اقلیم : معتدل
نام قدیم : کوچان
شهرستان
آستانه اشرفیه بعنوان بزرگترین کانون مذهبی
گیلان ،دارای ویژگیهای منحصر به فردیست که .از جمله آنها می‌توان به عبور رودخانه سفید رود ازپل
آستانه اشرفیه اشاره نمود که بعنوانیک مرز طبیعی ،جلگه
گیلان را به دو قلمرو تقریبا متقارن و متمایز تقسیم میکند دو شهری که بطور متناوب مرکز استان
گیلان ...مشاهده کامل متن بوده اند عبارتند از :لاهیجان در مشرق و فومن در مغرب که تقابل این دو شهر ،فقط متاثر از مرز بندیهای سیاسی سابق نیست بلکه سفید رود هنوز هم در آستانه مرزی است که دو گونه زبان گیلکی را از یکدیگرجدا میکند ،گیلکی رشتی در مغرب رود خانه و گیلکی لاهیجانی در مشرق آن .همچنین درفرهنگ مادی ساکنان دو سوی این مرزو بوم نیز با تفاوتهای محسوسی رو به رو می‌شویم،از فنون برنجکاری گرفته تا شکل بندی خانه‌های روستایی،تفاوتهای شگفت آوری مشاهده میشود که بعید به نظر می‌رسد بتوان آنهارا صرفا ناشی از تاثیرات و عوامل جفرافیایی دانست .
آستانه اشرفیه دارنده موقیت جغرافیایی ویژهای در بین شهرستان‌های استان است آستانه اشرفیه در ۳۵ کیلومتری مرکز استان رشت واقع است و فاصلهٔ آن تا شهرتفریحی و سیاحتی لاهیجان ۷ کیلومتر است .
این شهرستان با وسعت 426/6 کیلومتر مربع در شرق واقع شده است و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا 3 متر است . شهرستان آستانه اشرفیه با جمعیت 125.437 نفر از دو بخش مرکزی با 4 دهستان ( کورکاء، دهشال، کیسم و چهارده ) و بخش بندر کیاشهر با 2 دهستان ( دهسر و دهکاء ) تشکیل شده است .
42 درصد جمعیت این شهرستان شهرنشین و ساکن در دو شهر آستانه اشرفیه و بندر کیاشهر و 58 درصد روستانشین و ساکن در 107 روستا می‌باشند. این شهرستان شامل دو شهر، دو بخش، 6 دهستان و 98 آبادی میباشد.
مرکز شهرستان، شهر آستانه بوده و شهر دیگر شهرستان، بندر کیاشهر نام دارد. این شهرستان از مساحتی حدود 6/426 کیلومتر مربع برخوردار بوده و در 32 کیلومتری شرق رشت قرار گرفته است.
برآورد جمعیت آن در سال 84 برابر 126902 نفر است که 59471 نفر از جمعیت شهرستان را شهرنشینان و 67431 نفر را روستانشینان شامل می‌گردند. این شهرستان در قدیم کوچان نام داشته است ولی پس از شهادت « آقا سیـد جلال الدین اشرف (ع) » برادر امام رضا (ع)و تدفین وی در این شهر، نام آن به آستانه اشرفیه تغییر یافته است و آرامگاه آن حضرت، امروزه زیارتگاه عاشقان خاندان عصمت و طهارت (ع) میباشد.
اکثر جمعیت شهرستان آستانه اشرفیه را روستائیان تشکیل می‌دهند و با توجه به نوع خاک رسوبی و بسیار حاصلخیز این منطقه، محصولاتی از قبیل برنج، کنف، ابریشم و به ویژه بادام زمینی به دست می‌آید .
آرامگاه ادیب نامدار گیلانی «دکتر محمد معین» نیز در شهر آستانه قرار دارد. پلی به طول 850 متر در این شهر بر روی سفیدرود احداث گردیده است که این شهر را به رشت مرتبط می‌سازد.
