فسا

نام قدیم : پسه، پسا ، پساب
در فاصله 145 کیلومتری جنوب شرقی شیراز یکی از شهرستانهای استان فارس به نام شهرستان فسا قرار دارد. شهرستان فسا به شکل مستطیل است و بین شهرهای شیراز ، استهبان ، جهرم ، داراب و زرین دشت قرار گرفته و در منطقه فارس از موقعیت مکانی مرکزی برخوردار است.
شهرستان فسا دارای وسعت 4205 کیلومتر مربع می‌باشد و مرکز این شهرستان، شهر فسا است.
جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۱۸۸٬۱۸۹ نفر بوده است و گویش محلی شهرستان فارسی می‌باشد.
شهرستان فسا با قدمت چند هزار ساله می‌باشد که در باب سازندگان شهر فسا نقل قول‌های مختلفی وجود دارد که عمده آنها بنای شهر را به شاهان اساطیری پیشدادیان و کیانیان مربوط می‌دانند و بر پایه اشیا و آثار به دست آمده از کاوش‌های باستانی شهرستان فسا به دوران پیش از تاریخ عهد حجر و هزاره سوم تا چهارم قبل از میلاد بار می‌گردد.
باید گفت قدمت این شهرستان دست کم به زمان هخامنشیان برمی‌گردد که در آن زمان نام این شهر پسه یا پسا بوده که پس از اسلام به فسا تبدیل می‌شود.
ابزار و اشیایی که به نام توشه‌های رستاخیزی از قبور مردگان پیش از تاریخ به دست آمده نشانگر این است که این شهرستان قبل از ورود آریایی‌ها وجود داشته است فسا در زمان ساسانیان کاخ سفید نام داشت.
از اشیا کشف شده در سال ۱۳۹۱ در تل ضحاک و آزمایشات دانش پژوهان قدمت این شهر تاریخی را بیش از ۷۵۰۰سال قبل بلکه بیشتر پنداشته‌اند. فسا شهری است که از دوران اساطیری به شکل مثلث ساخته شده است و مرکز ضرب سکه در دوران طلوع اسلام در ایران بوده است.

بخش عمده فعالیت‌های اقتصادی شهرستان فسا در گروه کشاورزی و فعالیت‌های وابسته به آن و مشاغل صنعتی و خدماتی است. شهرستان فسا از نظر تولید گندم بین شهرستان‌های کشور مقام اول را داراست و در تولید پنبه دومین ( از نظر تولید چغندر چهارمین تولید کننده در سطح استان البته تا قبل از خشکسالی‌های اخیر بوده است) این شهرستان از نظر تولید محصول پرتقال و لیمو شیرین مقام دوم راداراست .
میزان تولید هندوانه و خربزه در سطح مطلوبی است.
با توجه به آب و هوای مناسب، وجود نخل‌های گرمسیری و درخت گردو و دیگر گونه‌های درختی در این شهر متداول است. کشت پنبه نیز در فسا رونق فراوان دارد. کارخانه رب گوجه فرنگی، ۱۶ کارخانه ذرت خشک کنی و یک کارخانه روغن کشی زیتون، یک کارخانه قند، کارخانه تولیدماکارونی، کارخانه تصفیه وش پنبه، کارخانه تولید الکل، کارخانه تولید آرد، کارخانه صنایع لبنی - تعدادی کارگاه‌های تولید کانی غیرفلزی و صنایع دستی (بافت فرش، گلیم، حصیر، رویه گیوه و...) از صنایع این شهرستان می‌باشد.
این شهرستان تولید کننده رنگ‌های منحصر به فرد پر طاووسی و پارچه‌های فسا ساری بوده است .

وجود چندین غار بزرگ، ارتفاعات پوشیده از جنگل و مرتع ، نگاهی به فهرست چشمه سازها و حوضه‌های آبریز کوهستانی ،آبگیرها، دریاچه‌های جدیدالاحداث ، همجواری با جاذبه‌های تاریخی و باستانی ، وجود قلعه‌های تاریخی و باستانی می‌باشد ، از جمله می‌توان از ارتفاعات پانعل ، بهشت کوثر ، تنگ مجد ، چهل چشمه ، ارتفاعات سلو ، ارتفاعات قشقه ، چشمه ترکیده ، خنب آتکشده ، مرغک ، میان جنگل ، تل ضحاک ، مورد پهن ، زرجان ، تل زیره ، تنگ اهرو ، چاه زیره ، باراشلو ، تل نعلکی ، قلعه ضحاک ، اشکفت موردی ، آثار تنگ خمار ، آثار تنگ مجد ، آثار برکفتاری ، قلعه صدر آباد ، قلعه چغد ، قلعه دختر ، سد ساسانی ، قلعه نریمان است .
از اماکن مذهبی شهرستان می‌توان از امامزاده اسماعیل (ع) ، امامزاده شهیدان ، امامزاده یحیی ، سید شمس الدین ، بقعه زاهد کبیر می‌توان نام برد .

رصد خانه و مرکز علمی شهرداری فسا، به عنوان بزرگترین رصد خانه آماتوری جنوب ایران با سال تاسیس ۱۳۷۸ در وروری فسا از سمت شیراز و بر فراز تپه باستانی کدیوری واقع شده است.
این مجموعه شامل اتاق تلسکوپ، اتاق افلاک نما و سالن برگزاری کلاس‌های آموزشی می‌باشد. گروه نجوم این مرکز در سال ۱۳۸۶ به عنوان "برترین گروه نجوم کشور" و در سال‌های ۸۵٬۸۶و۸۷ به عنوان "قوی‌ترین گروه رویت هلال ماه" در کشور شناخته شد و در همین راستا چندین رکورد جهانی و ملی را به ثبت رسانده‌اند.
از قدیمی‌ترین روستاهای بخش مرکزی می‌توان به کوشک قاضی اشاره نمود. این روستا در سمت جنوب شرقی شهرستان فسا واقع شده‌است که مواضع تاریخی نظیر تل نخودی و قلعه رحمت آباد در حاشیه آن و سمت کوه توده قرار دارند و روستای نوبندگان که پیشینهٔ آن به زمان تمدن ایلام می‌رسد.

منابع:
http://portal2.moi.ir
http://fa.wikipedia.org/wiki
http://eshteghal.farslabour.ir/citys/fasa.aspx