مهاباد

اقلیم : معتدل
نام قدیم : ساوجبلاغ - سابلاغ
شهرستان مهاباد که به کردی، مەھابادتلفظ می‌گردد یکی از شهرستان‌های بزرگ و کردنشین استان آذربایجان غربی ایران است که در جنوب استان و در دامنه رشته جبال لند شیخان کوهستانی و منطقه ای خوش آب و هوا قرار دارد و به علت قرار گرفتن در مرکز تلاقی سه استان آذربایجان شرقی، آذربایجان ...مشاهده کامل متن غربی و کردستان از اهمیت خاصی برخوردار است.
مرکز آن شهر مهاباداست. این شهر در جنوب استان و در دامنه رشته جبال لند شیخان کوهستانی و خوش آب و هوا قرار دارد. مهاباد شهری است که در ساحل شرقی رودخانه مهاباد واقع شده‌است و امروز به خاطر قرار گرفتن در مرکز تلاقی سه استان آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کردستان از اهمیت خاصی برخوردار است و به دلیل همین موقعیت استراتژیک اقامتگاه مسافران زیادی می‌باشد.

مهاباد دارای آب و هوای کوهستانی با زمستانهای سرد و تابستانهای نسبتاً معتدل و چهار فصل بسیار جذاب است، رودخانه مهاباد از داخل شهر عبور می‌کند.
شهرستان مهاباد منطقه ایکوهستانی است که بیش از نیمی از سطح آن را کوهستانهای رفیع تشکیل می‌دهند. دشتمهاباد که حاصلخیزترین منطقه شهرستان است ، مانند مثلثی است که قاعده آن از شمالغربی تا شمال شرقی کشیده شده و ارتفاع این مثلث درجنوبی‌ترین نقطه در مسیر رودخانهمهاباد تا روستای خانگه ادامه می‌یابد.
علاوه بردشت مهاباد منطقه ای نیز در جنوبشرقی شهرستان به دلیل وجود انشعاباتی از رودخانه‌های دائمی شهرستان جزو دشتهایحاصلخیز وکشاورزی به حساب می‌آید.

مهاباد در ابتدا آبادی کوچک و بی اهمیتی بوده است که در سال 1038 قمری و در اواخر حکومت شاه عباس صفوی، «بداق سلطان» حاکم وقت مکریان محل حاکمیت خود را به مهاباد انتقال داد و در اقدامات ماندگاری مهاباد را توسعه بخشید که از جمله اقدامات او می‌توان به ساخت «مسجد سرخ یا مسجد سور، پل سرخ یا پردی سور» که قدمت آن‌ها به 400 سال پیش برمی گردد اشاره کرد.
تحقیقات مورخین و آثار کشف شده توسط باستان شناسان حاکی از آن است که منطقه شهرستان مهاباد حداقل از سده‌های اول هزاره اول پیش از میلاد مسیح یکی از مناطق مسکونی ایران باستان بوده‌است.
یکی از این آثار کتیبه‌ای به خط میخی منسوب به (مینوآ) می‌باشد که بین سالهای ۸۱۲ تا ۷۷۸ قبل از میلاد سلطنت داشته‌است. کتیبه مذکور تا سال ۱۸۹۰ موجود بوده‌است.
آثار دیگری مانند پلکان‌های سنگی و راهروهای زیرزمینی مشهور به برده کنته کشف گردیده که بر نفوذ و هجوم قوم دیگری بنام وانیها به منطقه دلالت دارد. از دوره مادها نیز آثاری از جمله یک گور بنام فقرهقا (فرهادگاه) بجامانده‌است.
بررسی آثار برجای‌مانده از زمانهای دور گذشته، نشانگر این امر است که تمدن و شهرنشینی در این منطقه از دوره مادها بوجود آمده‌است.
در حال حاضر شهرستان مهاباد با 2592 کیلومتر مربع، 6/9 در صد از مساحت استان را داشته و از لحاظ وسعت در رتبه چهارم قرار دارد. این شهرستان دارای یک مرکز شهری بنام شهر مهاباد، دو بخش مرکزی و خلیفان است، 5 دهستان با 200 روستا می‌باشد که از این تعداد 87 روستا در بخش مرکزی و 113 روستا در بخش خلیفان می‌باشد.
دهستان‌های بخش مرکزی از دهستان‌های آختاچی غربی، مکریان شرقی و مکریان غربی تشکیل گشته است. دهستان‌های کانی بازار و منگور شرقی نیز دهستان‌های بخش خلیفان می‌باشند.
نام شهرستان مهاباد در گذشته به زبان ترکی ساوجبلاغ(در لهجه مهابادی: سابلاغ) بود که در زمان حکومت رضاخان به نام مهاباد تغییر داده شد. دربارهٔ واژه مهاباد تاکنون تعبیرات و معناهای گوناگونی گفته شده‌است.
مهاباد را مادآباد نیز گفته‌اند که این تعبیر هیچ گونه دلیل قابل قبولی همراه ندارد. این شهر را مه‌آباد نیز گفته‌اند که اگر به معنای جایی باشد که همیشه مه آلود است این تعبیر نیز با واقعیت وفق نمی‌کند.
در فرهنگ فارسی برهان قاطع درباره واژهٔ مهاباد چنین نوشته شده‌است که نام اولین پیغمبری است که به عجم مبعوث شد و کتابی آورد که آن را «دساتیر» خوانند. بعضی نیز براین اعتقاد هستند که مهاباد به معنای جایی است که بزرگان آن جا را آباد کرده‌اند.
این منطقهٔ قدیمی در زمان‌های پیشین مرکز نواحی کردنشین بوده و بطلیموس آن را داروشاه و راولیستون به نام داریاس نامیده‌است.
فاصله آن با مرکز استان حدود 120 کیلومتر می‌باشد. بر اساس آخرین سرشماری بعمل آمده در سال 85 حدود 42652 خانوار در مهاباد ساکن هستند و جمعیت شهرستان حدود 201098 نفر است که از این تعداد 102373 نفر مرد و 98725 نفر زن هستند که حدود 135971 نفر آن در شهر و 65127 نفر در روستاهای آن زندگی می‌کنند.

اکثر مردم این منطقه سنی مذهب می‌باشند بطوریکه مذهب 95% مردم این شهرستان سنی (شافعی) می‌باشد. تنها دو درصد از کل جمعیت این شهرستان را شیعیان تشکیل می‌دهند که اکثرا ترک زبان می‌باشند جمعیت این افراد در حدود چهار هزار نفر تخمین زده می‌شود.
در این شهرستان اقلیتی از کلیمی‌ها و ارمنی‌ها نیز زندگی می‌کنند. گویش اکثر مردم به زبان کردی سورانی است و مردم می‌توانند به زبانهای فارسی و ترکی تکلم کنند.

منابع:
http://fa.wikipedia.org/wiki
http://www.mahabadcity.ir/HomePage.aspx?TabID=4632&Site=DouranPortal&Lang=fa-IR
http://www.mohabad-ag.ir/tabid/1358/Default.aspx