اقلیم : معتدل
گلوگاه در شرقی‌ترین نقطه استان
مازندران ودر جنوب شرقی دریای
مازندران و شمال خطالراس شمالی‌ترین رشته کوه
البرز یعنی (جهان مورا) و در شرق شهرستان
بهشهر و غرب استان
گلستان واقع شده و مساحت آن با اراضی زراعتی جنگل ، مرتع ، بایر و دایر حدود 65کیلومترمربع است.
ارتفاع
...مشاهده کامل متن مرکز شهر حدود 40متر از سطح دریای آزاد و 67متر از سطح دریای خزر است. شهرستان گلوگاه با وسعت 426 کیلومترمربع که شهر گلوگاه در منتهی الیه شرقی مازندران و راه آهن تهران- گرگان از یک کیلومتری شمال آن و جاده آسفالت تهران- گرگان از شمال شهر می‌گذرد و از این جهت از نظر ارتباطی جایگاه مهمی را داراست.
شهر گلوگاه از شمال به خلیج گرگان، از ، از جنوب به خط الرأس کوه جهان مورا (هزارجریب- چهاردانگه) و از مغرب. از شمال خلیج گرگان (دریای آرام گلوگاه و شبه جزیره میانکاله ) از جنوب به جنگل و رشته کوه البرز از غرب به شهرستان بهشهر و از شرق به رودخانه ملو (شهرستان بندرگز) استان گلستان محدود می‌شود.
این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و کلباد و چهار دهستان کلباد غربی، کلباد شرقی، آزادگان و توسکا چشمه و یک شهر و 24 آبادی دارای سکنه می‌باشد . عوارض طبیعی موجود در شهرستان شامل ارتفاعات، رودخانه ها، قنوات، چاه‌ها و چشمه‌ها بوده و از نظر توپوگرافی دارای دو خصیصه متمایز کوهستان و دشت است.
منابع آب شهرستان به دو دسته سطحی و زیرزمینی با رژیم دائمی و موقت تشکیل شده است.
فرهنگ گردشگری و توریستی شهرستان گلوگاه به دلیل محصور بودن بین دریا در شمال و جنگلهای انبوه در جنوب و وجود چشمه سارهای متعدد در بستر جنگل و بلندی‌های مرتفع پوشیده از جنگل، دارای چشم اندازهای زیبا و طبیعت بکر و دست نخورده با اکوسیستم‌های بی نظیر و گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری می‌باشد.
وجود اراضی ساحلی مستعد جهت احداث ابنیه توریستی و گردشگری از یک سو، چشمه سارهای طبیعی و محصور از درختان و وجود راه‌های آسفالته مناسب و قابل دسترسی از سوی دیگر این شهرستان را از نظر استعداد گردشگری متمایز نموده است.
وجه تسمیه نام گلوگاه:
برخی نام گلوگاه را این گونه توصیف می‌کند: «کلمه گلوگاه از 2کلمه گلو به معنای گلاب و گاه به معنای جایگاه و محل تشکیل شده است. در جنوب پل امروزی گلوگاه دهی بود به نام گلوخیل (Golokheil) که پس از استقرار ایل عمرانلو با توجه به عدّه قلیل ده مزبور، به ناچار در ناحیه امروزی کلباد محلّه مجاور محلّه عمرانلو ساکن شده و نام گلوخیل به تدریج به گلوگاه (Gologah) و بالاخره به(Galugah) تغییر یافت.
در زبان فارسی نیز واژه گلوگاه به معنی شاهراه و گلو آمده است . شاید به همین علت بوده است که از قدیم مرز و نقطه اتصال طبرستان و استرآباد(گرگان کنونی) این منطقه بوده است و امروزه نیز گلوگاه پیونددهنده سه استان شمالی یعنی مازندران و گلستان و حتی سمنان است
پیشینه تاریخی گلوگاه
گلوگاه در منطقه ای که در دوره اسلامی کبود جامه یا پنجاه هزار نامیده می‌شد، واقع شده است و محل گلاب است.
این شهر در حقیقت جانشین شهر تاریخی نامیه است که بعد از تمیشه در این منطقه بزرگترین شهر قرن اول هجری بوده است. از قرار این شهر بعد از فتنه مغول ویران و مردم آن پراکنده گردیده اند.
