مختومقلی فراغی فرزند دولت محمد آزادی بزرگترین شاعر زبان ترکمنی و یکی از
مهمترین شخصیتهای مردم ترکمن به شمار میآید. وی در اشعار خود بیشتر به مسایل اجتماعی و سیاسی میپرداخت.
محمدعلی جمالزاده مختومقلی را فردوسی ترکمانان نامیدهاست.
آرامگاه این شاعر وعارف نامی و یکی ازمفاخر فرهنگی کشور در محلی به نام آق تقه یا آق تقای (دشت سفید )بین مراوه تپه و کرند ، ازتوابع شهرستان مینودشت ودر155 کیلومتری شمال شرقی شهرستان گنبد کاوس قراردارد.
بیشتر اشعار او در جنگهای آن دوران (جنگهای ترکمنها با حکومت قاجار ایران، خاننشین خیوه و خاننشین بخارا و نیز جنگهای بین قبایل ترکمن) نابود شده، اشعار باقیمانده او در دههٔ ۱۸۷۰ توسط آرمینیوس وامبری، سیاح و شرقشناس مجار گردآوری شده و در کتابخانه بریتانیا نگهداری میشود.
سه دهه پیش از وامبری هم مختومقلی توسط دو پژوهشگر لهستانی به نامهای بوریهو و آلکساندر شودزکو به دنیا معرفی شدهبود.
محمدعلی جمالزاده مختومقلی را فردوسی ترکمانان نامیدهاست.
طرح احداث گنبد و محوطه سازی آرامگاه مختومقلی ، درزمینی به مساحت 10 هکتار با درنظرگرفتن معیار و الگوهای معماری اسلامی وبا استفاده ازفرهنک وزندگی سنتی ترکمنها یا مصالح بتون مسلح طراحی و ساحته شده است .
در دههٔ ۱۳۷۰ بنایی بر روی این مقبره ساخته شده و در ۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۸ با حضور صفر مراد نیازوف رئیس جمهور وقت ترکمنستان و عطاالله مهاجرانی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد ایران افتتاح شد.
بنا در دل طبیعت دورافتاده ای که فقط تپه ماهورهای کم ارتفاعی آن رادرحصار خود گرفته و اصولا جز ایام بهار ، عاری ازسبزی و طراوت طبیعی قراردارد .سبک و طرح نقشه آرامگاه آمیزه ای از گل وحشی و آلاچیق ترکمن است که درسطح دشت گرگان درفصل بهار جلوه و شکوه خاصی رابه بیننده القا میکند .
سقف مرکزی آن به شکل گنبد و سرپناه آن برداشتی از تواضع آلاچیق ترکمن و معماری باشکوه اسلامی ایران است .درزیر این آرامگاه رفیع قبر مختومقلی فراغی و پدرش دولت محمد آزادی قراردارد .
هرساله در زادروز مختومقلی فراغی مراسمی با حضور مردم و مقامات دولت ایران و ترکمنستان در کنار این آرامگاه برگزار میشود.
دالی کونگلوم، محبتسیز کیشیدن داش ایلهییپ، ییراق ایله اوزونگنی سویهنی سوی، سویهنه سن بول رفیق سویمهدیکدن ییراق ایله اوزونگنی منبع :http://gozelolkam.blogfa.com/
http://magtymguly.blogfa.com/
http://www.golestancr.ir/golestan/makhtom-gholi.htm