شبکه اجتماعی گردشگری تیشینه دوست گرامی برای آشنایی با گشت و گذارهای دیگر دوستان از شبکه اجتماعی تیشینه دیدن کنید. مشاهده شبکه اجتماعی گردشگری تیشینه مهندس محمود قبادی گزارش خطا بروجرد پیشینه سماور سازی ورشو در ایرانبه قلم مهندس محمود قبادی پیشینه سماور سازی ورشو در ایرانیکی از محصولات مهم صنعت ورشوسازی، سماور است و مردم ایران تحت تاثیر صنعتگران روسی به تولید انواع سماور نفتی و ذغالی که یکی از اقلام مهم صنعت ورشوسازی است روی آورده اند و برای تایید این مطلب به مصاحبه مدیر موزه سماور شهر تولا روسیه بسنده میشود شهر تولا قلب صنعت دفاعی روسیه و شهر تفنگ‌سازانی بود که به داشتن استادان کاملاً ماهر و عالی در همة دنیا شناخته شده و مشهور بود. مارینا تولی، مدیر موزه سماور شهر «تولا» در مصاحبه‌ای گفته است: طبق اسناد موجود، برادران لوموف در اوایل قرن نوزدهم میلادی نخستین سماورهای تولید شدة روسی را وارد ایران کرده‌اند، در واقع یکی از شهرهای روسیه بنام تولا با ایران روابط سنتی تجاری داشته است که این روابط با تجارت سماور آغاز گردید. با حضور میرزا تقی خان امیر کبیر و علاقه وی به تقویت صنایع داخلی متناسب با ظرفیت و توانمندیهای صنعتگران ایرانی، سماور سازی به گونه رسمی و آشکار در تاریخ ایران ظاهر میشود. در سال 1266 هجری قمری ملک التجار روسیه به نام ویش قرتسوف نیز سماوری همراه با یک دست ظروف چایخوری برای امیر به ارمغان میفرستد. امیر سماور را به یکی از دواتگرهای زبر دست اصفهانی میسپارد و مقرر میکند تا مانند آنرا بسازد. آن دواتگر با ساخت نمونه ای از آن سماور و جلب رضایت امیر و با در اختیار گرفتن سرمایه مورد نیاز، شروع به تولید سماور میکند ولی بعد از مرگ امیر کبیر، تولید سماور به صورتی که مورد نظر امیر بود ادامه پیدا نکرد.علی رغم علاقه امیر کبیر به ساخت سماور توسط صنعتگران ایرانی و حمایت از آنها، ولی سرنوشت صنعتگر اصفهانی در غیاب امیر به نقل از پدر محمد علی فروغی( در مجله یغما آذر 1346 خورشیدی) عجیب و تاسف بار است. پس از عزل امیرکبیر، ماموران حکومتی به سراغ سماور ساز اصفهانی رفتند و سرمایه دریافتی را مطالبه کردند ولی چون آنرا صرف تهیه لوازم کار نموده بود نتوانست همه وجه را به ماموران بپردازد، ماموران هم استاد هنرمند را دور بازار میگرداندند و چوب بر سر و رویش میزدند مگر رهگذران ترحمی کنند و چیزی بدهند تا قرض خود را کار سازی نماید. استاد از آن ضربه‌ها که بر سرش وارد آمد نابینا گشت و بقیه عمر به گدایی نشست. حرفه سماور سازی صنعتی که با سعی و همت صدر اعظم دانا و با تدبیر قاجاریه میتوانست شکل بگیرد با رفتن امیر کبیر از میان رفت و تا مدت‌ها در ایران کسی سراغ آن را هم نگرفت. در اواخر پادشاهی ناصرالدین شاه که نوشیدن چای رایج و عمومیت یافته بود، استفاده از سماور در شهرها و روستاها و در میان عشایر رونق گرفت و دواتگران که در ابتدا لوازم کتابت و نوشتن را می‌ساختند، از آن پس انواع سماور و وسائل مربوط به آن مانند جام یا لگنچه و پارچ را از ورقهای مسی و برنجی و ورشو می‌ساختند.در بحبوحه رواج استفاده از سماور در ایران، آنقدر سماور دارای ارج و منزلت گردید که نقش سماور و قوری و استکان و غیره بر پیشانی خانه بروجردیهای کاشان و حتی بر روی سنگ مزار خوانین و بزرگان شهر بروجرد حک گردید.