اقلیم : معتدل
نام قدیم : دهخوارقان
جمعیت : ۳۶٬۴۷۵
آذرشهر از شهرهای غربی استان
آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان
آذرشهر است.نام‌های دیگر آذر شهر (توفارقان یا دِهْخوارْقانْ) میباشد,نام قدیم
آذرشهر «دهخوارقان» بوده که در دورهٔ پهلوی به
آذرشهر تغییر پیدا کرده‌است.
آذرشهر ...مشاهده کامل متن از شهرهای تاریخی آذربایجان است که منابع قدیمی نام آن را به صورت ده نخوارگان و ده نخیرجان نوشته‌اند و در کتاب‌های جغرافی قدیم عرب این نام به شکل «داخَرَّقان و دخارقان در آمده است.
کوهستان سهند در سمت شرقی آذرشهر قرار گرفته و باعث شده این شهر از آب و هوای مناسبی برخوردار شود
دریاچهٔ ارومیه نیز در غرب آذرشهر واقع شده و دارای زمینهای مسطح درمناطق شمالغربی حوالی دریاچه ارومیه و مناطق کوهستانی در شرق و جنوب شرقی میاشد و آب و هوای این منطقه نیز در تابستان‌ها گرم می‌شود.
آبیاری مزارع و باغات آذرشهر توسط رودخانهٔ آذرشهر و نیز کانال‌های زیرزمینی، چشمه‌های طبیعی و چاه‌های عمیق صورت می‌گیرد.
جمعیت آذرشهر برپایهٔ سرشماری در سال ۱۳۸۵ خورشیدی بالغ بر ۳۶٬۴۷۵ نفر بوده‌است و به‌عنوان هشتمین شهر استان آذربایجان شرقی شناخته می‌شود.
از ۳۶٬۴۷۵ نفر جمعیت این شهر، ۱۸٬۵۴۸ نفر مرد و ۱۷٬۹۲۷ نفر زن بوده‌اند؛ همچنین تعداد خانوارهای ساکن این شهر ۹٬۸۵۴ خانوار بوده‌است.
یاقوت حموی از آذر شهر باعنوان «دِه‌نَخیرجان» یاد کرده‌است؛ درحالی که حمدالله مستوفی از عنوان «دهخوارقان» استفاده نموده‌است.
اکثر مورخان از آذرشهر به‌عنوان شهری کوچک با هشت روستای تابعه یاد می‌کنند و از وفور باغهای انگور، و میوه‌جات مختلف آن سخن گفته اند.
همچنین لپه و گردوی آذرشهر شهرت جهانی دارد.در روستای فیروز سالار اذرشهر باغهای پسته وجوددارد.
آذر شهر دارای باغهای میوه و انگور و گردوی بسیار است. روستاهای شرقی این شهرستان در کوهستان و دارای آب و هوای سالم و روستاهای غربی آن در جلگه و کنار دریا میباشد که مالاریایی است.
آذر شهر کارخانه‌های پتوبافی، برگه زردآلوسازی، کمپوت سازی، و کارخانه برق دارد.
مسجد قدیمی به نام مسجد حاج کاظم و بنایی به نام چهارسوق که از چوب‌بست درست شده‌است از بناهای تاریخی شهرستان هستند.
با توجه به گفته‌های افراد کهنسال شهر در زمان‌های خیلی قدیم شهر توفارقان در محل کوه پیر قطران بوده است که در اثر زلزله نابود شده است و بعد از ان مردم شهر را در سمت دیگر رودخانه بنا نهاده اند.
ویرانه‌های کوه پیر قطران هنوز بجاست و از آثار باستانی آذرشهر میباشد.بافت قدیمی شهر از تعدادی محله قدیمی تشکیل شده بود که این محلات از هم فاصله داشته اند و بین محلات باغات وجود داشته است که شمالیترین محله پیرلر بوده است و جنوبی‌ترین محله کردلر کوچه سی بوده است و شرقی‌ترین محله دیزج و غربی‌ترین محله اشاغی کوچه بوده است.هر محله دارای کوجه‌های باریک و تودرتو و بن بست بوده است و در محل ورودی هر محله درب بزرگی بوده است که شبها بسته میشد و دارای نگهبان بوده است.بدین ترتیب هر محله مانند قلعه ای بوده است که خانه‌های در انتهای بن بست دارای قیمتهای بالاتر و ارزش بیشتر بوده است.
در هر محله ودر اکثر کوچه ساختمانهایی به نام کبوتر خانه وجود داشته است که محل زندگی کبوتران و پرنده‌ها بوده است.در تمام کوچه‌ها سکو هایی بوده است که مسافران و افراد سالخورده بر آن نشسته و استراحت میکردندوبار خود را روی آن میگذاشتند و بعد از استراحت بار خود را با استفاده از آن کول میکردند.
منبع:
http://fa.wikipedia.org
http://azarshahr.ir
http://khabarfarsi.com
http://www.iauazar.ac.ir/DarbareyeAzarshahr.aspx
http://azarshahrnews.blogfa.com
http://tebyan-tabriz.ir
