آسیاب آبی اشکذر

آسیاب آبی یا آسیا اووی که طاحونه نیز نامیده می‌شود، دستگاهی است که در اکثر نقاط جهان به شکل‌های متفاوتی ساخته شده و برای آرد کردن گندم و غلات دیگر جهت تهیه نان و مصارف مختلف از آن استفاده می‌شده و با استفاده از تکنیک سرعت آب و یا فشار آب کار می‌کرده است.
آسیاب آبی اشکذر یکی از ده آسیابی می‌باشد که برای استان یزد در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است . از ویژگی‌های منحصر به فرد این آسیاب می‌توان به مقرنس کاری فضای اصلی، نقوش هندسی در اطراف دیواره ها، آجرکاری ظریف در محوطه اصلی آسیاب و صحن آن اشاره کرد.
آسیاب آبی اشکذر تنها آسیاب آبی جهان می‌باشد که در دل کویر ساخته شده است . این آسیاب در حاشیه غربی کویر یزد و در ضلع جنوب شرقی در فاصله بیست کیلومتری یزد در امتداد مسیر جاده اصلی رستاق که اشکذر را به بندر آباد و روستاهای مجاور متصل می‌کند، قرار دارد.
این آسیاب بر خلاف دیگر آسیاب‌ها ساختمانی بر روی زمین ندارد بلکه کل مجموعه آسیاب در زیر زمین واقع شده و آب مورد نیاز این آسیاب آبی به وسیله قنات و آب جاری شده در آن تامین می‌شود که از ویژگی‌های شگفت انگیز این آسیاب محسوب ...مشاهده کامل متن می‌شود.
تنها چیزی که از ساختمان این آسیاب روی سطح زمین مشاهده می‌شود یک دروازه طاقدار آجری است که ورودی آن به زیر زمین می‌باشد. مجموعه اصلی آسیاب در عمق هفت متری زمین احداث شده که پس از گذشتن از دالانی که در زیر زمین قرار دارد می‌توان به آن رسید.
آسیاب آبی اشکذر از بزرگترین آسیاب‌های ایران به شمار می‌اید که متعلق به دوره صفویه می‌باشد و زمانی با آب قنات همّت آباد سنگ‌های آن با قدرت بسیار زیادی کار می‌کرده است.
ورودی آسیاب دالانی شیب دار می‌باشد که طولی حدود پنجاه و شش متر و عرضی حدود چهار متر دارد و به قسمت اصلی آسیاب که هشت ضلعی است متصل می‌شود. سقف این هشت ضلعی به شکل گنبدی ساخته شده است.
سقف و مقرنس کاری‌های بنا با نقوش هندسی از ابتکارهای معماری کهن ایرانی است. آجر تنها مصالح ساختمانی این بنای دیدنی است.
جالب‌ترین نکته در مورد این آسیاب ، اختلاف دمای داخل آسیاب با فضای داغ و گرم بیرون آن است. این آسیاب در زمان سید رکن‌الدین قاضی، که در سال هفتصد و سی و دو هجری قمری در گذشته است ساخته شده، ولی از هویت و قدمت اولیه این آسیاب هیچ گونه اظهارنظر دقیق همراه با اسناد و مدارک مستدل موجود نیست.
منابع :
jamejamonline.ir
tebyan.net
http://dalahoo.com/
http://www.irna.ir/