بطور سنتی، مرکز تولید انواع سماور به شکل امروزی آن در ایران، شهر بروجرد بوده‌است. بیشتر سماورهای تولید بروجرد از جنس ورشو و برنج هستند. سماور( cam به معنای خودش وvar به معنای پختن) یک عبارت روسی به معنی خود جوش است و این ظرف دارای یک مخزن آب است که برای آماده کردن چای همواره در حال جوشیدن نگهداشته میشود. شکل گیری حرفه سماور سازی با روند مصرف چای در کشور ارتباط دارد. ابوریحان بیرونی بیش از هزار سال پیش (در کتاب صید نه) از چای یاد میکند ولیکن در آن زمان از چای به عنئان دارو استفاده میشد.بنابراین بر اساس اطلاعات موجود، از آغاز ورود چای به ایران تا اوایل قرن یازدهم هجری از چای به عنوان دارو استفاده میشد و از ابتدای دوره صفویه تا اواخر قرن سیزدهم بتدریج به عنوان نوشیدنی آرام بخش و برای تفریح بصورت گاهگاهی استفاده میشد و از اواخر قرن سیزدهم هجری شمسی، کشت و تولید آن آغاز و مصرف آن در زندگی روزمره متداول شد. در سال 1261 هجری شمسی شخصی به نام حاج محمد اصفهانی اقدام به کشت چای در ایران کرد ولی کشت آن به نحو مطلوبی توسعه و گسترش پیدا نکرد تا در سال 1279 شمسی بار دیگر با تلاش و اهتمام محمد میرزای چایکار ملقب به کاشف السلطنه که ژنرال کنسول ایران در هندوستان بود، کشت آن در لاهیجان آغاز گردید . از قرن سیزدهم و در برابر جایگاه طبقاتی ممتازی که مصرف چای در ایران به دست آورده بود واردات گسترده چای از خارج و همچنین کشت چای در داخل کشور نیز رواج این نوشیدنی را در میان گروه‌ها و قشرهای مختلف و عامه مردم توسعه داد به صورتی که در مدت کوتاهی جایگزین قهوه در قهوه‌خانه‌ها شد و کمکم وارد محیط خانواده‌ها گردید. این در حالی بود که دم کردن چای با استفاده از سماور صورت می‌گرفت و این نشان از گسترش و کاربرد سماور در میان تمام اقشار جامعه دارد.در این مسیر سماور و اسباب چایخوری، به مرور زمان جایگزین اسباب قهوه‌خوری گردید. اسباب سماور و چای نیز عبارتند از سماور، قوری، استکان، نعلبکی، قندان، سینی، جام یا لگنچه و پارچ‌هایی که معمولا از جنس مس یا برنج یا ورشو ساخته میشد. آن‌چه که این اسباب را به مرور زمان و به خصوص با نزدیک شدن به زمان معاصر با اهمیت کرد خصوصیات و کیفیت و دست ساز بودن آنها است. یکی از فامیلهایی که برای پیشرفت و رشد صنعت ورشو سازی و از جمله سماور سازی تلاش کردند صنعتگران فامیل محترم قبادی در شهر بروجرد بوده است و پیشینه ورشو سازی این فامیل محترم از نیمه اول قرن سیزدهم شروع میشود که مرحوم حاج عبدالاحد قبادی همراه با برادرش مرحوم حاج ابوالحسن به ساخت چراغهای ورشویی و نقره کاری اقدام کردند بطوریکه به دلیل استادی و مهارت او در ورشو سازی، در منابع مختلف با نام عبدالاحد ورشوساز از ایشان یاد شده است همچنین شایسته است که ذکری از نام و خدمات حاج علی اکبر قبادی به عنوان یکی از بهترین هنرمندان و صنعتگران اوایل قرن چهاردهم شمسی که سازنده اقلام ورشویی و مخصوصا انواع سماور ورشویی در بروجرد بوده است بشود. خاندان محترم قبادی از اویل قرن سیزدهم تا اواخر قرن چهاردهم هجری شمسی در عرصه صنعت ورشوسازی فعالیت مؤثری داشتند و خدمات ارزشمندی ارایه کردند به همین جهت استاد حاج علی اکبر قبادی همراه با برادرش مرحوم محمد کاظم قبادی با استفاده از فنون و تجربیات پیشینیانشان امثال عمویش مرحوم حاج عبدالوهاب قبادی و پدرش مرحوم استاد غفور قبادی، وارد عرصه ورشو سازی شدند و در ساخت سماورهای ورشویی نفیس و ارزشمندی اهتمام ورزیدند و شاگردان بسیاری را تعلیم دادند. برخی از سماورهای ساخته شده مرحوم حاج علی اکبر قبادی و برادرانش بسیار نفیس و ارزشمند است و به همین دلیل در موزه‌ها قرار داردبا توجه به حدود دو قرن زحمات و فعالیت‌های صنعتگران زحمتکش و با ذوق بروجرد و شهرت و موفقیت‌های این صنعت ، اکنون حرفه ساخت سماور ورشویی، مورد بی‌مهری واقع شده و جا دارد مسئولین محترم ارگان‌های ذی‌ربط، توجه ویژه‌ای به این مهم داشته باشند. ارسال مطالب بیشتر
