قلعه باشقورتاران

این قلعه در فاصله یک و نیم کیلومتری ضلع جنوبی روستای باشقورتاران در بخش شیرین‌سو از توابع شهرستان کبودراهنگ واقع شده که در بالای کوهی قرار گرفته است . پس از طی مسیری مالرو و در بخش‌هایی با شیب تندی که دارد امکان دسترسی به زمانی که در بالای این قلع می‌ایستید گسترده وسیعی از دره‌ها، دشت‌ها و ارتفاعات پیرامونی منطقه را می‌توانید در زیر پای خود تماشا نمایید.
این محوطه تاریخی در دوره میانی اسلامی ، از مهمترین استقرارهای فرهنگی منطقه محسوب می‌شده که بر اساس داده‌های باستان‌شناسان به عنوان حلقه ارتباطی با حوزه‌های فرهنگی دشت همدان و زنجان ایفای نقش کرده است.
نحوه ساخت و شکل‌گیری آن در ارتفاع، نمایانگر اهمیت سوق‌الجیشی و استراتژیک آن در تبادلات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی منطقه می‌باشد.
این قلعه دارای حصارهای دفاعی و مستحکم مانند قلعه‌های نظامی و دفاعی می‌باشدکه متناسب با بستر صخره‌ای آن شکل و فرم یافته است.
دیوار قلعه به صورت دیواره سنگی قطور و برجک‌های دیده‌بانی با مصالح سنگ لاشه و ملاط ساروج، در بیشتر قسمت‌های آن هنوز برجا مانده و در برخی بخش‌ها به مرور زمان ریزش کرده است.
قطر دیواره‌های حصارقلعه دو متر و ارتفاع بر جا مانده آن حدود چهار متر می‌باشد.
در کاوش هایی که در سال هزار و سیصد و نود یک در فضای داخلی قلعه صورت گرفت تعداد شش فضای مسکونی شناسایی شد.
در فضای شماره یک که فضایی نیمه تخم‌مرغی شکل در قسمت شرقی قلعه می‌باشد از سه جهت به دیواره‌های سنگی حصارقلعه ختم می‌شود که سازه سنگی با پلان نیمه بیضوی و سقف گنبدی شکل با ملاط نازک ساروجی در بخش درونی و بیرونی پوشش یافته که کاربری آن به صورت محلی برای ذخیره آب بوده است.
فضای دو ، سه و پنج این قلعه باستانی سه فضای مستطیلی را در بر می‌گیرد که دارای دیواره‌های سنگی و درگاه‌هایی است که به یکدیگر مرتبط می‌شوند.
این فضاها از طرف جنوب و شمال با دیواره سنگی حصار محصور شده که در مدت زمان تغییراتی در ساختار و نوع کاربری‌های موجود ایجاد کرده است.
فضای شماره چهار این قلعه نشانگر یک صحن مرکزی است که مهمترین عنصر ساختاری در آن راه پله‌ای سنگی می‌باشد که در دو جهت شرقی و شمالی ساخته شده است.
فضای شماره شش به عنوان آخرین فضای کشف شده به دلیل کاربرد مصالح عمده آجری با پی سنگی از سایر بخش‌های کاوش شده متمایز شده است که دیدن نیم‌ستون‌های تزئینی با مصالح عمده آجری با پوشش گچی در گوشه‌های بنا بر اهمیت ویژه این بخش افزوده است.
این قلعه شبیه به قلعه‌های دفاعی دوره اسماعیلیه از جمله قلعه استوناوند لمبسر و الموت است که به احتمال زیاد پایه اول آن در دوره ساسانی ساخته شده که بعدها در دوره اسلامی به ویژه در قرون میانی اسلامی مورد استفاده مجدد قرار گرفته است.
فال‌های موجود در محل بیشتر مربوط به دوره سلجوقی تا ایلخانی است و این امر بیانگر استقرارهای مستمر در این زمان بوده است.
این اثر تاریخی در هجده بهمن ماه هزار و سیصد و هشتاد و نه به شماره سی هزار و نوزده به عنوان اثری تاریخی به ثبت رسیده است .
منابع :
www.qirmiz.com
http://www.farsnews.com/
http://khabarfarsi.com/