شهر زیرزمینی کاریز کیش، یکی از جاذبه‌های بی‌نظیر و تاریخی جزیره کیش است که هر ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. این شهر که قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال دارد، شبکه‌ای پیچیده از قنات و آبراهه‌های زیرزمینی است که با هنر و مهارت خاص ایرانیان ساخته شده است. اما این شهر زیرزمینی دقیقا کجای جزیره است و چطور می‌توان از آن دیدن کرد؟ در ادامه به بررسی موقعیت، تاریخچه و راهنمای بازدید از این شهر زیرزمینی می‌پردازیم؛ بنابراین با ما همراه باشید.
موقعیت و تاریخچه
شهر زیرزمینی کاریز در جزیره کیش یکی از آثار تاریخی و گردشگری برجسته این جزیره است. این شهر که قدمت آن به حدود ۲۵۰۰ سال پیش بازمی‌گردد، در واقع یک شبکه پیچیده از قنات‌ها و تونل‌های زیرزمینی است که برای تامین آب شیرین ساکنان جزیره ساخته شده بود. این سیستم آبرسانی با استفاده از دانش و مهارت‌های مهندسی قدیمی ایرانی‌ها، آب را از سفره‌های زیرزمینی به سطح زمین هدایت می‌کرد و نقش حیاتی در زندگی روزمره و کشاورزی آن دوران داشت.
کاریز کیش با ساختار منحصر به فرد خود شامل تونل‌هایی به طول بیش از ۱۰ کیلومتر و در عمق ۱۴ متری زمین قرار دارد. دیواره‌ها و سقف‌های این تونل‌ها از مرجان‌های قدیمی و فسیل‌های دریایی تشکیل شده که نمایانگر تاریخچه طبیعی منطقه است؛ حتی جالب است بدانید که بر اساس آزمایشاتی که توسط دانشگاه مونیخ آلمان بر روی این سازه انجام شد، تخمین زده شده است که قدمت این فسیل‌ها به حدود ۵۳ الی ۵۷۰ میلیون سال می‌رسد.
این قنات‌ها نه تنها به عنوان منبع آب بلکه به عنوان یک راه ارتباطی و پناهگاه در مواقع اضطراری نیز مورد استفاده قرار می‌گرفتند. از لحاظ معماری، کاریز نمونه‌ای بارز از هوش و خلاقیت نیاکان ما در سازگاری با محیط زیست و بهره‌برداری از منابع طبیعی محسوب می‌شود.
امروزه شهر زیرزمینی کاریز پس از مرمت و بازسازی به یکی از جاذبه‌های توریستی مهم کیش تبدیل شده است. بازدیدکنندگان می‌توانند با قدم زدن در این تونل‌های خنک و تماشای آثار تاریخی و طبیعی موجود، سفری به گذشته‌های دور و تجربه‌ای منحصر به فرد از تاریخ و فرهنگ ایرانی را تجربه کنند. این مکان همچنین به عنوان یک نماد از هم‌زیستی انسان و طبیعت و بهره‌برداری پایدار از منابع طبیعی مورد توجه قرار گرفته و به حفظ و انتقال میراث فرهنگی ایران کمک می‌کند.
این شهر زیرزمینی، در ابتدا شامل دو رشته قنات است که از دو سوی جزیره، یعنی مناطق صفین و باغو، سرچشمه می‌گیرند. این دو رشته پس از طی یک مسیر مشخص به محل کنونی مجموعه فرهنگی و سیاحتی شهر زیرزمینی کیش می‌رسند و در آنجا نیز به سه رشته تقسیم می‌شوند؛ سپس جریان آب از این نقطه به یک رشته واحد تبدیل شده و به شهر قدیمی حریره می‌رسد که در انتهای مسیر بازدید از کاریز کیش قابل مشاهده است.
در طول مسیر قنات، ۲۷۴ حلقه چاه برای برداشت آب وجود دارد که ۷۴ حلقه از آنها در مجموعه کاریز کیش قرار گرفته‌اند. این تعداد زیاد چاه نشان‌دهنده آن است که آب در این قنات هم به صورت ساکن و هم به صورت جاری در جهت مظهر قنات حرکت می‌کرده است.
سیستم قنات با دقت و مهارت بالایی ساخته شده و به تامین آب پایدار برای ساکنان و کشاورزان منطقه کمک کرده است.
یکی از جاذبه‌های دیدنی کاریز که پیش‌تر نیز به آن اشاره کردیم، مشاهده سقف قنات است که یکی از حلقه‌های چاه را با فرمی مخروطی در لایه‌ای از مرجان به ضخامت هفت متر نشان می‌دهد. این ویژگی نه تنها بر زیبایی طبیعی کاریز افزوده، بلکه نشان از مهارت بالای سازندگان آن در حفر و طراحی چاه‌ها دارد. بازدیدکنندگان می‌توانند با نگاه به این جزئیات، عمق دانش و خلاقیت مهندسان قدیمی ایرانی را بهتر درک کنند.