پیشینه سماور سازی ورشو در ایرانبه قلم مهندس محمود قبادی پیشینه سماور سازی ورشو در ایرانیکی از محصولات مهم صنعت ورشوسازی، سماور است و مردم ایران تحت تاثیر صنعتگران روسی به تولید انواع سماور نفتی و ذغالی که یکی از اقلام مهم صنعت ورشوسازی است روی آورده اند و برای تایید این مطلب به مصاحبه مدیر موزه سماور شهر تولا روسیه بسنده میشود شهر تولا قلب صنعت دفاعی روسیه و شهر تفنگ‌سازانی بود که به داشتن استادان کاملاً ماهر و عالی در همة دنیا شناخته شده و مشهور بود. مارینا تولی، مدیر موزه سماور شهر «تولا» در مصاحبه‌ای گفته است: طبق اسناد موجود، برادران لوموف در اوایل قرن نوزدهم میلادی نخستین سماورهای تولید شدة روسی را وارد ایران کرده‌اند، در واقع یکی از شهرهای روسیه بنام تولا با ایران روابط سنتی تجاری داشته است که این روابط با تجارت سماور آغاز گردید. با حضور میرزا تقی خان امیر کبیر و علاقه وی به تقویت صنایع داخلی متناسب با ظرفیت و توانمندیهای صنعتگران ایرانی، سماور سازی به گونه رسمی و آشکار در تاریخ ایران ظاهر میشود. در سال 1266 هجری قمری ملک التجار روسیه به نام ویش قرتسوف نیز سماوری همراه با یک دست ظروف چایخوری برای امیر به ارمغان میفرستد. امیر سماور را به یکی از دواتگرهای زبر دست اصفهانی میسپارد و مقرر میکند تا مانند آنرا بسازد. آن دواتگر با ساخت نمونه ای از آن سماور و جلب رضایت امیر و با در اختیار گرفتن سرمایه مورد نیاز، شروع به تولید سماور میکند ولی بعد از مرگ امیر کبیر، تولید سماور به صورتی که مورد نظر امیر بود ادامه پیدا نکرد.علی رغم علاقه امیر کبیر به ساخت سماور توسط صنعتگران ایرانی و حمایت از آنها، ولی سرنوشت صنعتگر اصفهانی در غیاب امیر به نقل از پدر محمد علی فروغی( در مجله یغما آذر 1346 خورشیدی) عجیب و تاسف بار است. پس از عزل امیرکبیر، ماموران حکومتی به سراغ سماور ساز اصفهانی رفتند و سرمایه دریافتی را مطالبه کردند ولی چون آنرا صرف تهیه لوازم کار نموده بود نتوانست همه وجه را به ماموران بپردازد، ماموران هم استاد هنرمند را دور بازار میگرداندند و چوب بر سر و رویش میزدند مگر رهگذران ترحمی کنند و چیزی بدهند تا قرض خود را کار سازی نماید. استاد از آن ضربه‌ها که بر سرش وارد آمد نابینا گشت و بقیه عمر به گدایی نشست. حرفه سماور سازی صنعتی که با سعی و همت صدر اعظم دانا و با تدبیر قاجاریه میتوانست شکل بگیرد با رفتن امیر کبیر از میان رفت و تا مدت‌ها در ایران کسی سراغ آن را هم نگرفت. در اواخر پادشاهی ناصرالدین شاه که نوشیدن چای رایج و عمومیت یافته بود، استفاده از سماور در شهرها و روستاها و در میان عشایر رونق گرفت و دواتگران که در ابتدا لوازم کتابت و نوشتن را می‌ساختند، از آن پس انواع سماور و وسائل مربوط به آن مانند جام یا لگنچه و پارچ را از ورقهای مسی و برنجی و ورشو می‌ساختند.در بحبوحه رواج استفاده از سماور در ایران، آنقدر سماور دارای ارج و منزلت گردید که نقش سماور و قوری و استکان و غیره بر پیشانی خانه بروجردیهای کاشان و حتی بر روی سنگ مزار خوانین و بزرگان شهر بروجرد حک گردید.بطور سنتی، مرکز تولید انواع سماور به شکل امروزی آن در ایران، شهر بروجرد بوده‌است. بیشتر سماورهای تولید بروجرد از جنس ورشو و برنج هستند. سماور( cam به معنای خودش وvar به معنای پختن) یک عبارت روسی به معنی خود جوش است و این ظرف دارای یک مخزن آب است که برای آماده کردن چای همواره در حال جوشیدن نگهداشته میشود. شکل گیری حرفه سماور سازی با روند مصرف چای در کشور ارتباط دارد. ابوریحان بیرونی بیش از هزار سال پیش (در کتاب صید نه) از چای یاد میکند ولیکن در آن زمان از چای به عنئان دارو استفاده میشد.