شهرستان
سرخس به مرکزیت شهر
سرخس از شهرستانهای
خراسان رضوی است و در شمال شرقی خراسان قرار گرفته و مرکز آن در فاصله 180 کیلومتری شرق
مشهد در کنار مرز
ایران و ترکمنستان واقع است.
این شهرستان از طرف شمال و مشرق به ترکمنستان، از جنوب به شهرستان
تربت جام و از مغرب به شهرستان
...مشاهده کامل متن مشهد محدود است
شهر سرخس به خاطر داشتن کتابخانه‌ها و مکتب‌ها مشهور بود .
این شهر همچنین در دوره شاه سنجر نیز رونق زیادی داشت .
ارتفاع این شهر از ابهای ازاد حدود 235 متر و مرکز ان سرخس است . به دلیل کمی سطح ان از دریاها باران و برف کمی دارد .
هوای خشک و بیابانی این شهرستان نتیجه مجاورت با بیابان قره قوم میباشد که در ترکمنستان واقع است .
نام باستانی سرخس ساریکا بوده و بر سر راه مرو به نیشابور و عراق عجم قرار گرفته است. این شهر روزگاری از کانون‌های علم و دانش بوده و بواسطه داشتن مدارس و کتابخانه‌های زیاد شهرت داشته است ، در سال‌های اخیر نیز به دلیل فراهم آوردن موقعیت‌های تجاری ، این محل دارای اهمیت است.
سرخس از دیرباز به نام‌های «ساریگو»، «ساریکا»، «سرخس نو»، «سرخس ناصری» و «سرخس افراسیابی» خوانده شده است.
حکیم ابوالقاسم فردوسی در شاهنامه، در داستان جنگ هفت گردان، از سرخس یاد کرده است. کهن‌ترین متن فارسی که از سرخس سخن گفته ، «حدودالعالم» (372 هـ . ق) است، که می‌گوید: «سرخس شهری است بر راه و اندر میان بیابان نهاده … جایی با کشت و برز بسیار است، و مردمانی قوی ترکیب اند و جنگی، و خواسته ایشان شتر است».
سرخس در سده نخست هجری قمری، به دست مسلمان افتاد. این شهر در روزگار آلب ارسلان گسترش و اعتبار بسیار یافت، به طوری که وی آن جا را مقر خود قرار داد. سرخس در سده‌های نخستین اسلامی و حتی تا زمان ابن بطوطه از شهرهای بزرگ خراسان به شمار می‌رفته است.
وی می‌گوید: «… طغاتیمور با 50 هزار سپاهی به نبرد سربداران رفت. لیکن شکست خورد و شهرهای سرخس، الزاوه و توس که از بزرگ‌ترین شهرهای خراسان بودند به دست سربداران افتاد…».
امروزه شهر سرخس، مرز بین ایران و ترکمنستان است، سرخس پیشین که در سوی راست هری رود قرار داد، در دست ترکمنستان میباشد و سرخس نو در دست ایران است. در 1884 م، روس‌ها سرخس کهنه ایران را همراه مرو و عشق آباد، اشتغال کردند و بدین ترتیب در مرز ایران و افغانستان از دریای مازندران تا ترکستان چین، استقرار یافتند.
در سال‌های اخیر با ایجاد پالایشگاه گاز خانگیران و استخراج گاز شیرین و ترش و لوله کشی به نواحی مصرف، و بهره برداری از راه آهن مشهد – سرخس – تجن توسعه و رونق یافته و برآبادی و جمعیت سرخس افزوده شده است و هم چنین به واسطه همسایه گی با جمهوری ترکمنستان، دارای اهمیت نظامی و استراتژیک است.
قالی و قالیچه‌بافی از گذشته در میان مردم این شهرستان رایج بوده است همچنین در اقتصاد این شهرستان نقش مهمی دارد
قالی‌های سرخ با طرح مشهد و قالیچه‌های آن با طرح‌های بلوچی و ترکمنی بافته و عرضه می‌شود.
گلیم‌بافی یکی دیگر از صنایع دستی پیشین این شهرستان است در نقاط مختلف این استان گلیم را پلاس می‌گویند. بافت‌آن به وسیله‌کارگاه‌های افقی و در روی زمین است و به واسطه رونق فرش بافی و تهیه نمد رنگرزی هم رونق یافته است.
گلیم مرغوب از پشم و گلیم نامرغوب از رشته پتوی کهنه با رنگ آمیزی استفاده می‌شود.
خورجین هم به صورت بزرگ و کوچک توسط بانوان تهیه می‌شود از خورجین‌های کوچک برای ترک اسب و خورجین‌های بزرگ برای حمل بار با استر، الاغ،اسب وشتر استفاده می‌شود.
بافت‌خورجین به‌طور‌ساده، رنگی و گل‌دار متداول است.
همچنین در این ناحیه گل‌دوزی خاصی با استفاده از نخ ابریشم الوان، کاموا، نخ دمسه بر روی عرق‌چین و شب کلاه‌ها انجام می‌گیرد.
عرق‌چین یک نمونه از سوزن دوزی این شهرستان است.عرق‌چین یک گون کلاه است که به گونه نیم کره ساخته می‌شود و نقش‌های مرتب و جالبی با ابریشم روی ان ایجاد می‌کنند نقش‌های جودانه، علقیش، دندون موشی، گل قبقه ای رایج است پس از آماده شدن پارچه و دوختن آن قالب زده می‌شود و به بازار عرضه می‌شود.
غلات، علوفه، صادرات کاکتوس، سبزی، پنبه، خربزه و صیفی از فراورده‌های سرخس است. دامپروری گوسفند قره کل در این منطقه رواج دارد ,این منطقه زیستگاه جانوری حیواناتی نظیر گرگ، روباه، شغال، مار، کبک و پلنگ است.
منبع:
http://monument.tebyan.net/post/8
http://geo-f.persianblog.ir/post/29/
http://sarakhs.blogfa.com
http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/43452?ParentID=83271