بندر کیاشهرنیز چنانکه ذکر گردید یکی از شهرهای شهرستان آستانه بوده و از نکات مهم آن می‌توان به ساحل زیبای کنار دریای آن اشاره نمود. پلی چوبی و طویل بر روی آبگیر کنار ساحل ساخته شده است که دو قسمت ساحل را به یکدیگر ارتباط می‌دهد
این شهر در قدیم «کوچان» نام داشته است.
کاشانی در تاریخ اولجایتو از کوچیان نام برده که احتمالاً صورت دیگر همین نام است. پس از به خاک سپردن آقاسیدحسن یا سیدابراهیم معروف به سلطان سید جلال‌الدین اشرف علیه‌السلام فرزند امام موسی کاظم علیه‌السلام در آنجا، به تدریج نام کوچیان فراموش گردید و نام آستانه اشرفیه متداول شد.
اسکندربیک ترکمان، نام این روستا را آستانه، یاد کرده و آن را از توابع لاهیجان به شمار آورده است. فومنی گیلانی نیز در تاریخ خود نامی از آستان اشرفیه به میان آورده است.
مکنزی که در ۱۲۷۴ق/۱۸۵۷م از اینجا گذشته جمعیت آستانه را در حدود ۷۰ خانوار برآورد کرده است. به گفته او در فصل ابریشم در آنجا به زائران حرم جلال‌الدین اشرف غذای رایگان داده میشود.
رابینو نیز از آستانه نام برده و شرحی درباره آن به دست داده است. به گفته او هر سال در فصل ابریشم زائران به سوی این زیارتگاه سرازیر می‌شده‌اند و بازار بزرگی که در آن شهر ساخته شده بود منبع سود زیادی برای صاحبان آن بوده است.
شهرستان که چهارمین شهر مذهبی کشورمان در مرکز آن قرار دارد در گذشته کوچان نامیده می‌شد و پس از تدفین پیکر مطهر و نورانی حضرت سید جلال الدین اشرف (ع) پسر امام موسی کاظم (ع) و برادر شمس الشموس حضرت امام رضا (ع) در این شهر نام آن به آستانه اشرفیه تغییر یافت .
آب و هوای این شهر همانند سایر قسمت‌های گیلان معتدل و مرطوب است. آب کشاورزی روستاهای این شهرستان از نهرهای حشمت‌رود، سیدعلی اکبری و سالارجوی که از شعبه‌های فرعی سفیدرود هستند تأمین می‌گردد.
همچنین کانال‌های زیادی از حشمت‌رود جدا کرده‌اند که تعدادی دیگر از روستاهای این شهرستان را آبیاری میکند. از محصولات عمده این شهرستان برنج ، دانه‌های روغنی ، حبوبات ، محصولات جالیزی و اندکی سیب و انگور است .
محصول برنج آن در ۱۳۶۳ش بالغ بر ۵۷۶‘۳۹ تن بوده است . ولی موافق آمارنامه استان گیلان، در این سال سطح زیر کشت برنج در این شهرستان ۷۵/۰۷۶‘۱۵ هکتار و میزان محصول آن ۸۱۳‘۴۲ تن بوده است.
مطابق آخرین آمار در حال حاضر سطح زیر کشت برنج ۰۰۰‘۱۹ هکتار و محصول سالانه آن حدود ۰۰۰‘۴۰ تن برنج سفید است. همچنین ۸۰۰ هکتار زیرِ کشتِ بادام زمینی است و ۳۵۰‘۱ هکتار زمین به توتستان اختصاص یافته است و سالانه حدود ۷۰۰ تن ابریشم در آنجا تولید می‌گردد.
محصول پیله این شهرستان بیشتر به مشهد صادر میشود.
صنعت
در سطح شهرستان ۴ کارگاه صنعتی وجود دارد که مهم‌ترین آنها کارخانه تولیدی پارچه سیمین بافت است که در ۴ کیلومتری آستانه اشرفیه در روستای نازک‌سرا قرار دارد.
