مجموعه سلطان بندرآباد صدوق

بقعه شاه محمود و مسجد بندر آباد که به مجموعه سلطان محمود شاه یا شیخداد هم معروف است در ده کیلومتری شمال غربی اشکذر، روستای بندر آباد واقع شده است . در سراسر یزد خانقاه‌های بسیاری وجود دارد که با آن که قدمت زیادی دارند هنوز تعدادی از آنها به قوت خود به جا مانده اند و کم و بیش مورد استفاده و بازدید علاقه مندان قرار می‌گیرد که خانقاه بندر آباد نیز یکی از آنها به شمار می‌اید.
این خانقاه که سالها در زیر شنهای کویری مدفون شده بود جزو مجموعه سلطان بندر آباد در منطقه رستاق قرار دارد. از اجزای دیگر این مجموعه می‌توان به :مسجد جامع وحسینیه وآب انبار وبربج حفاظتی و مقبره‌ها اشاره نمود.
در مجموعه خانقاه بندر آباد هنر طراحی و حجازی وکاشی کاری با نقوش اسلیمی استفاده شده است .در مسجد جامع این مجموعه منبری وجود دارد که از کاشی معرق با نقوش گره اسلیمی وخط ثلث ساخته شده که در نوع خود کم نظیر است.
مسجد جامع بندر آباد بندر آباد در سی و شش کیلومترى یزد قرار دارد و از مناطق قدیمى استان یزد محسوب می‌شود. یکى از آثار مهم این منطقه مسجد جامع آن است.
این روستا در سی و هفت کیلومتری شمال غرب یزد و هفت کیلومتری جاده یزد ...مشاهده کامل متن - نائین واقع شده است و آب وهوای‌ی گرم و خشک دارد. اهمیت تاریخی این آبادی بیشتر مربوط به شخصیت شیخ تقی الدین دادا عارف‌مشهور قرن هفتم هجری یزد است که در بندرآباد ، خانقاه و مسجدی ساخته و آنجا را به عنوان مرکزی برای پیروان خود درآورده بود.
این عارف نامی در سال هفتصد در بندر آباد دار فانی را وداع گفت و در خانقاه خود به خاک سپرده شده، ولی پس از چند روز پیکر او را از آنجابه یزد انتقال دادند .
مجموعه سلطان محمود متعلق به سده هفت هجری قمری می‌باشد .
این مجموعه کم نظیر از طاق و تویزه هایی با خشت و گل بنا شده است و از عمده‌ترین قسمت‌های آن می‌توان به خانقاه، مسجد جامع، حسینیه، آب انبار، برج حفاظتی و مقبره که مدفن عده ای از مشایخ سلسله "دادایی" است،اشاره کرد.
در مسجد جامع این مجموعه ، منبری از کاشی‌های معرق با نقش‌های گره اسلیمی و خط ثلث وجود دارد که از لحاظ هنری اهمیت ویژه ای دارد .
کاشی‌های شش گوش فیروزه ای به صورت ازاره و نقش‌های اسلیمی به صورت معرق از خصوصیات منحصر به فرد منبر است. خانقاه بندر آباد مثل خیلی از آثار قدیمی یزد سالها در زیر شن‌های کویری مدفون شده بود و با تلاش میراث فرهنگی یزد سر از شن‌های روان بیرون آورد.
بقعه سلطان محمود شاه، مزار سلطان محمود شاه، فرزند شیخ تقی‌الدین دادا است، که از صوفیان و عرفای نامدار منطقه به شمار می‌رفته است. بنای بقعه، به دیوار مسجد بندرآباد متصل است.
سنگ قبرهای این مجموعه به لحاظ هنر طراحی، خوشنویسی و حجاری بسیاربا ارزش اند. در تزیینات این بنا از کاشی‌های شش گوش فیروزه ای به صورت ازاره استفاده شده و در پاره ای موارد نقش‌های اسلیمی به صورت معرق به زیبایی آن‌ها افزوده است.
این اثر در تاریخ بیست و سه اسفند سال هزار و سیصد و چهل و شش با شمارهٔ ثبت هفتصد و شصت و نه به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منابع :
http://www.negahmedia.ir/
http://yazdcity.ir/
http://chtn.ir/
kalamatian.blogfa.com