مجموعه کردشت جلفا یکی از زیباترین مجموعه‌های معماری ایرانی در ساحل رود ارس و 80 کیلومتری شرق
جلفا بعد از پایانه‌های مرزی نوردوز و روستای زیبای دوزال واقع شده است.
براساس متون تاریخی این مجموعه در
دوره قاجار و در زمان نایب السلطنه عباس میرزا و جنگهای سی ساله
ایران و روس ساخته شده است.
مجموعه کردشت شامل هشت بنای تاریخی عمارت، حمام بزرگ و حمام کوچک، مسجد غریب، دیوانخانه، یخچال تاریخی، قلعه کردشت و ساخلو (پادگان نظامی) است.
حمام کردشت:
حمام کردشت یکی از آثار تاریخی روستای کردشت در بخش
مرکزی شهرستان
جلفا میباشد. این بنا سالانه پذیرای هزاران نفر از گردشگران داخلی و خارجی است.
این روستا و حمام کردشت، در ساحل جنوبی
رودخانه ارس و در امتداد رودخانه در جهت غرب به شرق کشیده شده‌است. آب و هوای آن معتدل با زمستانهای ملایم و تابستانهای گرم و از قسمت شمالی توسط کوههای کشور همسایه
ارمنستان و از قسمت جنوبی بتوسط کوههای کمتال احاطه شده و در
...مشاهده کامل متن ناحیهٔ شرقی شهرستان جلفا واقع شده‌است.
در گذشته این روستا جزو محال دیزمار ارسباران (خاروانا) بوده و در سال ۱۳۷۲ خورشیدی به همراه دهستان سیاری(سیه رود) از خاروانا جدا و جزو بخش سیه رود شهرستان جلفا قرار گرفت.
قدمت این بنا به اواسط دورهٔ صفویه و زمان سلطنت شاه عباس صفوی (سومین و قدرتمندترین پادشاه صفوی) می‌رسد. این بنا در دورهٔ قاجاریه مرمت گردیده‌است و از آن به بعد به شکل فعلی باقی‌مانده‌است.
حمام کردشت در زمان سلطنت شاه عباس صفوی و به دستور وی احداث گردید. این بنا در دورهٔ صفویه حمام خانی بود و فقط پادشاهان حق استفاده از آن را داشتند. ولی پس از دورهٔ صفویه و در آغاز دورهٔ قاجاریه، این بنا به دستور پادشاه وقت (آقا محمدخان قاجار) تغییراتی را به خود دید و از آن پس برای استفادهٔ عموم مردم دایر گردید.
اما پس از گذشت چندین سال و به دلیل رسیدگی نشدن به این حمام، این بنا در معرض تخریب قرار گرفت و مردم دیگر از آن استفاده نکردند و این حمام به حمامی متروکه مبدل گشت.
پس از این تاریخ این بنا به یکی از ابنیهٔ تاریخی آذربایجان تبدیل شد و مورد بازدید علاقه‌مندان قرار گرفت.این حمام به لحاظ آهک بری‌های موجود شایان اهمیت و توجه خاصی است.
جهت ورود به آن ابتدا بتوسط پله به هشتی اولی و بعد با هشت پله به سر بینه یا رختکن وارد می‌شویم رختکن یا سربینه بصورت هشت ضلعی است که بتوسط هشت ستون هشت ضلعی دیگر سقف یا گنبد محل فوق نگهداری میشود.
سرستونهای فوق دارای فرمنس کاری است که بوسیله سرب به ساونی متصل است رختکن بتوسط راهروئی و هشت ضلعی دیگر به خزینه متصل است دو توالت و یک حوضچه آب در قسمت چپ مثلثی واقع است در خزینه یا گرمخانه دارای چهار ستون و دو حوض وجود دارد که آب آن بتوسط کانالی از محل جوش آب به آنها هدایت میشده روشنایی حمام مزبور تنها از روزنه‌های بالا سقف برده و محل جوش آب از میان فلزی آلیاژ مشهور به هفت جوش تهیه شده‌است.
این اثر طی پنج سال اخیر توسط سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجانشرقی در حال تعمیر و مرمت و بازسازی است. امروزه نیز سالانه هزاران نفر از گردشگران از این بنا بازدید می‌نمایند و این بنا به بنایی مشهور تبدیل شده‌است.
قلعه کردشت:
یکی از قلعه‌های تاریخی آذربایجان شرقی را که در روستای کردشت ودر ساحل رود آراز بنا شده‌است، قلعه کردشت میباشد. این قلعه به لحاظ ارزش و اهمیت نظامی و تاریخی به خصوص دوران حکومت عباس میرزای قاجار نائب السلطنه فتحعلی شاه در آذربایجان شرقی بیشتر مورد توجه بوده‌است و عباس میرزا در مبارزات خود علیه تجاوز روسیه تزاری از این قلعه استفاده می‌کرد.آنچه به نظر می‌رسد، قبل از استفاده از قلعه کردشت این قلعه نظامی وجود داشته‌است و بنای آن را به سده‌های نخستین اسلامی نسبت می‌دهند.
قلعه عباس آباد کردشت در سمت چپ جاده کردشت به شهر خاروانا در بالای تپه‌ای صخره‌ای بنا شده‌است و در جبهه شمالی آن در ورودی است و در ارتفاعات این قلعه دیواره‌ها از جنس سنگ و آجر ساخته شده‌است و به فاصله معینی نزدیک به یکصد متر از یکدیگر ۶ برج نگهبانی وجود داشته که اکنون قسمتی از این برج‌ها پابرجاست.
با اشاره به این که ساحل رود آراز در بخش جنوبی از پایگاه‌های مهم دفاعی عباس میرزا در مقابل تجاوز روس‌ها بود و مکان مناسبی برای پشتیبانی ارتش ایران در دوران قاجار به شمار می‌رفت، قلعه نظامی عباس آباد کردشت امکان جای دادن سربازان متعدّدی را داشت و برای رفاه و آسایش سربازان مستقر، همواره آماده مقابله با قوای مهاجم روسیه بود و بارها از رود آراز گذشته و به ساخلوی ( پادگان ) سربازان روسی شبیخون می‌زدند.
علت سقوط قلعه کردشت، وقتی در سال ۱۲۴۳ ه-ق (۸۴۱ م) سپاهیان روس از رود آراز عبور کرده و خاروانا، جلفا، نخجوان، مرند و اصلاندوز را تصرف کرده و به سوی تبریز روانه شدند، قلعه کردشت نیز به دست قوای دشمن سقوط کرد و بعد از تصرف قلعه، مدتی بعد از آن و در ایام برقراری صلح و متارکه ترکمنچای که بین ایران و روس برقرار شد، قلعه کردشت مدتی مورد استفاده سربازان روسی بود ولی به تدریج با تخلیه قوای روسی، قلعه مزبور مورد انهدام و ویرانی قرار گرفت و قسمتی از تاسیسات آن به غارت رفت.همچنین بعد از این که روس‌ها این منطقه را تخلیه کردند و امور استان را به نیروهای دولتی واگذار کردند این قلعه بارها مورد استفاده امرای محلّی و حکام قره باغ قرار گرفت و در اواخر دوره قاجار و اوایل حکومت پهلوی این قلعه خاصیت نظامی خود را از دست داد.
منبع:
http://fa.wikipedia.org
http://www.pol-araz.blogfa.com/post/12
http://www.mardomsalari.com/Template1/