نیز یک کارخانه پلاستیک‌سازی در جاده کمربندی آستانه و یک کارخانه فرغون‌سازی در ۳ کیلومتری جاده بندر کیاشهر قرار گرفته است. شرکت تولیدی گیلان مرغ نیز از مؤسسات با اهمیت این شهرستان است که به زودی آماده بهره‌برداری مجدد می‌گردد.
همچنین در آستانه اشرفیه تعداد زیادی کارخانه چوب‌بری و برنج‌کوبی وجود دارد. در ۱۳۶۳ش در شهر آستانه، ۸۹۱‘۵ رأس گوسفند ، ۳۲۱‘۱ رأس بز و بزغاله، ۹۶۵‘۳ رأس گاو و گوساله پرورش یافته است.
تأسیسات فرهنگی و اجتماعی
آستانه اشرفیه دارای مؤسسات گوناگون فرهنگی و اجتماعی است. براساس آمار موجود این شهر دارای تأسیسات برق، آبرسانی، تلفن خودکار، ۹ درمانگاه دولتی، یک بیمارستان ، یک آزمایشگاه و یک داروخانه است.
تعداد پزشکان آن در کل شهرستان در حال حاضر ۶ نفر است. این شهر در مسیر راه اسفالته استان گیلان به مازندران قرار دارد و از طریق راه اسفالت با شهرهای رشت ، لاهیجان ، بندر کیاشهر ، لنگرود و بندر انزلی مرتبط است.
در این شهرستان (به استثنای بندر کیاشهر) ۷۲ مدرسه ابتدایی، ۳۰ مدرسه راهنمایی، ۱۱ دبیرستان و هنرستان و یک آموزشگاه بهورزی وجود دارد. همچنین در بندر کیاشهر یک دانشسرای تربیت معلم، تأسیس شده است.
در شهر آستانه، ۲ حوزه علمیه ، یکی در مسجد جامع و دیگری در مسجد بازار قرار دارد که جمعاً در این ۲ مدرسه حدود ۶۰ طلبه به آموزش علوم دینی اشتغال دارند.
در این شهر ۲ کتابخانه عمومی وجود دارد.
کتابخانه فرهنگ و هنر در ۱۳۳۱ش بنیان نهاده شده و در حال حاضر ۲۷۰‘۵ جلد کتاب دارد.
تأسیسات دیگر این شهر، یک ورزشگاه، ۴ مهمانخوانه و یک مهدکودک است.
آداب و رسوم
از آداب و رسوم قابل ذکر این شهر مراسم پنجشنبه بازار است که روزهای پنجشنبه هر هفته گروهی از روستاییان اطراف را به آنجا می‌کشاند. اما هنگامی که رابینو از این شهر بازدیده کرده است.
در این روزها که روز مبادله کالا بین شهر و روستا بود، روستاییان برای تهیه لوازم زندگی به شهر آمد و شد داشتند.
از محصولات زراعی این شهرستان می‌توان بادام(که در واقع مر غوبترین بادام ایران است)-برنج (دارندهٔ بهترین برنجهای معطر و طارمی و...است)گوجه سبز و تخمهٔ آفتابگردان و مرکبات نام برد
نگین این شهرستان آرامگاه « دکتر محمد معین »، گردآورنده « فرهنگ فارسی معین » میباشد، که در این شهرستان به خاک سپرده شده است.
اماکن مهم مذهبی این شهرستان عبارت‌اند از: بقعه‌های آپیر جنگلی - آقا سید حسن - آقا سید حسین وآقا سید محمد. از مکان‌های تفریحی آن پارک ساحلی و مناظر زیبای حاشیهٔ رودخانهٔ سفید رود است.
آثار تاریخی و زیارتی شهرستان آستانه اشرفیه: آرامگاه آقا سید جلال الدین اشرف (ع). آثار دیدنی شهرستان آستانه اشرفیه: آرامگاه دکتر محمد معین - پل چوبی کیاشهر.
منبع :http://www.irancities.ir/showcity.aspx?code=794&code2=33
http://gl.ihio.gov.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=4d000a40-5781-4562-b862-27380a693684
http://portal2.moi.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=acba9e9d-33d8-4823-88df-8b02d009eb2e
