بستک

اقلیم : گرم
بستک از شهرستانهای استان هرمزگان، در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد که از شمال و غرب به استان فارس و از شرق و جنوب به استان هرمزگان متصل است، به این صورت که شهرستان بستک از شمال به لارستان، از جنوب به شهرستان گاوبندی و شهر ستان بندر ...مشاهده کامل متن لنگه، از مغرب به شهرستان لامرد، و از سمت مشرق به شهرستان بندر عباس محدود می‌گردد.
شهرستان بستک شامل سه بخش کوخرد، جناح و مرکزی است.
شکل‌گیری شهرستان بستک نتیجۀ تحولات سیاسی استان درعرصۀ تقسیم‌بندی‌های کشور جمهوری اسلامی است. این شهرستان برای مدتی حکومت مستقلی داشته که خراجگذار دولت مرکزی ایران به شمار می‌آمده و بخش‌های لار و لنگه به همراه جزایر خلیج‌فارس و تنگه هرمز توسط فرمانروایان و خوانین بستکی اداره می‌شده است.
گسترش سرمایه‌داری خصوصی ناشی از تجارت، سبک نوینی از زندگی اجتماعی را در منطقه به وجود آورده که البته مردم بستک بسیاری از الگوهای قدیمی و سنتی خود را حفظ کرده اند.
تا پیش از تحولات مرزی شهرستان بستک، این منطقه به نام جهانگیریه معروف بود که شامل دهستانهای بستک، گوده، دژگان، لمزان، رویدر وفرامرزان بود و آسو، بستک، جناح، خلوص، فاریاب، کوهیج، کوخرد، گنا، گریند، لاور، میستان و هرنگ نیز جزو دهستان بستک بودند.
ناحیه گوده شامل روستاهای اَنوه، ایلو، انجیردون (انجیردان)، براش، برکۀ لاری بیشه، پس کلات، پتا (پتو= فتویه فعلی)، تدرو (تدرویه)، ده تل، دالو،ده هنگ و چانبار بود.
ناحیۀ دژگان شامل روستاهای چاه احمد، دژگان، دوآب، سیه تک، سایه چش، کنخ،گنایی، گوبندی، گومیری و ناحیۀ لمزان نیز شامل انجیره، پدل و لمزان بود که این نواحی از بستک جدا شدند و به شهرستان بندرلنگه پیوستند.
ناحیۀ رویدر (رودر) نیز شامل روستاهای برکان، رویدر، رودبار، کرو، کیشی، کیشو، گوین و نیکان است که امروزه جزو شهرستان خمیر به شمار می‌آید. غربی‌ترین ناحیۀ بستک (جهانگیریۀ قدیم)، فرامرزان است که شامل روستاهای فرامرزان، پاتوه، داربس، ده‌نو، عالی احمدان، کهتو، گچو، کمشک، کنارسیاه، گزه و هنگو است که جزو بخش جناح شهرستان بستک محسوب می‌شوند.
پس از دورۀ صفویه و با روی کار آمدن افشاریه، زندیه و سرانجام قاجارها که مرکز تجارتی ایران به بندرلنگه منتقل گردید، بستک نفوذ و اعتبار بیشتری کسب نمود و از این دوره نام بستک به کرات در متون تاریخی و جغرافیای محلی و حتی نوشته‌های جهانگردان خارجی به چشم می‌خورد.
چرا که این شهر از نیمۀ دوم قرن دوازدهم تا نیمۀ دوم قرن چهاردهم هجری یکی از مراکز رتق و فتق امور تجارتی خلیج‌فارس به شمار آمد.
به لحاظ تقسیمات کشوری، بستک در سال ۱۳۸۰ ش به صورت شهرستان درآمد و تا پیش از آن یکی از بخشهای شهرستان بندرلنگه به شمار می‌رفت.
براساس جدیدترین تقسیمات کشوری شهرستان بستک دارای سه بخش و ۹ دهستان و ۱۱۰ آبادی سکنه و ۴۰ پارجه آبادی خالی از سکنه‌است.
بخش مرکزی به مرکزیت بستک مشتمل بردهستانهای:گوده، دهتل، فتویه و بیش از ۴۰ روستای بزرگ و کوچک.
بخش کوخرد هرنگ ، مشتمل بردهستانهای: کوخرد و هرنگ و بیش از ۳ روستای بزرگ و کوچک.
بخش جناح به مرکزیت جناح مشتمل بردهستانهای: فرامرزان، جناح و کمشک و بیش از ۳ روستای بزرگ و کوچک.
جمعیت شهر:
بستک طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۸۵، برابر با ۹۰۱۹ نفر بوده‌است . مردم بستک به زبان لارستانی با گویش بستکی سخن می‌گویند که از دستهٔ زبانهای پارسی جنوب غربی ایران است.
این شهر تا سال ۱۳۳۴ جزء لارستان در استان فارس بوده‌است. بستک پیشینه تاریخی و سیاسی طولانی دارد. دارای بیش از دویست روستا بوده، که در سال ۱۳۶۴ بخش وسیعی از روستاهای منطقه‌ای به نام روئیدر از بستک جدا شد و به بخش خمیر پیوستند و در سال ۱۳۷۰ تعدادی دیگر از روستاها در حوالی لمزان از بستک جدا شدند.
عقیدۀ رایج در مورد نامگذاری بستک این است که این شهر در ابتدا بسته خوانده می‌شد. چرا که حصاری کوهستانی از شمال، جنوب، شرق و غرب آن را در بر گرفته است.
