روستای شیران

شیران روستایی است که در آذربایجان شرقی در جنوب غربی شهرستان نیر قرار دارد.
این روستا در یک ناحیه‌ی کوهستانی، جلگه ای واقع شده که از طرف شرق به روستای چهره برق (چوره بره) از غرب به روستای مستان آباد از جنوب به روستای مشتقین و از شمال نیز به روستای سقزچی و برجلو محدود می‌گردد.
این روستا تابستان خنک و زمستانی سرد و طولانی دارد.برف و یخبندان و سرما در این روستا از اواخر آبانماه شروع شده و تا پایان فروردین ماه ادامه می‌یابد.
این منطقه دارای تابستان خنک و زمستانی سرد و طولانی بوده و در ردیف مناطق نیمه خشک قرار دارد.
این روستا منابع شن و ماسه زیادی دارد، ساکنان این روستا اکثراً مشغول به دستگاه‌های سنگین و نیمه سنگین راه سازی میباشند.
آب آشامیدنی روستا از چشمه ای بنام تک بولاغی که در دوکیلومتری جنوب روستا واقع شده تامین می‌شود
آب کشاورزی روستااز طریق ده چشمه‌ی آب سرد که وتوسط بندهای انحرافی سنتی به مرازع و باغات هدایت شده اند تامین می‌شود علاوه بر آب این چشمه‌ها آبهای سطح الارضی منطقه در دو رودخانه کوچک فصلی و بنام‌های محلی ((بیوک چای)) و دال چای که هردو از سر شاخه‌های رودخانه بالیخلو هستند قسمتی از باغات و اراضی آبی واقع در حاشیه این رودها را مشروب می‌کند.
در کنار روستا رودخانه ای قرار دارد که علاوه بر جمع ...مشاهده کامل متن آوری و هدایت آبهای سطحی روستا و مناطق پیرامون آن به توجه به بالا بودن سطح آبهای زیر زمینی در سمت شمال به عنوان زه کشی منطقه نیز عمل نموده و آبهای زاید را از منطقه دور می‌نماید.
زمین‌های این منطقه از نظر کشاورزی اکثرا دیمی بوده و تقریبا قسمت کمی از اراضی آبی بوده که در امتداد رودخانه ای که از داخل روستا عبور می‌کند و در جوار آن قرار گرفته اند.
طول رودخانه این روستا که از جنوب روستا سرازیر شده مملو از درختان سنوبر و تبریزی است , فروش چوب آنها و کاشت نهال‌های جدید در آمد خوبی برای روستاییان ایجاد می‌کند.
خانه‌های این روستا از دیوارهای گلی و سنگی با ملات گل ساخته شده و ستونهای چوبی دارد که پلهای ستونی بر آن سوار شده است.
در گذشته برای گرم کردن اماکن از بخاری هیزمی استفاده می‌کردند که مصرف آن فضولات ( تپاله) حیوانی بوده و در صورت دسترسی از شاخ و برگ درختان استفاده می‌شد.
با اینکه در روستا واحد نانوایی دایر می‌باشد ولی بعضی از زنان روستایی نان را در تنور خانه خویش به صورت سنتی می‌پزند , یک روز قبل خاکستر مانده از پخت قبلی را از تنور خارج(دونا) محلی محلی به کول قالاخ معروف است و سپس آرد را خمیر کرده و از تکه خمیری مانده از پخت نان در چند روز قبل به عنوان خمیر مایه استفاده می‌کردند تا خمیر ورز بیاید زمین پخت نان و خمیر گیری حداقل باید 12 ساعت (یک شب باشد) تا نان برشته ، قابل هضم و قابل مصرف در چند روز آینده باشد.
و در آخر نان پزی چند قرصی فطیر که به نام محلی پنجیش مصرف است می‌پختند و از این فطیر به اقوام نزدیک خانواده می‌فرستادند.
حمام سنتی در خانه‌ها و حتی روستا به لحاظ وجود آبگرم معدنی وجود خارجی نداشته است.
