چشمه گل افشان تنگ

گل افشان یکی از شگفت انگیز‌ترین پدیده‌های ژئوتوریسمی چابهار است که در هزار کیلومتری غرب خود (در دشت کهیر در جاده تنگ_گالک در مسیر بندرعباس) میزبان 3 گل افشان است که دوتای آن به شکل تپه و دیگری به شکل آتشفشان بوده که تنها این نوع فعال است.
این گل‌فشان‌ها در 95 کیلومتری غرب بندر کنارک و در دشت کهیر نرسیده به روستای تنگ در زمینی مسطح واقع شده و دارای سه تپه کوچک گل‌فشان است که یکی از آنها شبیه آتشفشان و در حال حاضر فعال است و بقیه آنها نیز از چند سال قبل به صورت غیرفعال درآمده‌اند .
در بلندای این تپه‌ها، دهانه‌هایی به قطر چند سانتی متر وجود دارد و از دهانه گل‌فشان که در حال حاضر فعال است، به طور متناوب گل خاکستری رنگ خارج شده و به سوی دامنه‌ها سرازیر می‌شود.
دوره تناوب این پدیده نادر و زیبا ده تا پانزده دقیقه است که این عمل با لرزش خاک همراه است و گاهی به هنگام خروج گل، صدایی همانند شلیک تفنگ از آن به گوش می‌رسد.
کوه گل افشان بندر تنگ با ارتفاع تقریبی 100 متر و قطر قاعده کمی بیش از 100 متر در فاصله حدود 100 کیلومتری شهرستان چابهار قرار دارد.
اطراف این کوه را بیابانی وسیع فرا گرفته که ظاهرا این بیابان نیز همچون خود کوه ماحصل اتفاقاتی درون زمین است.
اطراف کوه به فاصله حدود 200 متر از کوه، چاله ای به عمق حدود 2 متر ایجاد شده که برای رسیدن به کوه باید وارد این چاله شد. بالا رفتن از کوه اگر فصل بارندگی نباشد؛ تقریبا راحت است.
در بالاترین نقطه کوه چاله ای به قطر کمتر از یک متر و به عمق حدود نیم متر وجود دارد که با گل پوشیده شده است.
در فواصل زمانی حدود یک دقیقه، مقداری گل با صدای خاصی شبیه به ترکیدن یک حباب، از چاله خارج و به اطراف پراکنده می‌شود. احتمالا تمام این کوه در طول سالیان دراز بر اثر فعالیت این چشمه ایجاد شده باشد.
در کنار این کوه، دو کوه کم ارتفاع دیگر وجود دارد که به نظر می‌رسد زمانی آنها نیز گل افشان بوده اند.
گل‌فشان‌های ایران بیشتر در جلگه ساحلی دریای عمان بخصوص بلوچستان جنوبی تمرکز دارند و بیشتر آنها در حال حاضر فعالند، اما فعالیت آنها در فصول مختلف از سالی به سال دیگر تغییر پیدا می‌کند.
این پدیده بطور عمده در فصول پرباران از جاذبه‌های نادر و دیدنی استان به شمار می‌رود.
گل‌فشان‌ها در میان بومیان ساکن استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان به صورتهای مختلفی تلفظ می‌شود.
مردم منطقه گواتر، جلگه دشتیاری و شرق بلوچستان گل‌فشان را به لهجه محلی بوتن واهالی چابهار، کهیر و زرآباد آن را گل پاشان و ناپک به معنای ناف زمین یا ناف دریا می‌نامند و در بین ساکنان شرق استان هرمزگان نیز به آب باد معروف است.
گل‌فشان از جمله پدیده‌های جالب توجه در منطقه ساحلی خزر و دریای عمان هستند. هر چند در نقاط دیگر دنیا نیز وجود دارد اما همبستگی این عارضه زمین شناسی با منابع نفت و گاز آن را به پدیده‌ای جذاب در این دو حوزه تبدیل کرده است.
در کل تعداد گل‌فشان‌های زمین بیش از 800 عدد نیست که بیش از نیمی از آنها در اطراف این دو دریا قرار گرفته، بویژه تعدادی از آن در حوزه خزر در منطقه جمهوری آذربایجان واقع شده است.
نحوه تشکیل گل فشانها بیشتر به منشا و نوع آنها بستگی دارد. اصولا دو نوع گل فشان در دنیا وجود دارد.
