دلیجان

اقلیم : سرد
شهرستان دلیجان در منتهی‌الیه خاوری استان و در خاور محلات واقع شده است و به دلیل قرار گرفتن در مسیر راه ارتباطی تهران به مناطق جنوبی و اصفهان و نیز جلگه‌ای بودن وسعت یافته است.
کشاورزی در شهرستان دلیجان بیش‌تر به صورت آبی و نیمه آبی مکانیزه است که برخی محصولات به صورت غرقابی و برخی دیگر به صورت جوی پشته ای (نشتی) آبیاری می‌شوند.
در گذشته به دلیل عبور دلیجان‌های مسافری از این منطقه به نام دلیجان نامیده شده است. صنایع ماشینی شهرستان دلیجان کارخانه‌های چینی سازی، رنگ سازی، کاشی‌سازی، پودر رنگ‌ها و... تشکیل‌می‌دهند. بازار نراق، کاروان‌سرای دودهک، پل دودهک، غار چال نخجیر و بافت قدیمی این منطقه از جمله مکان‌های تاریخی و دیدنی شهرستان دلیجان به شمار می‌آیند.
دلیجان یکی از شهرستان‌های استان مرکزی از شمال به قم، از خاور به کاشان، از جنوب به بخش میمه استان اصفهان و از باختر به محلات محدود می‌شود. مرکز شهرستان دلیجان در ارتفاع 1528 متری از سطح دریا واقع است.
از مهم‌ترین رودهای این منطقه می‌توان قم رود، ازنا و شور را نام برد. آب و هوای این شهرستان خشک است. دلیجان در مسیر راه‌های مهم ارتباطی کشور به خصوص شهرهای بزرگ مرکزی و جنوبی واقع شده و از طریق جاده اصلی و آسفالته به سمت جنوب خاور به درازای 165 کیلومتر به اصفهان مرتبط می‌شود.
شهر قم در 80 کیلومتری شمال خاوری و شهر کاشان در 70 کیلومتری خاور دلیجان قرار دارد. هم چنین دلیجان به سمت جنوب باختری از طریق جاده، آسفالته به درازای 27 کیلومتر به محلات و 72 کیلومتر به خمین مرتبط می‌شود.

مشخصات جغرافیایی
دلیجان یکی از شهرستان‌های استان مرکزی از شمال به قم، از خاور به کاشان، از جنوب به بخش میمه استان اصفهان و از باختر به محلات محدود می‌شود.
مرکز شهرستان دلیجان از نظر جغرافیایی در50 درجه و 41 دقیقه‌ی درازای خاوری و 33 درجه و 59 دقیقه‌ی پهنای شمالی و ارتفاع 1528 متری از سطح دریا واقع است.
از مهم‌ترین رودهای این منطقه می‌توان قم رود، ازنا و شور را نام برد.
آب و هوای این شهرستان خشک است. دلیجان در مسیر راه‌های مهم ارتباطی کشور به خصوص شهرهای بزرگ مرکزی و جنوبی واقع شده و از طریق جاده اصلی و آسفالته به سمت جنوب خاور به درازای 165 کیلومتر به اصفهان مرتبط می‌شود.
شهر قم در 80 کیلومتری شمال خاوری و شهر کاشان در 70 کیلومتری خاور دلیجان قرار دارد. هم چنین دلیجان به سمت جنوب باختری از طریق جاده، آسفالته به درازای 27 کیلومتر به محلات و 72 کیلومتر به خمین مرتبط می‌شود.
بر اساس تقسیمات کشوری شهرستان دلیجان دارای دو شهر دلیجان و نراق و یک بخش با نام بخش مرکزی، چهار دهستان و صد آبادی دارای سکنه‌است که از این تعداد ۲۹ آبادی دارای ۲۰ خانوار و بیشتر هستند.
دهستانهای شهرستان دلیجان عبارت‌اند از:
دهستان دودهک
دهستان هستیجان
دهستان جاسب
دهستان جوشق
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
بنا به نوشته‌های تاریخی، دلیجان پیشین شهری بسیار بزرگ با چهار دروازه در چهار طرف بود که به دروازه‌های «قلیان»، «آتشکده»، «شاه ولی» و «کاه گندم» معروف بوده اند.
عده ای معتقدند که چون دلیجان در مسیر راه‌های مهم و ارتباطی کشور به ویژه شهرهای بزرگ مرکزی و جنوبی قرار دارد از گذشته‌های دور تاکنون دارای اهمیت و قابل توجه بوده و یکی از توقفگاه‌های اصلی و مهم به شمار می‌رفته است.
پیش از پیدایش وسیله نقلیه موتوری بیش‌تر از چهارپایان و درشکه استفاده می‌کردند و چون در آن زمان به درشکه دلیجان گفته می‌شد از این رو این محل «دلیجان» نام گذاری گردید.
گروهی دیگر بر این باورند که دلیجان قبل از تسلط اعراب بر ایران شهری آباد به نام «دلیرگان» بوده است. بعد از تسلط اعراب بر ایرانیان حرف گاف (گ) در زبان عرب (ج) تلفظ شده و نام آن از «دلیرگان» به «دلیرجان» تغییر یافته است.
بر اثر کثرت استعمال حرف (ر) به مرور حذف و به دلیجان تبدیل شده است. گستردگی شهر قدیمی دلیجان را تا نزدیکی خورهه ذکر کرده اند. مجموعه نشانه‌ها و آثار پیدا شده تاریخی مانند سفال ها، خمره‌ها و آجرهای بسیار زیبا نشان می‌دهد که دلیجان شهری بزرگ بوده است.
دلیجان علی رغم ویرانی‌های ناشی از جنگ‌ها و بلایای طبیعی، به دلیل موقعیت ارتباطی و جغراقیایی به تدریج توسعه یافته و در سال 1358 به شهرستان تبدیل شده است.