در واقع کوه گاوبست در شمال بستک واقع شده که امتداد آن به سمت غرب کشیده شده است. در مشرق بستک، کوه هرمیزان و در جنوب آن کوه درویش قرارداد است. به خاطر بسته بودن شهر بستک توسط این دیوارۀ کوهستانی از قدیم به آن بسته گفته‌اند (از ریشۀ بستن که به مرور زمان «ـه» تبدیل به «ک» شده و به صورت بستک درآمده است).
شهرستان بستک از جمله ناهموارترین مناطق استان هرمزگان است به گونه‌ای که برخی از ناهموارترین وبلندترین ارتفاعات استان در این شهرستان واقع شده‌است. دامنه ارتفاعات کمتر از ۱۰۰ متر تا بیش از ۲۰۰۰ متر تا ۳۰۰۰ مترمی باشد.
کوه گاه‌بست و کوه سیاه در شمال شهرستان، و کوه ناخ و زنگارد در جنوب شرقی شهرستان، پراکندگی دارد که در این میان کمترین وسعت مربوط به طبقه ارتفاعی کمتر از ۱۰۰ متر با ۲٪ بوده و بیشتر آن مربوط به طبقه ارتفاعی ۴۰۰ تا ۵۰۰ متر با ۲۴٪ است.
همچنین ۱۵٪ وسعت بخش نیز در ارتفاعی بیش از ۱۰۰ متر قرار گرفته‌است.
شهرستان بستک به علت نزدیکی به خلیج فارس ونزدیکی به منطقه حاره وداشتن موقعیت کوهستانی، دارای ویژگیهای اقلیمی مخصوص به خود است، با توجه به موقعیت منطقه دارای آب وهوای گرم وخشک در تابستان، وسرد وخشک در زمستان است.
شهرستان بستک به علت نزدیکی به مدار خط السرطان دارای آب وهوای گرم وخشک به لحاظ تقسیم بندی اقلیمی است. بر اساس اطلاعات موجود از ایستگاه جناح، میانگین درجه حرارت در طول دوره آماری ۵/۴۹ درجه سانتیگراد وحد اقل مطلق آن صفر درجه سانتیگراد است.
اصولاً آب وهوای منطقه گرم است. بنا براین منطقه «گرمسیر» یا «گرمسیرات» نامیده شده‌است.
بستک جزو محدود شهرستان‌های استان هرمزگان است که به دریا راه ندارد و از این روست که هوای آن گرم و خشک است. آب این شهرستان نیز تلخ و شور و دارای املاح گچی و گوگرد است که البته در برخی مناطق از جمله پتا (فتویه)، فاریاب و گوده چشمه‌های آب شرب و آب معدنی وجود دارد.
رودخانه‌های این شهرستان از جمله رودخانۀ مهران شور هستند. این رودخانه از بلندیهای لامرد سرچشمه می‌گیرد و از جانب غرب بستک وارد روستاهای فرامرزان، کمشک، جناح و جنوب صحرای خلوص، هرنگ و کوخرد می‌شود و سپس از طریق گدار مهران که میان بستک و بندرلنگه واقع شده، به بندرلنگه وارد می‌شود.
رودخانۀ دیگر بستک روخانۀ گوده است که آب آن نیز شور می‌باشد. با این حال در مسیر این رودخانه نواحی باتلاقی وجود دارد که پوشش گیاهی متناسب با آب و هوای این منطقه را به وجود آورده که عمده‌ترین گیاهی که پیرامون این رودخانه رویش دارد درخت گز و درختچه شه‌گز می‌باشد.
مردم بستک پیرو مذهب تسنن شافعی می‌باشند. اعتقادات مذهبی چنان با علقه‌ها و خصلتهای فردی و اجتماعی مردم این منطقه عجین شده است که درستکاری، صداقت و انجام امور عام‌المنفعه را موجب گردیده است.
البته فرهنگ مردم بستک و علاقه‌ای که به شهر ودیار خویش دارند نیز یکی دیگر از علل این مسئله است. به طورکلی اعتقادات مذهبی و فرهنگی درخشان باعث گردیده است که همواره به بزرگان فرهنگی و مذهبی احترام بگذارند.
دهها مسجد، آب انبار، مدرسه، دانشگاه و کتابخانه به یاری مردمی که معتقد به «خیرات» هستند، در این شهرستان بنا شده است. به دلیل فرهنگ دوستی مردمان منطقه، معماری سنتی این شهرستان با پیروی از الگوهای نوین، جلب توجه می‌کند.
مهمترین نماد معماری بستک دهها مسجدی است که در این شهرستان با سبک و سیاق خاصی بنا شده است. به دلیل جغرافیای نامناسب بستک به لحاظ طبیعی و دوری از دریا، بسیاری از مردم این شهرستان در شهرهای استان فارس به ویژه شیراز و همچنین در کشورهای عرب حوزۀ جنوبی خلیج‌فارس مانند امارات، قطر و غیره مشغول به کار می‌باشند.
این دسته از افراد به دلیل برخورداری از یک پایگاه سنتی به ویژه کسانی که در کارخانجات و بازار هستند، از سرمایه، نسبتاً مناسبی برخوردار هستند.در امارت دبی یکی از امیرنشین‌های هفت‌گانه امارات متحده عربی، محله‌ای وجود دارد که بنام محلهٔ «البستکیه» معروف است.

منابع:http://www.koohijcity.ir/
کتاب فرهنگ عامه در بستک
http://roostanet.ir/
http://www.jahangirieh.ir/
http://direstancity.blogsky.com/