آب کاریز کیش از کجا سرچشمه می‌گیرد؟
آب کاریز کیش از بارندگی‌های فصلی منطقه نشئت می‌گیرد و در مسیر خود از مرجان‌های موجود تصفیه می‌شود، سپس در لایه‌های مختلف گل مارن نگهداری می‌شود تا به قنات‌ها جریان یابد. این فرایند طبیعی تصفیه و ذخیره‌سازی آب، باعث شده تا ساکنان جزیره کیش از آب گوارا و تمیزی برای مصارف روزمره خود بهره‌برداری کنند.
در گذشته، به ویژه در قرون پنجم و ششم هجری، جزیره کیش به عنوان مرکز تجارت خلیج فارس و دریای عمان شناخته می‌شد و آب آشامیدنی حاصل از کاریز کیش به دلیل کیفیت بالای خود، ارزش بسیاری داشت. ساکنان جزیره نه تنها از این آب برای مصرف خود استفاده می‌کردند بلکه آن را با کالاهای دیگر معاوضه می‌کردند که این تبادلات تجاری نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک و اقتصادی آب در این منطقه بود.
بازدید از شهر زیرزمینی کاریز
اگر شما نیز قصد خرید بلیط هواپیما کیش و بازدید از شهر زیرزمینی کاریز را دارید؛ برای بازدید از این مکان تاریخی و دیدنی، چند نکته مهم وجود دارد که بهتر است پیش از سفر به آن توجه کنید:
۱. مسیر دسترسی: شهر زیرزمینی کاریز در نزدیکی مجموعه‌های تفریحی و توریستی کیش قرار دارد و دسترسی به آن بسیار آسان است. از هر نقطه جزیره که باشید، می‌توانید با استفاده از تاکسی یا وسایل نقلیه عمومی به این مکان دسترسی پیدا کنید.
۲. ساعات بازدید: این مکان تاریخی به طور معمول در طول روز و از ساعات صبح تا عصر برای بازدید عموم باز است. اما بهتر است پیش از برنامه‌ریزی برای بازدید، از ساعات دقیق بازدید مطلع شوید.
۳. تورهای راهنما: برای درک بهتر تاریخچه و جزئیات فنی این مجموعه و جلوگیری از وقوع هرگونه مشکل احتمالی، پیشنهاد می‌شود از تورهای راهنما استفاده کنید. این تورها با ارائه اطلاعات جامع و تخصصی، تجربه بازدید شما را غنی‌تر خواهند کرد.
۴. امکانات رفاهی: در نزدیکی ورودی شهر زیرزمینی، امکانات رفاهی مانند کافه، رستوران و فروشگاه‌های سوغاتی وجود دارد که می‌توانید پس از بازدید از آنها استفاده کنید.
۵. نکات ایمنی: با توجه به اینکه بازدید از شهر زیرزمینی شامل راه‌پیمایی در مسیرهای باریک و کم‌نور است، توصیه می‌شود کفش راحت و مناسب بپوشید و مراقب کودکان خود نیز باشید.
برنامه‌ریزی سفر
برای برنامه‌ریزی یک سفر جذاب به جزیره کیش و بازدید از شهر زیرزمینی کاریز، ابتدا نیاز است که بلیط کیش را تهیه کنید. با توجه به تردد زیاد گردشگران به این جزیره، پیشنهاد می‌شود بلیط هواپیما را از چند هفته قبل از سفر رزرو کنید تا با مشکلات احتمالی مواجه نشوید. بلیط هواپیما به جزیره کیش از شهرهای مختلف ایران به راحتی قابل دسترس است و می‌توانید با جستجو در سایت‌های معتبر بلیط مناسبی پیدا کنید.
جذابیت‌های شهر زیرزمینی کاریز
علاوه بر جنبه‌های تاریخی و معماری، شهر زیرزمینی کاریز دارای جذابیت‌های منحصر به فردی است که آن را به یک مقصد گردشگری محبوب تبدیل کرده است. از جمله این جذابیت‌ها می‌توان به آب‌های زیرزمینی زلال و صاف، ساختارهای سنگی طبیعی و دست‌سازه‌های باستانی اشاره کرد. همچنین، در برخی از قسمت‌های این مجموعه، نمایشگاه‌هایی از آثار هنری و صنایع دستی محلی برگزار می‌شود که بازدیدکنندگان می‌توانند از آنها دیدن کنند.
کلام آخر
شهر زیرزمینی کاریز کیش نه تنها یک مکان تاریخی و فرهنگی با ارزش است، بلکه تجربه‌ای منحصر به فرد از دیدن یکی از شاهکارهای مهندسی باستانی ایران را فراهم می‌کند. بازدید از این مکان نه تنها به علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ، بلکه به هر گردشگری که به دنبال تجربه‌ای جدید و متفاوت است، توصیه می‌شود. پس اگر به جزیره کیش سفر کردید، بازدید از این نگین پنهان را از دست ندهید.
