بر اساس اسناد به جا مانده از تاریخ (هرودوت مورخ نامی نیز در کتاب خود به همین مسئله اشاره می‌کند) اولین ملتی که اقدام به ساخت محلی برای رفاه و تامین امنیت مسیر در جاده‌های میان شهرهای کشور خود کرد ایرانیان بوده اند، بر این اساس اول بار در زمان هخامنشیان و در دوران داریوش اول پادشاه هخامنشی محلهایی با نام "کارباط" برای تامین امنیت جاده‌ها و همچنین استراحت لشکریان هخامنشی در فواصل 6 فرسخی (برابر با 36 کیلومتر) به تعداد زیاد ساخته شد.
شاه عباس پادشاه قدرتمند صفوی که در زمان او اقتصاد و قدرت
ایران رونقی بسیار یافته بود دستور داد در سراسر کشور کاروانسراهایی برای افزایش امنیت جاده‌ها و سهولت تردد کاروانها ساخته شود که این کاروانسراها در نقاط مختلف کشور با نام شاه عباسی شناخته می‌شوند، کاروانسرای زیبای شهر
گز برخوار نیز از آن جمله است.
یکی از آثار تاریخی و ارزشمند شهر
گز برخوار و از نمونه‌های جالب کاروانسراهای
دوره شاه عباس اول، کاروانسرای چهار ایوانی شاه عباس اول صفوی شهر
گز می‌باشد که در حدود 15 کیلومتری شمال
اصفهان، در غرب
...مشاهده کامل متن شهر گز بُرخوار و در فاصله 300 متری جاده اصلی اصفهان به تهران ساخته شده است.
طول بیرونی کاروانسرا از مشرق به مغرب ۹۶ متر و عرض آن از شمال به جنوب ۸۳ متر می‌باشد و طول صحن آن از مشرق به مغرب ۵۰ متر و عرض آن از شمال به جنوب ۴۰ متر می‌باشد.
برجکی مسقف در شمال شرقی آن قرار دارد. کاروانسرای گز 36 اتاق در چهار طرف اضلاع و بالای سر در دارد. راهروهایی نیز برای نگهداری چهار پایان و بارها و چهار فضای سه اتاقی در گوشه‌های این کاروانسرا از نمونه‌های جالب کاروانسراهای اولیه حکومت صفوی می‌باشد .
از نکات جالب توجه این کاروانسرا وجود ۴ برج در چهار گوشه آن می‌باشد که کاربرد دیده بانی داشته است.
یک از ویژگی‌های جالب ومنحصر به فرد آن نمای کاشیکاری شده سردر ورودی آن می‌باشد که ارتفاع سردر ورودی 11 متر است. نمای خارجی آن شامل ایوان‌های فوقانی و تحتانی با جرزها و پشت بغل‌های کاشیکاری از نوع معقلی می‌باشد.
قسمت فوقانی سردر ورودی کاروانسرا نیز تزئینات جالبی از نوع کاشیکاری معقلی دارد.
برجکی مسقف در شمال شرقی آن قرار دارد و دارای 36 اتاق در چهار طرف اضلاع و بالای سر است. راهروهای نگهداری چهار پایان و بارها و چهار فضای سه اتاقی در گوشه‌های این کاروانسرا از نمونه‌های جالب کاروانسراهای اولیه حکومت صفوی می‌باشد .
در گذشته کاروانسرای باستانی گز در نزدیکی این کاروانسرا وجود داشت. ماکسیم سیرو خاورشناس ومحقق فرانسوی که در زمان قاجاریه به ایران آمده است وراه‌های باستانی ایران را مشخص کرده است در کتاب خود عنوان کرده است که کاروانسرای باستانی گز در شمال کاروانسرای شاه عباسی فعلی گز وجود داشته است وی آثار مخروبه‌ی آن را مشاهده کرده است .
با وجود اینکه این کاروانسرا، از معدود کاروانسراهای سالم باقی مانده از عهد صفوی است، اما بیم آن می‌رود به دلیل توسعه شهر گز و نداشتن کاربری در میان توسعه شهر پنهان شود.
منابع:
http://fa.wikipedia.org/wiki
http://www.farhangsarayeadib.com
http://www.isfahancht.ir/
http://golbanggaz.blogfa.com/
http://www.magiran.com?
http://gazborkhar.ir
http://www.tavoosonline.com/
http://www.chn.ir/NSite/FullStor