ویژگیهای اقلیمی آب و هوایی شهرستان دلیجان
شهرستان دلیجان در قلمرو آب و هوایی نیمه خشک قرار دارد و مرکز آن یعنی شهر دلیجان دارای زمستانهای سرد و تابستانهای نسبتاً گرم است.
متوسط بارندگی عمومی حدود ۱۰۰ میلی متر می‌باشد، که کمترین میزان بارندگی را در میان شهرستانهای استان است .
سوغات شهرستان
نبات حلوا، شکری، ارده
جاذبه‌های گردشگری این شهر شامل : کاروانسرای دودهک، پل شاه عباسی دودهک، غار چال نخجیر، شهر تاریخی نراق، بازار،آب انبار، مساجد، بافت تاریخی و امامزاده‌ها است .
غار چال نخجیر از دیدنی‌های بسیار جالب منطقه است. گوشواره‌های آهکی که بر روی طاق شکل گرفته، دارای اشکال بی نظیر است . وجود هر دو مسیر آبی و خشک در این غار، امکان پیاده روی و قایق سواری را بصورت توامان فراهم کرده است.
صنایع و معادن
صنایع ماشینی شهرستان دلیجان عبارتند از کارخانه پودر سازان که به وسیله این کارخانه از سنگ‌های مخصوصی پودر تهیه می‌شود و بر حسب سفارش کارخانه‌های چینی سازی، رنگ سازی، کاشی سازی، پودر رنگ‌ها را در بسته‌های آلومنیومی عرضه می‌نمایند.
از دیگر کارخانه‌ها می‌توان‌کارخانه شن و ماسه، کارخانه‌های سنگ‌بری، ملامین سازی، پارچه بافی، کارخانه گچ ماشینی و تیرچه بلوک، کوره‌های آجر پزی و کارخانه‌های موزاییک سازی را نام برد.
معدن سراب راونج و معدن شن و ماسه مسیر رودخانه شور از معادن فعال شهرستان دلیجان است. از معادن غیر فعال این شهرستان می‌توان معدن سنگ رزبیده واقع در جنوب خاوری آبادی هستیجان و معدن سنگ قرمز تخته کوه واقع در شمال باختری روستای رباط ترک که در فاصله 19 و 25 کیلومتری جنوب خاوری دلیجان را نام برد.
معدن خاک نسوز (چینی) واقع در مجاورت روستای مزوش و در فاصله 27 کیلومتری جنوب خاوری شهر دلیجان قرار دارد. بازرگانی یکی از مشاغل مردم شهرستان دلیجان است.
صادرات این شهرستان را گردو، بادام، فندق، لوبیا سفید، انگور، آلبالو، گیلاس، تخم مرغ نطفه دار، سیب، هلو، برگه خشک شده زرد آلو، پودر سرب، قالی طرح کاشان، پودر رنگ، مرغ گوشتی، آجر، پارچه‌های چلوار و متقال، برزنت، گچ، شن، ماسه و جوز قند (نوعی شیرینی محلی) تشکیل می‌دهند.

کشاورزی و دام داری
کشاورزی در شهرستان دلیجان بیش‌تر به صورت آبی و نیمه آبی مکانیزه است که برخی محصولات به صورت غرقابی و برخی دیگر به صورت جوی پشته ای (نشتی) آبیاری می‌شوند.
جهت آبیاری زمین‌های زیر کشت از قنات، چاه‌های نیمه ژرف و رودخانه‌ها استفاده می‌کنند. از عمده‌ترین فرآورده‌های کشاورزی و باغ‌داری این‌شهرستان می‌توان گندم، جو، بنشن، تره بار، گردو، بادام، فندق، سیب، آلبالو، گیلاس، زرد آلو، هلو، انگور را نام برد.
دام‌داری سنتی دربیش‌تر روستاهای این شهرستان معمول بوده و دام‌های آنان شامل گوسفند، بز و گاو است. دام داری صنعتی شهرستان دلیجان مشتمل بر واحدهای گاوداری نیمه صنعتی از گاوهای بومی و دورگ، واحدهای مرغ‌داری صنعتی و گوشتی و مزرعه مرغ مادر است.
منبع :http://portal.arakmu.ac.ir/
http://edelijan.com/
http://golshn12.blogfa.com/
http://moh4mad1.blogfa.com/
http://moh4mad_1373.tebyan.net/