آرامگاه سید صدرالدین

مقبره سیدصدرالدین درکوهپایه شمالغرب چالدران و درکناره جنوبی جاده شوسه روستای گل اشاقی به سعدل قرار دارد.
این بنا متعلق به دوره اسلامی عصرصفویه است و بعد از تاریخ جنگ دشت چالدران که بین سپاه ترک و شاه اسماعیل صفوی رخ داده ساخته شده است.
این مقبره به سید صدرالدین صفوی، وزیر اعظم شاه اسماعیل صفوی تعلق دارد که در جنگ چالدران با همراهی 27 هزار نفر از سربازان اسلام در این محل به شهادت رسید که آرامگاهش در کنار امیر عبدالباقی و دیگر شهیدان این جنگ، واقع شده است.
این آرامگاه از بیرون 6ضلعی و از درون مدور است.
این بنا به صورت بنای شش ضلعی در دشت وسیعی ساخته شده است.
این دشت واقعه تاریخی جنگ چالدران و جنگ ایران و عثمانی را یاد آور می‌شود . در این جنگ در تاریخ دوم رجب سال920 هجری قمری برابر با دهم شهریورماه 893 خورشیدی رخ داد.
در این جنگ سپاه ایرانی به فرماندهی شاه اسماعیل صفوی در راه حفاظت از استقلال وطن در نبردی نابرابر،با دشمن جنگید.
مصالحی چون آجر قرمز و سنگ‌های سفید در ساخت این بنا به کار رفته که بین آثار تاریخی آذربایجان غربی علاوه بر ارزش‌های تاریخی از لحاظ معماری اصیل و غنی اسلامی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
این آرامگاه از بیرون شش‌گوشه و درونش مدور است و از سه ماده اصلی سنگ سفید با ملات گل و آهک ساخته شده است.
این بنا بر روی یک کرسی چینی سنگی ساخته شده است
بالابودن آب‌های تحت الارض، پی مقبره را از بین برده است.
همچنین سنگ‌های حجاری شده بکار رفته در بنا از نوع آتش فشانی و اسیدی متعلق به کواترنر بوده و عمدتاً برنگ سفید هستند.
مجسمه شاه اسماعیل اولین بنیانگذار حکومت شیعه دوازده امامی در ورودی محوطه مقبره به چشم میخورد که به صورت ایستاده و به ارتفاع 5.3 متر از فایبرگلاس و بتون به رنگ برنز ساخته شده است.
گنبد زیبای این بنا به صورت دو پوش طراحی شده و ارتفاع بنا با احتساب آن به 25 متر می‌رسد.
درقسمت تحتانی و بخش بیرونی بنا به پیروی از اسلوب ساخت مقبره ازسنگ‌های سفید تراش خورده استعمال شده و در سمت بالای آن حجاری‌های تزئینی همراه با طاق‌های جناقی دیده می‌شود.
در سمت جنوبی بنا ایوان بزرگ و زیبای مقبره قرار دارد که بامقرنس کاری، آجرکاری و قاب بندی تزیین شده و نورگیرهای داخلی قسمتی از نور داخل مقبره را تامین می‌کنند
قرینه سازی و بندکشی آجرها به صورت فیل پوش‌های منظم، قاب بندی و حرکت یکنواخت آجرها در جهت احداث گنبد زیبایی این بنا را دوچندان می‌کند.
این بنا دارای کرسی چینی از جنس سنگ‌های تراش خورده است که ارتفاعی حدود دومتر دارندو ازاره تزئینی در قسمت بالایی آن برای تزیین قرار داده شده است.
بنای اولیه مقبره به صورت ساختمانی مدور از سنگ و گل بصورت ساده بود که بعد از انجام مطالعات باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی در سال 1378 به خاطر احترام به شهدای چالدران با حفظ پلان مقبره یک یادمان آجری گنبددار از روی پی اصلی احداث کرد.
مقبره سید صدرالدین در نحوه کرسی چینی سنگی، سنگ‌های نما و استفاده ازملاط ماسه و آهک با بنای شیخ حیدر قابل مقایسه است.
استفاده از پلان 6 ضلعی در مقبره سید صدرالدین اعتقاد بی چون و چرای شیخ به سلسله صفوی و نهایتا به علی و اولاد علی و نیزاعتقاد راسخ به بانی تشیع امام جعفرصادق(ع) می‌تواند محسوب شود.
این اثر در تاریخ 25 اسفند 1379 با شماره ثبت 3256 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع:
http://www.chalderan-ag.ir/tabid/1202/articleType/ArticleView/articleId/16018/----.aspx
http://www.shabestan.ir/NSite/FullStory/News/?Serv=0&Id=155521&Mode=