رودخانه کرخه در جنوب غربی ایران در خوزستان جریان دارد و از مناطق میانی و جنوب‌غربی رشته کوههای زاگرس در نواحی غرب و شمال غرب کشور سرچشمه گرفته و پس از طی مسافتی در حدود 900 کیلومتر در امتداد شمال به جنوب، سرانجام در مرز مشترک ایران و عراق به مرداب هورالعظیم می‌رسد.
پس از رودخانه‌های کارون و دز رودخانه کرخه سومین رودخانه بزرگ ایران از نقطه نظر آبدهی محسوب میشود.
رودخانه کرخه از شمال به سوی جنوب جریان دارد و پس از گذر از کنار آثار شوش باستان به سوی غرب تغییر مسیر می‌دهد. در 40 کیلومتری شمال اهواز مسیر آن دوباره تغییر کرده و وارد عراق میشود.کرخه در عراق به رودخانه‌ای که از پیوستن دجله و فرات پدید آمده می‌پیوندد.
سرشاخه‌های اصلی تشکیل دهنده رودخانه کرخه، رودخانه‌های سیمره، کشکان، قره سو، گاماسیاب و چرداول هستند.
یکی از مشخصه‌های طبیعی رودخانه کرخه احتمال وقوع سیلاب و خطرات ناشی از آن است.
بزرگترین سد ایران روی رود کرخه ساخته شده و سد کرخه نام دارد. کرخه نامی بسیار باستانی است و نام منطقه و حکومتی کهن در جنوب خوزستان بوده‌است.
سد کرخه یکی از بزرگترین سدهای خاکی دنیا و بزرگترین سد خاکی ایران و خاورمیانه است.
سد کرخه با تاجی به طول ۳۰۳۰ متر و ارتفاع ۱۲۷ متر از لحاظ حجم بدنه بزرگترین سد تاریخ ایران است ,این سد با حجم مخزنی به میزان ۷ میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب، بزرگترین دریاچه مصنوعی ایران را پدید آورده است.
مطالعات اولیه این سد در سال ۱۳۳۵ آغاز گردید و عملیات اجرایی این سد در سال ۱۳۷۰ آغاز و در سال ۱۳۸۰ به پایان رسیده است.
متوسط تولید انرژی سالیانه این نیروگاه روزمینی ۹۳۴ میلیون کیلووات ساعت است. نیروگاه این سد با ظرفیت ۴۰۰ مگاوات از زمان بهره‌برداری در سال ۱۳۸۱ تا پایان سال ۱۳۸۷ توانسته بیش از ۴۹۴۱ میلیون کیلووات ساعت برق تولید کند.
از طریق این سد ۳۴۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی آبیاری و ۹۳۴ گیگاوات ساعت در سال برق تولید میشود.
سد مخزنی کرخه در حاشیه جنوب غربی بخش چین خورده رشته کوههای زاگرس قرار گرفته است.
از جمله پروژه‌های مهمی که در کنار این طرح اجرا شده احداث تونل دشت عباس است. این تونل به منظور انتقال آب مورد نیاز برای آبیاری اراضی دشت‌عباس از دریاچه سد کرخه، به صورت تحت فشار، به طول ۶۰۹۷ متر و قطر داخلی ۵/۵ متر احداث شده است.
تأمین و تنظیم آب جهت آبیاری 320 هزار هکتار از أراضى پایین دست ، دشتهای پای پل (اوان - ارایض - دوسالق و باغه) و همچنین دشتهای حمیدیه ، قدس ، دشت آزادگان ، دشت عباس ، فکه و عین خوش واقع در شمال غربی و غرب استان خوزستان
تولید انرژی برقابی به میزان 934 گیگا وات ساعت در سال,کنترل سیلهای مخرب رودخانه و جلوگیری از خسارات ناشی از آن از اهداف ساخت این سد هستند
سد مخزنی و نیروگاه برقآبی کرخه در فاصله۲۲ کیلومتری شمال غرب اندیمشک در استان خوزستان (در جنوب غربی ایران) احداث گردیده‌است.
این پروژه عظیم در ۴۸ درجه و ۷/۸ دقیقه طول شرقی و نیز ۳۲ درجه و ۲۹/۶ دقیقه شمال در منطقه کرخه واقع شده‌است. رودخانه کرخه در بالادست محور سد ۹۰ درجه تغییر جهت داده و در نتیجه دریاچه سد در سمت راست محور سد واقع گردیده‌است.
مشخصات مخزن سد (دریاچه):
حجم مخزن در ترازبهره برداری۲۲۰ متر:۸/۵۳۴۶میلیون مترمکعب (قبل از رسوبگذاری)
حجم مخزن در حداقل تراز بهره برداری (تراز ۱۶۰ متر): ۴۳۰ میلیون مترمکعب
حجم مفید مخزن: ۸۱/۳۹۰۳ میلیون مترمکعب (بعد از رسوب گذاری)
حجم غیر مفید مخزن: ۱۴۴۳ میلیون مترمکعب
تراز آب در هنگام وقوع سیل حداکثر (P.M.F): ۷/۲۳۰ متر
مساحت دریاچه در تراز بهره برداری ۲۲۰ متر: ۴۷/۱۶۲ کیلومتر مربع
طول دریاچه در تراز بهره برداری ۲۲۰ متر: حدود ۶۰ کیلومتر
منبع:
http://fa.wikipedia.org
http://fa.iwpco.ir/Karkhe/default.aspx
http://daneshnameh.roshd.ir/
http://www.midinternet.com/2752
http://www.irna.ir
http://www.jamejamonline.ir/
http://moslemkeramatian.blogfa.com/post/2
http://mahoosk.blogfa.com/post-264.aspx
