عمارت موسی خانی

عمارت موسی خانی یکی از شاهکارهای معماری ایرانی و همچنین ازجاذبه‌های زیبای گردشگری شهرستان شهربابک از توابع استان کرمان می‌باشد که ، از نظر موقعیت مکانی در خیابان شریعتی و در محله سفلای این شهر قرار دارد.
تاریخ احداث آن ۱۲۶۵-۱۲۷۰ هجری قمری است. مساحت بنا: ۷۵۰۰ متر مربع (۲۳۰۰متر مربع زیر بنا، ۵۲۰۰ متر مربع باغ عمارت)
بنای باعظمت عمارت موسی خانی از جمله بناهای دوران قاجار است که توسط موسی‌خان پسر شیخ‌الله ساخته شده است دوران حکومت او هم زمان با سلطنت محمد شاه و ناصرالدین شاه قاجار بود و موقوفات بسیاری داشته است.
وی نزدیک ۳۰ سال حکومت کرد و عمارت بزرگی ساخت که به "عمارت موسی خان" معروف است
از مکان تاریخی در گذشته به عنوان ساختمان فرمانداری استفاده می‌شد اما هم اینک ساختمان میراث فرهنگی و موزه مردمشناسی است.
این بنا از جمله ابنیه مسکونی اعیانی و حاکم نشین شهربابک بوده که از دو بخش اندرونی و بیرونی تشکیل شده و به صورت حیاط مرکزی می‌باشد. ورود به اندرونی بنا از جبهه جنوبی امکانپذیر است بدین نحو که در پشت سر در هشتی واقع شده که با ۹۰درجه زاویه و گذشتن از ...مشاهده کامل متن دالانی طولانی به حیاط خانه راه می‌یابیم.
بنا در دو طبقه و در سه ضلع اصلی ساخته شده است:
ضلع شمالی: (زمستانی) که به صورت دوبلکس ساخته شده، دارای یک بادگیر دوقلو بوده که برای استفاده در بهار کاربرد داشته است، بادگیرها در زمان فرج الله خان (نوه موسی خان) به برج نگهبانی تبدیل گشته اند و این قسمت در حال حاضر به عنوان موزه مردم‌شناسی استفاده می‌شود.
ضلع غربی: (تابستانی) کاربرد این ضلع در تابستان بوده است.در این ضلع یک بادگیر بزرگ و بلند قرار دارد که تاج آن در سیل سال ۱۳۶۵ خورشیدی تخریب گشته است.
ضلع جنوبی: (بهار نشین) تمامی اتاق‌ها و ایوان اصلی آن به باغ بزرگ عمارت و حیات داخلی آن مشرف می‌باشد.طرف جنوبی ضلع بهار نشین که رو به باغ عمارت است از دو ایوان دو طبقه به صورت متقارن و یک ایوان اصلی در وسط تشکیل شده است.
در تقاطع ضلع شمالی و غربی، انبار غله وجود دارد، که به خاطر نوع طراحی خاص آن همیشه دمایی کمتر از بقیه قسمت‌های عمارت دارد. در تقاطع ضلع جنوبی و غربی برج اصلی عمارت است که بر رودخانه و قسمت غرب و جنوب بنا اشراف کامل دارد.
شاید بتوان یکی از دلایل اهمیت بنای زیبای موسی خانی را تزئینات آن دانست که به صورت گچبری و سیم در بخشهای مختلف نمای ساختمان اجرا شده اند.
عمارت موسی خانی همچنین با 60 اتاق کوچک و بزرگ در دو بخش مجزا احداث شده که بخش اصلی بنا در سمت شمالی (زمستانی) غربی (چهارفصل) و جنوبی (تابستانی) با حیاطی مفروش از آجر و حوضی که با تبلور رنگ بندی‌های بی نظیر خود به زیبایی‌های این بنا افزوده است.
اتاق‌های اصلی عمارت اغلب با ابعاد 4در 7 متر و در دو طبقه بنا شده که در هر جهت چهار اتاق گنجانده شده است.
در بخش شرقی عمارت اتاق بزرگی است که به "هشتی" یا شاه نشین معروف است که تقریبا دارای 50 متر وسعت می‌باشد. از مهمترین تزئینات گچبری اجرا شده در این بنا می‌توان به نقوش حیوانی (کبوتر) ، نقوش گیاهی (سرو، گل و بوته) و نقوش هندسی (شمشه و قاب بندی) اشاره کرد.
قرار گرفتن بادگیری بلند در بخش غربی ساختمان موجب خنک شدن اتاق‌ها در فصل گرما شده و وجود این گونه بادگیرها اما در اندازه‌های کوچک‌تر در بخش شمالی و در دو سوی هشتی یا شاه نشین نیز علاوه بر افزودن زیبایی بنا ، موجب مطبوع ساختن هوای ساختمان شده است.
زیبایی حیاط و قسمت اتاق‌های شاه نشین با گچ بری‌های زیبا دو چندان شده که در محوطه بیرونی بنا به گونه ای هنرمندانه بر روری سطح کاهگلی به زیبایی خودنمایی می‌نماد.
وجود قلاب‌ها در دیواره‌های حیاط نشان گر کشیدن چادر در محوطه در زمان‌های خاص است.
مصالح به کار رفته در بنا خشت خام و گل رس، کاه، آهک، گچ، سنگ، چوب و شیشه است. نوع چوب‌های به کار رفته در درها و پنجره‌ها و ارسی‌ها از چوب گردو است و تمامی ستون‌ها و حایل‌ها از چوب درخت توت.

منابع :
http://tnews.ir/khabar/015813160762.html
http://hyperclubz.com/main/C
entertainment-gr6&qId=81
http://www.babakonline.ir/news/325