یکی گل فشان‌های سرد که منشا تکتونیکی دارند و دیگری گل فشان‌های گرم که از عوارض بعدی آتش فشانها محسوب میشوند.
به طور کلی میتوان گفت که نحوه تشکیل گل فشان بیشتر با نوع و منشا فشاری که به آن وارد میشود تا گل از درون زمین خارج شود، مرتبط است.
اهالی محل در مورد این پدیده چندین باور را مطرح می‌کنند وبر اساس اعتقادات خود نامهایی را نیز برای گل فشان به کار می‌برند.
به نظر آنها گل فشان پدیده ای طبیعی است که با دریا در ارتباط بوده و به هنگام بالا آمدن آب دریا (مد) به ویژه در فصل تابستان،فعالیت آن به حداکثر می‌رسد،از این رو به آن ناف زمین یا ناف دریا نیز می‌گویند.
عده ای بر این باورند که فعالیت این پدیده به کشش و جاذبه اجرام سماوی به خصوص ماه وابسته است.
بر این اساس معتقدند که فعالیت آن در ا بتدای ماه و نیمه ماه قمری (ماه نو، بدر)بیشتر می‌شود. هر چند این نظریه کمتر به حقیقت نزدیک است اما به طور کلی هم قابل رد نیست.
گروهی نیز بر این عقیده اندکه فعالیت این پدیده پس از بارندگی‌ها ی شدید زیادی مِی شود ،لذا ممکن است ازآب ناشی از سیلابها، فعال شود.اما باید گفت که از نظر علمی، وجود گل فشان‌ها در هر منطقه اول نشانه بارزِ از فعالیت‌های تکتونیک بوده و ثانیا اغلب به لایه هاِ سنگی دارای ذخایر نفت ویا دیگر انواع هیدرو کر بور بستگی دارد.
فشار گازهای حاصل از این لایه وذخایر آنها موجب می‌شود که سنگ‌های رسی و مارنی کف و تحتانی، که توسط آبهای زیر زمینی اشباع و نرم شده و یا به صورت گل در آمده اند به خارج پرتاب شو ند و ازاین طریق دهانه هایی گاهاً بسیار بزرگ شبیه به دهانه‌های آتشفشان (شبه کرا‌تر یا کرا ترگون)بوجود می‌آیند.
بیشترین درصد گاز تشکیل دهنده گل فشانها به گاز متان تعلق دارد که حدود 85-89 درصد میباشد. حدود 10 درصد گاز دی اکسید کربن و درصد باقیمانده به گازهای نیتروزن و مونوکسید کربن تعلق دارد.
اصولا گل فشانها کاربرد زیادی دارند که از آن جمله میتوان به استفاده از گل آنها در سفال سازی، کوزه گری، بهره برداری از گاز، گردشگری، گل درمانی و...اشاره کرد. بسیاری از مردم از گل‌های گل فشان برای موارد درمانی استفاده میکنند.
استفاده از گل‌های گل فشان برای گل درمانی فقط مختص استان نبوده و در در کشورها دیگر از جمله آذربایجان استفاده میشود.از گل‌ها برای درمان بیماری‌های پوستی، درمان درد کمر،درد‌های مفاصل و... استفاده میشود.
همچنین برای درمان تنگی عضلانی و انقباظ عروق موثرند. حال با عنایت به توضیحات فوق، به معرفی گل فشان تنگ و همچنین مرتفع‌ترین گل فشان کشور یعنی پیرگل خواهیم پرداخت.
مسیر دسترسی
مبدا حرکت گردشگران غیر بومی برای دیدن گل افشان، چابهار است. با قیمت‌های امروزی و آخرین نرخ بنزین و دلار! می‌توان یک سواری خوب و راحت با پلاک منطقه آزاد را کرایه کرد و 70 تا 90 هزار تومان به راننده پرداخت تا در مدتی پنج الی 6 ساعته شما را به گل افشان ببرد و در طول مسیر نیز از دیدن قلعه پرتغالی ها، ساحل تیس و غارهای سه گانه در روستای تیس بی نصیب نمانید.
با توجه به اوضاع قیمت‌های امروز به نظر این نرخ منصفانه می‌آید!
وقتی گل افشان را ببینی شاید به خود بگویی دیدن این کوه عجیب و این طبیعت سراسر خاکستری، بیش از اینها هم می‌ارزد.


منبع :http://www.yjc.ir/
http://www.bartarinha.ir/
www.negahmedia.ir
www.rasekhoon.net
chabahar.org/jazebe1/jazebe-t.html?star