آثار خرابه ها، سکه‌ها و ادوات دیگری که به دست آمده، قدمت این محل را به 1254 سال پیش می‌رساند. وجود جرکلباد در شرق گلوگاه به فاصله تقریبی 2 کیلومتر اهمیت این محل را ثابت می‌کند.
»
در شمال غربی گلوگاه تپه تاریخی گراودین ، وجود جر یا خندق کلباد در شرق گلوگاه به فاصله تقریبی 2 کیلومتر اهمیت این محل را ثابت می‌کند و در جنوب آن بقایای جاده شاه عباسی قرار گرفته است که از مسیر جنگلهای سرسبز، چشمه ها، آبشارها و آبهای معدنی قابل توجه و دیدنی به کوههای شرشری محدود می‌شود و از نظر تاریخی و باستان شناسی اهمیتی ویژه دارد.
طبق نوشته ملگونوف روسی در حدود سال 1780 میلادی آقامحمّدخان قاجار این ایل را از قراباغ و قراداغ (امروزه قره باغ جزء جمهوری آذربایجان و قراداغ جزء آذربایجان خاوری در خاک ایران است) به اینجا کوچانیده اند.
از نظر تاریخی هم سرنوشت 2سلسله از سلسله‌های تاریخی ایران در این منطقه رقم خورده است. اولی با شکست محمدحسن قاجار در سال 1171هجری قمری در نزدیکی گراودین تپه به دست کریم خان زند که بعد از آن دولت مستقل زندیه تاسیس شد (در همین زمان خندق کلباد دور تا دور محدوده شهر احداث شد) و دومی بعد از فوت کریم خان و اتحاد خاندان آقامحمدخان قاجار با یکدیگر که باعث شدبر سر تا سر مازندران ، گیلان ، آذربایجان و قفقاز استیلا یابند و در همان موقع یعنی سال 1195هجری قمری توانستند ایل عمرانلو را از قره باغ و قره داغ بکوچانند و در گلوگاه فعلی سکونت دهند تا از خندق کلباد و منطقه گلوگاه حفاظت کنند و در هنگامه جنگ با سپاه زندیه موفق شوند در همین مکان آنان را شکست سختی دهند و به اسارت بگیرند
ایل عمرانلو به منظور سر حد داری و جلوگیری از تهاجم ترکمن‌ها به منطقه فعلی به امر آقامحمّد خان قاجار آمده به طوری که سنگره‌های موجود در ساحل خلیج گرگان و نیز قلعه ای در شبه جزیره میانکاله (سرتک میان قلعه) این ادعا را ثابت می‌کند.
جوانان این ایل در مواقع و مراحل مختلف حتی در پای رکاب آقامحمّد خان علیه دشمنان منطقه ای و کشوری جنگیدند. به همین جهت آقامحمّد خان قاجار اراضی فعلی و آب اوان را به طور رایگان به افراد این ایل هدیه کرد و طبق فرمانی که از طرف فتحعلی شاه حکم شده طبق معمول سنواتی، کارگران دهات مجاور نهر، قریه اوان را تعمیر و تحویل این عمرانلو دهند، زیرا در مقابل این کار سربازان ایل عمرانلو وظایف خود را در خدمت به مرزداری و مملکت با آسوده خاطر انجام دهند.
بنابراین دست زندیه ابتدا از مازندران و سپس سراسر ایران کوتاه و سلسله زندیه منقرض شد و مقدمات تاسیس رسمی سلسله قاجاریه در سال 1199هجری قمری در پای تپه گراودین فراهم آمد.
قومیت و زبان مهمترین گروههای اجتماعی در گلوگاه اینگونه است : اکثر اهالی گلوگاه جزء ایل و طایفه عمرانلو و ترک زبان بوده و عمده کمتری به نام کلبادی‌ها در گلوگاه ساکن اند که غیر از یک طایفه آنها به نام گلو (Golo) بقیه مهاجرند و از جاهای دیگر در کلباد فعلی ساکن شده اند.
منبع :http://mazeron.parsiblog.com/
http://farmandarigalugah.ir/
http://www.sabteahval.ir/mz_glgh/default-6378.asp