بنابراین بر اساس اطلاعات موجود، از آغاز ورود چای به ایران تا اوایل قرن یازدهم هجری از چای به عنوان دارو استفاده میشد و از ابتدای دوره صفویه تا اواخر قرن سیزدهم بتدریج به عنوان نوشیدنی آرام بخش و برای تفریح بصورت گاهگاهی استفاده میشد و از اواخر قرن سیزدهم هجری شمسی، کشت و تولید آن آغاز و مصرف آن در زندگی روزمره متداول شد. در سال 1261 هجری شمسی شخصی به نام حاج محمد اصفهانی اقدام به کشت چای در ایران کرد ولی کشت آن به نحو مطلوبی توسعه و گسترش پیدا نکرد تا در سال 1279 شمسی بار دیگر با تلاش و اهتمام محمد میرزای چایکار ملقب به کاشف السلطنه که ژنرال کنسول ایران در هندوستان بود، کشت آن در لاهیجان آغاز گردید . از قرن سیزدهم و در برابر جایگاه طبقاتی ممتازی که مصرف چای در ایران به دست آورده بود واردات گسترده چای از خارج و همچنین کشت چای در داخل کشور نیز رواج این نوشیدنی را در میان گروه‌ها و قشرهای مختلف و عامه مردم توسعه داد به صورتی که در مدت کوتاهی جایگزین قهوه در قهوه‌خانه‌ها شد و کمکم وارد محیط خانواده‌ها گردید. این در حالی بود که دم کردن چای با استفاده از سماور صورت می‌گرفت و این نشان از گسترش و کاربرد سماور در میان تمام اقشار جامعه دارد.در این مسیر سماور و اسباب چایخوری، به مرور زمان جایگزین اسباب قهوه‌خوری گردید. اسباب سماور و چای نیز عبارتند از سماور، قوری، استکان، نعلبکی، قندان، سینی، جام یا لگنچه و پارچ‌هایی که معمولا از جنس مس یا برنج یا ورشو ساخته میشد. آن‌چه که این اسباب را به مرور زمان و به خصوص با نزدیک شدن به زمان معاصر با اهمیت کرد خصوصیات و کیفیت و دست ساز بودن آنها است. یکی از فامیلهایی که برای پیشرفت و رشد صنعت ورشو سازی و از جمله سماور سازی تلاش کردند صنعتگران فامیل محترم قبادی در شهر بروجرد بوده است و پیشینه ورشو سازی این فامیل محترم از نیمه اول قرن سیزدهم شروع میشود که مرحوم حاج عبدالاحد قبادی همراه با برادرش مرحوم حاج ابوالحسن به ساخت چراغهای ورشویی و نقره کاری اقدام کردند بطوریکه به دلیل استادی و مهارت او در ورشو سازی، در منابع مختلف با نام عبدالاحد ورشوساز از ایشان یاد شده است همچنین شایسته است که ذکری از نام و خدمات حاج علی اکبر قبادی به عنوان یکی از بهترین هنرمندان و صنعتگران اوایل قرن چهاردهم شمسی که سازنده اقلام ورشویی و مخصوصا انواع سماور ورشویی در بروجرد بوده است بشود. خاندان محترم قبادی از اویل قرن سیزدهم تا اواخر قرن چهاردهم هجری شمسی در عرصه صنعت ورشوسازی فعالیت مؤثری داشتند و خدمات ارزشمندی ارایه کردند به همین جهت استاد حاج علی اکبر قبادی همراه با برادرش مرحوم محمد کاظم قبادی با استفاده از فنون و تجربیات پیشینیانشان امثال عمویش مرحوم حاج عبدالوهاب قبادی و پدرش مرحوم استاد غفور قبادی، وارد عرصه ورشو سازی شدند و در ساخت سماورهای ورشویی نفیس و ارزشمندی اهتمام ورزیدند و شاگردان بسیاری را تعلیم دادند. برخی از سماورهای ساخته شده مرحوم حاج علی اکبر قبادی و برادرانش بسیار نفیس و ارزشمند است و به همین دلیل در موزه‌ها قرار داردبا توجه به حدود دو قرن زحمات و فعالیت‌های صنعتگران زحمتکش و با ذوق بروجرد و شهرت و موفقیت‌های این صنعت ، اکنون حرفه ساخت سماور ورشویی، مورد بی‌مهری واقع شده و جا دارد مسئولین محترم ارگان‌های ذی‌ربط، توجه ویژه‌ای به این مهم داشته باشند.
