روستای کلپورگان در ۲۵کیلومتری شهرستان سراوان واقع شده است که ساخت سفال در آن به صورت ابتدایی و به روش لوله ای بدون لعاب و با نقوش سیاه رنگ توسط زنان بلوچ انجام می‌پذیرد.
یک سنگ بزرگ قرمز، سه سنگ کوچک، یک کاسه آب و یک تخته چوب کوچک، ابزار کار زنان هنرمند بلوچ در این موزه است که ده‌ها سال است سعی در حفظ سنت پیشینیان خود دارند تا خاک را به کیمیای تاریخ مبدل کند.
کلپورگان خاک را به کیمیای تاریخ مبدل می‌کند
در ساخت سفال مردان وظیفه حمل خاک از تپه یا محل سفالگری و آماده کردن گل را بر عهده دارند و مراحل ساخت توسط زنان انجام می‌گیرد که به شکل کاسه، کوزه، جام، پارچ و لیوان ساخته می‌شود و روش ساخت این سفال طی هزاران سال تغییر نکرده و از نسلی به نسل دیگر به یادگار مانده است.
در این موزه گل به دست زنان سفال ساز شکل می‌گیرد و با ابزار چوبی سنتی تراش داده می‌شود و از سنگی به نام «تیتوک» که از کوه بیرک به دست می‌آورند با درهم آمیزی آب رنگی به دست می‌آید که برای تزیین سفال استفاده می‌شود.
زنان بلوچ که در کلپورگان به فعالیت مشغولند هزاران سال است شاهکار هنر پارینه سنگی را در خود حفظ کرده و با تمام مشکلات زندگی حس هنرمندانه باطن خود را پرورش می‌دهند.
این سفالینه‌ها شاهکار اندیشه و هنر زنان سیستان و بلوچستان در سرزمین ایران است که نسل به نسل و سینه به سینه از مادران به دختران بلوچ منتقل شده و گذشت زمان و حوادث تاریخ نه تنها از اصالت آن کم نکرده بلکه بیش از پیش بر ارزش‌های هنری آن افزوده است.
خالقان سفال کلپورگان در طول تاریخ همیشه زنان بوده‌اند. آنها از چرخ برای سفالگری، استفاده نمی‌کنند بلکه سفال را با دست می‌سازند و برای تزیین سطح آن از اشکال خاص هندسی استفاده می‌کنند که قدمتی طولانی دارد.
این نقوش نسل به نسل به یادگار مانده و حکایت از خواست‌های روحی هنرمند می‌کند و گاهی نشانگر اعتقادات و باورهای نشأت گرفته از محیط است.
هنرمندان کلپورگانی "گل هاجک" را از کوهی به نام "شکوتک" تهیه می‌کنند و با سنگ مخصوص مدوری می‌کوبند تا خرد و نرم شود و پس از الک کردن خاک را همراه با آب در حوضچه‌ای می‌ریزد و به شیوه‌‌های کاملاً سنتی آن را تصفیه می‌کنند، آب گل آلود یک تا دو روز در حوضچه می‌ماند و پس از آن آب را تخلیه می‌کنند و گل ته‌نشین شده را بر می‌دارند و پس از ورز دادن برای ساخت سفال آماده می‌کنند.
زنان گل ورز داده شده را درون بشقاب مانندی از جنس سفال که کف آن تکه پارچه کتانی قرار داده‌اند می‌گذارند و با دست، ظرف مورد نظر را می‌سازند.
انگشت شصت پا نقش همان موتور چرخ سفال را برای هنرمندان بازی می‌کند و با چرخاندن ظرف زیرین و کشیدن دیواره ظرف سفالینه‌ای تازه دیگری در این موزه شکل می‌گیرد.
ظروف کلپورگان قدمت 7 هزار ساله دارد
قدمت تاریخی سفال کلپورگان موجب شهرت جهانی آن شده است به طوری که حتی یافته‌های باستان‌شناسی بیانگر آن است که ظروف سفالی به دست آمده از شهر سوخته نیز همگی از کلپورگان تامین و با شتر به این شهر منتقل می‌شده است.
ظرفی در این روستا ساخته می‌شود که به "عود دودکن" مشهور است، در قدیم نگهدارنده خاکستر مرده بوده و شبیه به آرامگاه حافظ است.
ایرانیان قدیم قبل از ورود اسلام زرتشتی بودند که در این آیین مرده سوزی وجود نداشت و این رسم به دوره ما قبل آن یعنی آیین مهر پرستی می‌رسد.
تفاوت هندوها با مهر پرستان در همین ظروف بود، زیرا هندوها خاکستر مرده‌ها را به دل رودخانه گنگ می‌سپردند ولی مهرپرستان خاکستر اجساد رفتگان خود را در این ظروف نگه می‌داشتند.
موزه کلپورگان در قطعه زمینی به مساحت حدود سه هزار و 800 متر مربع و با زیربنای ۲۶۰ متر مربع بنا شده است.
این بنا دارای چهار اتاق بزرگ به ابعاد متفاوت می‌باشد که در ساخت آن سعی شده است از معماری بومی پیروی شود.
در برخی از اتاق‌ها و آجر کاری در نمای ساختمان قوس‌های خاصی را ایجاد کرده است که نمونه این قوس‌ها را می‌توان در مقابر جالق سراوان نیز مشاهده کرد.
این موزه از سال ۱۳۸۸ به عنوان کارگاه زنده تولید سفال هم به جنبه تولید و هم نمایش و عرضه آثار هنرمندان بلوچ می‌پردازد.
موزه زنده سفال کلپورگان مربوط به دوره معاصر است و در شهرستان سراوان، بخش مرکزی، روستای کلپورگان واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۴۷۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع :
http://fa.wikipedia.org/
http://www.mehrnews.com/
www.tahtal.blogfa.com
kalpuregan.blogfa.com
