برج یا قلعه خورموج (قلعه محمد خان
دشتی ) در شهر خورموج از توابع بخش
مرکزی شهرستان
دشتی در استان
بوشهر قراردارد.
برج قلعه خورموج از آثار باشکوه و تاریخی استان
بوشهر است که در حال حاضر یکی از
برج‌های آن باقی مانده‌است.
حدود ۱۵۰ سال پیش محمد خان
دشتی حاکم
دشتی قلعه‌ای ساخت که دارای چهار برج گلی بود و دیوارها و باروها گچی که به ارتفاع ۱۰تا۱۲ متر و با وسعت تقریبی ۱۲۰در۱۱۰ متر مربع بود.
قسمتی از این قلعه به نام قلعه محمدخان
دشتی و قسمت دیگر آن به نام قلعه جلال خان معروف بوده است.
بیست سال محمد خان در این قلعه حکومت کرد و سپس جمال خان
دشتی در قسمت جنوب غرب آن قلعه ای گچی بسیار زیبا بنا کرد که تا کنون پا بر جاست .در اواسط
دوره رضا شاه قلعه به تصرف ارتش درآمد و پس از تخریب قسمت مهم ساختمان ، تنها تنها برج جمال خان باقی ماند
برج خورموج یکی از قلعه‌های معروف و تاریخی و یکی از نقاط نگهبانی و جایگاه پاسداران شهر
...مشاهده کامل متن در دوران گذشته بوده‌است.
این قلعه شامل چهار حصار، چهار قلعه، اندرونی، عمارت مرکزی و قراولخانه و اصطبل می‌باشد.
سبک معماری آن سلجوقی است و از سبک قلعه سازی دوره ساسانی تاثیر گرفته است که با استفاده از طاق‌نماها و گچبری در آرایش دیوارها و درون اتاق‌ها بنا شده است.
مهمانخانه و قراولخانه داخل قلعه به سبک معماری ایتالیایی و به سبک بناهای زمان صفوی ساخته شده بودکه معماران شیرازی و اصفهانی کار ساختن آن را بر عهده داشتندالبته پایه و اساس قلعه ویناهای دیگر از ساروج (یک نوع سیمان محلی )بود.
این اثر که یکی از با شکوه‌ترین نمونه‌های معماری دوره قاجاریه و دارای تزئینات بدیع و منحصر به فردی است، بارها مورد تاخت و تاز قرار گرفته است
قلعه در بزرگی رو به شمال به اندازه 4 در 5 متر داشت که از چوب درختان جنگلی ساخته شده بود که به آن هشتی می‌گفتند و محل ورود ماشین و سواران بود.
در کوچک جنوبی به ارتفاع 5/3 متر و عرض 5/1 متردر این بنا وجود داشت که محل رفت و آمد پیاده‌ها بود و به آن چیله می‌گفتند.
از کنار در جنوبی قلعه چشمه آب روان بنگه می‌گذشت و در کنار آن محمد خان حمامی به سبک معماری دوره قاجار بنا کرده بود.
برج قلعه خورموج دارای 3 طبقه و یک زیرزمین است. در زیرزمین بنا سقف به شکل گنبدی و با تقارن زیبایی ایجاد شده‌است.
این تقارن در طبقات دیگر نیز حفظ شده‌است. در طبقهٔ اول سقف تفاوتی زیادی نکرده و تنها فرق آن، نقش و نگار‌هایی است که به آن اضافه شده است.
قلعه‌ی محمد خان دشتی سال 1379 در فهرست آثار ملی به شماره‌ی 3032 به ثبت رسید.
منبع:
http://www.neginjonoub.ir
http://dashtiha.persianblog.ir/post/223
http://golshn12.blogfa.com/post/1037
http://dashti4.ir
http://www.iaukh.ac.ir/khormuj-ghaleh-fa.hl
entertainment-gr6&qId=6278
http://khordadnews.ir/news/48404
