تالاب هورالعظیم

هورالعظیم که باقیمانده تالاب بزرگ بین‌النهرین ( واقع در دشت آزادگان )است اکنون بزرگ‌ترین تالاب استان خوزستان محسوب می‌شود.
تالابی با مساحتی 500 هزار هکتار که بین دو کشور ایران و عراق و شهرستان‌های سوسنگرد، هویزه و بستان قرار دارد. این تالاب که در گذشته دو میلیون هکتار بوده و یک‌سوم مساحت عراق را دربر می‌گرفت اکنون تنها 500 هزار هکتار از آن باقی مانده که دوسوم آن در خاک عراق و یک سوم آن در خاک ایران است.
این هور دارای 100 کیلومتر طول و 15 الی 75 کیلومتر عرض است.
هورالظعیم از غرب به وسیله رود دجله و از شرق به وسیله جلگه همواری در خاک ایران محدود است. در خاک عراق، از جنوب تا کنار دجله و از شمال تا چند کیلومتری شهر عماره در کنار دجله ادامه دارد و در ایران، شهرهای بستان، سوسنگرد و هویزه در کنار این هور قرار دارند.
تراز آب تالاب هورالعظیم از نیم متر تا بیش از سه متر است، اکنون 94حلقه چاه نفت در تالاب هورالعظیم حفر شده که هرکدام از آنان دارای یک مشعل فعال است؛ اما برخی از این چاه‌ها قابل استفاده نبوده و پر شده‌اند.
بنابراین با حفظ این تالاب‌ها می‌توان از افزایش ریزگردها جلوگیری کرد.
هورالعظیم آخرین ایستگاه پرندگان مهاجر شده است؛ پرندگانی که هم‌اکنون به‌صورت گروهی و انفرادی در اطراف تالاب پرمی‌کشند مناظر زیبایی را می‌آفرینند.
رودخانه کرخه پس از عبور از کنار شوش و پیمودن کوت الهواشی به سوی غرب جریان می‌یابد و در مجاورت سوسنگرد با عرض 100 و عمق 2 متر برای استفاده کشاورزی به سوی بستان رفته سپس وارد هورالعظیم می‌شود.
قسمتی از آب رود دجله در مقابل عماره وارد این هور شده و حتی در جناح خود نیز «هورالحمار» را به وجود می‌آورد. روخانه دویرج نیز پس از عبور از مرز، در نهایت وارد هور می‌شود.
سراسر هور پوشیده از نی است که هر قدر به داخل آن پیش رویم، ارتفاع آن‌ها بیشتر می‌شود به طوری که دید را محدود می‌سازد. عمق آب در کناره‌های هور تقریباً کم است ولی به تدریج در وسط آن به چندین متر می‌رسد.
هور الظعیم یکی از زیستگاه‌های حساس و مهم پرندگان مهاجر آبزی و بومی منطقه است و حواصیل، غاز پیشانی سفید، شغال، روباه، گربه جنگلی، سمور آبی، گراز، شیربت و انواع ماهی کپور از جمله حیات وحش منحصر به فرد این تالاب هستند.
بیشترین تعداد پرنده‌های در معرض خطر در این تالاب بسر می‌برند و این تالاب از نظر حجم و نوع پرنده نیز بسیار قابل توجه است.
این هور تنها تالابی است که بر اساس بررسی‌‌های کارشناسی از 100 نمره، نمره 100 را کسب کرده و هیج تالابی تاکنون چنین نمره ای را به دست نیاورده و بیشترین تعداد پرنده‌های در معرض خطر در این تالاب به‌سر می‌برند و این تالاب از نظر حجم و انوع پرنده نیز بسیار قابل توجه است.
یکی از کارکردهای مهم تالاب، جلوگیری از طوفان شن و گرد و خاک است. تالاب‌ها میزان رطوبت را بالا می‌برند و خشک شدن هور العظیم در ایران و در عراق میزان وقوع طوفان‌های شن را در سال‌های افزایش داده و سبب شده است این استان در چند سال اخیر با گرد و غبارهایی حدود 21 برابر استاندارد مواجه شود.
هور العظیم مظهر شادی و سمبل سرزندگی مردم بوده است که اکنون به دلایل مختلف در حال نابودی است، به عبارتی نابودی هور نابودی خاطرات شیرین و نوستالژیک مردان و زنان قدیمی و بخش اعظمی از تاریخ باشکوه و توام با تلاش و سرزندگی این دیار است و این می‌تواند بالاترین دلیل برای جدیت در احیای مجدد هورالعظیم باشد.
برای رسیدن به هورالعظیم 75 کیلومتر را از اهواز در جاده‌ای طی کردیم که فقط لوله‌های نفتی کناره جاده ما را همراهی می‌کردند؛ لوله‌های قطور و زنگ‌زده نفتی که گاهی سرازخاک بیرون می‌زدند و گاهی داخل آبریز فرو‌می‌رفتند.
جاده‌ای تقریبا هموار که ما را به منطقه‌ای می‌رساند که هم اکنون خالی از سکنه است. از جاده اصلی وارد جاده فرعی می‌شویم که از دل تالاب می‌گذرد.
جاده‌ای به نام شط علی که دومنظره متفاوت از نظر پوشش گیاهی دارد.
سمت راست تالاب پوشیده از نیزارهاست و سمت چپ جاده خالی از نیزار و به کلی خشک. گفته می‌شود چند سال پیش به‌دلیل گرمای شدید تمام این نیزارها در آتش سوختند.
منبع :http://www.asriran.com/fa/news/163714
خورشید پرس - شهلا منصوری
http://www.wikipg.com/