مسجد جامع شش ناو ( ششناو )

آدرس : تفرش -میدان امام خمینی - خیابان آیت الله سعیدی - محله فَم
مسجد جامع شش ناو از جمله مساجد قدیمی استان مرکزی است که در محله فَم شهر تفرش واقع شده‌است. بنای اولیه مسجد از آثار دوره سلجوقی است که در دوره‌های بعد قسمت‌هایی به آن اضافه شده‌است.
این مسجد در تاریخ ۱۹/ ۵ /۱۳۷۹ با شماره ۲۷۷۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
یکی از مهمترین آثار معماری دوران سلجوقیان در ایران و همچنین یکی از قدیمی‌ترین مساجدکشور در شهر تفرش استان مرکزی قرار دارد.
این مسجد که در محله فم تفرش واقع شده به مسجد جامع شش ناو معروف است.
نام شش ناو از شش ناودانی گرفته شده که آب قنات شش ناو را که از داخل این ناودانها عبور می‌کرده به شش قسمت مساوی تقسیم نموده و به محله‌های مختلف تفرش جاری می‌شده است.
قدمت قنات به قرن سوم هجری قمری یعنی زمان امام حسن عسگری(ع) می‌رسد. مجموعه مسجد از یک مناره آجری بسیار قدیمی به ارتفاع حدود 20 متر و قطر 3 متر گنبد بزرگی به ارتفاع حدود 15 متر و قطر 16 متر، دو شبستان، ایوان، صحن، قنات، چند حجره و حسینیه تشکیل شده است.
مجموعه مسجد شامل گنبدی بزرگ به ارتفاع ۱۵ متر و قطر ۱۶ متر، دو شبستان، ایوان، صحن، یک رشته قنات، چند حجره، حسینیه و مناره‌ای آجری با ارتفاع ۲۰ متر و قطر ۳ متر است.
سقف و دیواره مسجد با کاشیکاری و مقرنس کاری‌های زیبا تزئین شده‌است.
قدیمی‌ترین و شاخص‌ترین بنای مسجد، معماری آجری مناره آن است که آن را متعلق به قرن پنجم هجری و اوایل عهد سلجوقیان ذکر کرده‌اند. مناره دارای پلکانی مارپیچ است و جدار آن تماماً از آجر ساخته شده‌است.
تنها تزئین مناره کتیبه آجری بر فراز آن است و که به خط کوفی نوشته شده‌است. متاسفانه جز کلمه «لا اله الا الله» چیزی در کتیبه باقی نمانده و بقیه حروف از بین رفته‌اند.
در غرب مسجد حسینیه‌ای بزرگ وجود دارد که از گذشته در ماه محرم و سفر مکانی برای تعزیه خوانی بوده‌است.
اطراف حسینیه حجره‌هایی برای نشستن تماشاگران وجود دارد و صفه یا سکوی برجسته‌ای در وسط قرار گرفته که نمایش تعزیه بر روی آن اجرا می‌شود. مقصوره مسجد از بناهای دیگری است که بر فراز آن گنبدی کلاه خودی به سبک گنبدهای عصر سلجوقی دیده می‌شود.
قاعده گنبد هشت ضلعی و عنقی استوانه‌ای شکلی به ارتفاع ۵ متر و قطر ۱۶ متر دارد. گنبد با استفاده از آجر تراش ساخته شده‌است.
کاشیکاری و مقرنس کاری‌های سقف و دیواره ایوان مسجد یکی از شاهکارهای مهم معماری سلجوقی در استان مرکزی می‌باشد.
برای ورود به صحن مسجد بایستی از داخل تکیه بزرگی گذشت که حدود 300 متر مربع مساحت دارد. این تکیه در دو طبقه با سقف و ستون‌های چوبی احداث شده است. طبقه همکف برای استفاده آقایان و طبقه دوم که دور تا دور تکیه را در بر گرفته ، برای بانوان در مراسم عزاداری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شش ناو، مرحوم محمد محدث از صحابه امام حسن عسگری در قرن ششم هجری دفن شده است. همچنین قدمت مناره را قدیمی‌تر از بنای مسجد مسجد دانسته و آن را متعلق به قرن پنجم اوایل صر سلجوقیان می‌دانند.
در انتهای فوقانی مناره به خط کوفی کلمه لااله الاالله با آجر نوشته شده است.
در سردر صحن ایوانی به دهانه ۵ متر، عمق ۴ متر و ارتفاع ۷ متر وجود دارد که با پوششی از مقرنس گچی تزئین شده‌است. در پاکار پوشش ایوان کتیبه‌ای به خط نستعلیق به تاریخ ۱۲۷۷ هجری قمری وجود دارد.در این کتیبه اشاره‌ای به بانی بنا بنام "محمد ابراهیم بن عباس" شده‌است.
همچنین در این مسجد مزار یکی از صحابه امام حسن عسگری (ع) به نام محمد محدث وجود دارد که در قرن ششم هجری به خاک سپرده شده‌است.

منابع :
http://tafresh.loxblog.com
http://fa.wikipedia.org/wiki
tafresh89.mihanblog.com