بند تاریخی فریمان

بند تاریخی فریمان یکی از مهمترین جاذبه‌های طبیعی و تاریخی سیاحتی فریمان استان خراسان رضوی است این سازه مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در ۱۰ کیلومتری شهر فریمان واقع است.
بنای اولیه بند به عصر مغول و به روایتی به دوران صفوی بر می‌گردد,این سد یک بار در دوران عین الدوله مرمت و سپس در زمان پهلوی و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ارتفاع آن افزایش داده شده است.
این بند دستخوش حوادث طبیعی زیادی بوده است ظاهرا سطح اولیه بستر آن آجر فرش بوده که بر اثر رسوب و گل و لای زیادی پوشیده است. ارتفاع فعلی آن ۲۰ متر می‌باشد و دارای پشت بندهای آجری بسیار مستحکمی است.
برخی می‌گویند این بند ابتدا هزار سال پیش تا ارتفاع 4 متری ساخته شده است و سپس در زمان صفویان ارتفاع آن را به 20 متر رسانده اند. تا چند سال پیش، از آب این سد، برای تولید برق استفاده می‌کردند.
طول تاج بند فریمان حدود ۱۰۰ متر است و از سنگ و ملاط ساروج در آن استفاده شده است. آبگیری سد به وسیله دو برج آبگیر که هر کدام جدا کار می‌کند، انجام می‌شود.
آب از مجراهای تعبیه شده در عمق‌های مختلف بند به داخل چاه‌ها وارد و از کف چاه در جانب دیگر ...مشاهده کامل متن سد خارج می‌شود.
همانند سد اخلمد و بر خلاف آن چه در مورد سدهای دیگر دیده می‌شود،برای باز کردن مجراهای مذکور الوارهایی در داخل چاه، در ارتفاعات مساوی و در جهات مختلف نصب شده است.
این الوارها به جای پلکان مارپیچی و برای پایین رفتن و باز و بسته کردن مجراها و همچنین از بین بردن و برای پایین بردن انرژی سقوط آزاد آب و ممانعت از تخریب بدنه چاه تعبیه شده اند.
ساختمان ساده برج آبگیر می‌رساند که طول عمر سد بیش از دوره صفویه است. در دوره قاجاریه، عین الدوله پس از عزل از صدارت، چند ماه در فریمان متوقف بود که در این مدت برای افزایش استحکام بنای سد، توسط مجدالسلطان- پیشکار خود- پایه هرمی شکل بسیار قوی در جلوی دیوار سد ساخت تا فشار وارد از طرف آب مخزن را به دیواره سد مهار کند.
ضمن تعمیرات اوایل قرن حاضر، در ارتفاع 1.5متری از روی تاج سد، دریچه‌ها بسته شده است؛ ولی در صورت طغیان شدید، آن‌ها را باز می‌کنند تا آب از روی سد عبور نکند.
قسمتی از حجم سد با گل و لای انباشته شده است.
ظرفیت مخزن سد تقریبا حدود یک میلیون مترمکعب است. از آب این سد در مجموع سه دهکده تقی آباد، قلعه نو و لوشاب و کارخانه قند فریمان و شهر فریمان استفاده می‌کنند.
این بند یک برج دیده بانی هم دارد که در فاصله کمی از خود بند و در ضلع شمال شرقی آن روی تپه ای قرار گرفته و به صورت مدور ساخته شده است.این برج جالب فانوس‌های دریایی فیلم‌های سینمایی را در ذهن تداعی می‌کند
طول دریاچه پشت بند در حدود دو کیلومتر و عرض آن حدود ۵۰ متر است, ذخیره سازی آب برای کشاورزی و به ویژه کشت چغندر قند کارکردهای مهم سد است.
علاوه بر مناظر طبیعی اطراف بند در حال حاضر و پس از نوسازی اطراف سد امکانات رفاهی نیز تهیه شده که مجهز به جایگاه‌های استراحت، رستوران سنتی، سرویس‌های بهداشتی و وسایل بازی کودکان است که امکان یک تفریح دلنشین را برای خانواده‌ها فراهم می‌کند.
بند فریمان در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۵۲۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منابع:
http://salamfariman.ir/?p=337
http://news.khorasan.ir/
http://www.zanborak.ir
articleid=9117&parentid=132&catid=140
http://fa.wikipedia.org/
http://www.tebyan.net/weblog/gardeshgari/post/309