نام
تم سنیتى یا طم صنیتى (به روایت بعضى کتب) در حقیقت باید نامى باشد که اسپانیایى‌ها به بقعه پیر داده و احتمالا تغییر یافته Tomb Saint یا Saint Tomp (مقبره مقدس) می‌باشد.
در جوار منطقه توریان در روستاى
تم سنیتى بقعه پیر (زیارت) واقع شده که بناى موجود نیمه مخروبه آن در همین حالت هم زیبا و دلفریب است.
این بناى با گنبد کروى ضربى که با لاشه سنگ‌هاى مرجانى و ملات ساروج درهم شده‌اند، در نماى ظاهر نشان از فرم معمارى
دوره سلجوقیان دارد.
داخل مزار 8 گوشه و هر گوشه طاقچه‌بندى شده.
بنا با مصالح قلوه و لاشه سنگ و ملات ساروج ساخته شده که شیوه‌اى پارتى ـ ساسانى است. گرداگرد
گلوگاه گنبد گچ‌برى‌هاى گوشواره‌هاى زیبا از جنس ساروج به چشم مى‌خورد.
ورودى مزار، درى کوتاه و تنگ و کوچک است و مرقد پیر در سطح پایین‌تر از زمین قرار گرفته که نشان‌دهنده این است که شاید پیش از
دوره سلجوقیان و قبل از زمانى که پیر را در آنجا به خاک بسپارند این بنا معبد مهرى و محل نیایش بغ
مهر یا میترا بوده باشد (حفارى‌هاى بعدى این نکته‌ها را روشن خواهد کرد).
در اطراف بقعه پیر، گورهاى فراوانى است که از دوران‌هاى
...مشاهده کامل متن مختلف اسلامى به جا مانده‌اند. روى سنگ گورها انواع خطوط اولیه اسلامى (از جمله خط کوفى) و خطوط دوران پیشرفته و هنرى خطوط اسلامى ـ مثل نسخ و ثلث ـ بسیار مرغوب از سده 9 تا 11 هجرى به چشم مى‌خورد که اکثراً در اثر خوردگى به وسیله آب باران در حال انهدام‌اند یا منهدم و خراب شده‌اند.
درب کوتاه بقعه پیر رو به گوستانى وسیع و باصفا باز مى‌شود که بر روى مزارهاى آن گل کاکتوس کاشته‌اند. بوته‌هایى که از حدود آبان ماه تا اردیبهشت ماه هر سال غرق گل‌هاى سرخ رنگ و زیبا هستند.
از قرائن معلوم است که در این محل یک شهر پرجمعیت وجود داشته است زیرا اکثر خاک‌هاى عادى زیر پا پر است از کاشى‌ها و سفال‌ها و آثار باستانى خرد شده که خود حدس دوبار یا سه‌بار زلزله خیلى شدید را در این منقطه تأیید مى‌کند و یا اگر نه زلزله که ویرانگرى جنگ و کوبیدن آبادى بر سر مردم آن.
مقبره بی بی مریم (تم سنیتی) مربوط به سدهٔ ۸ ه. ق. است و در شهرستان قشم، روستای تم سنتی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۹۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع :http://www.qeshmonline.com/
http://barancycling.blogfa.com/
http://fa.wikipedia.org/