در حال حاضر با توجه به شیوه‌های نوین معماری واستفاده از مصالح جدید در ساخت و ساز‌ها تغییر و تحولاتی در بافت سنتی و تبدیل شدن به بافت جدید صورت گرفته است.
آداب و سنن
مراسم خواستگار ی و عروسی در این روستا به این گونه است که خانواده داماد برای شناخت عروس موضوع رابا بزرگان خانواده در میان می‌گذارندو در صورت تایید بزرگان پدر، برادر و خواهر بزرگ‌تر از داماد و در صورت با لزوم عمو و دائی در میان گذاشته در صورت تایید آنها موضوع را با داماد در میان گذاشته , بیش از نود درصد جوانان به نظر بزرگان و پدر و مادر احترام میگذارند و اکثرا پیشنهاد آنها را قبول می‌کنند و به خواستگاری می‌روند .
در مراسم خواستگاری مادر داماد و خواهران بزرگ‌تر از داماد در صورت نبود خواهر بزرگ‌تر از زن عمو و زن دائی و عمه داماد برای مراسم خواستگاری و همراهی با مادر داماد دعوت به عمل می‌آید.
بر خلاف تجملات بیهوده شهری و شهر نشینی، روستاییان علاقه خاصی به همدیگر داشته و خواسته خانواده داماد را قبول می‌کنند.
در مواقع خاص (ایراد گیری عروسان آینده) روسای محله را برای این کار پیش کشیده و با مذاکره آنها قضیه خاتمه و بالاخره بله خانواده عروس دریافت می‌گردد و پس از شب خواستگاری دو روز بعد سه چهار نفر از مردان خانواده داماد با وقت قبلی از خانواده عروس به همراه مادر و صرفا خواهران داماد به خانه عروس رفته و میزان عقد و شیر بها در آن شب تعیین می‌گردد ( به این شب در اصطلاح محلی دانشخ گجه سی می‌گویند) که با پذیرایی خانواده عروس از خانواده داماد پایان می‌پذیرد و وقت مراسمات جزئی خرید و ... با هماهنگی مادران عروس و داماد تعیین می‌شود.
شیر بها باید در طول دوران نامزدی برای تهیه قسمتی از جهاز عروس از طرف خانواده داماد به خانواده عروس پرداخت شود و اگر شیر بها در حد تحویل گاو وگوسفند و ... باشد معمولا هر دو خانواده آنرا بنای اقتصادی آتیه خانواده جدید قرار می‌دهند .
جهت خرید مراسم جشن به اصطلاح شیر بها نامزدی (شال اوزوک) با تعیین وقت قبلی به شهرستان نیر یا اردبیل رفته و نسبت به خرید پارچه و طلاجات (متناسب با اقتصاد خانواده) به عروس اقدام می‌نمایند.
در آن روز خانواده عروس فقط هزینه خرید یکباب انگشتری به داماد (که اخیرا الگو قرار گرفته) اقدام می‌نمایند. در روز مراسم شال اوزوک اقلام خریداری شده به خانواده عروس تحویل داده می‌شود.
و یکی دو روز قبل از آن مراسم عقد و ازدواج رسمی از سوی دفترخانه ازدواج (محضر) در نیر با آزمایشات قبل توسط بهداشت نیر انجام می‌یابد.
برخلاف مراسمات شهری عروس و داماد بجز در مراسمات عید و میهمانی‌ها همدیگر را نمی‌بینند.
اگر دوران نامزدی با عید قربان مصادف شود خانواده داماد یک گوسفند قربانی همراه با عیدانه (پارچه و طلا) جزئی به خانه عروس می‌برند.
دو روز قبل از این مراسم ,مراسم حنابندان عروس و داماد شروع و معمولا مراسم حنابندان (حنا گجه) داماد از عروس مفصل‌تر است و دسته جات عاشق از نیر و اردبیل دعوت می‌شوند و تا پاس از شب به شادی و رقص و پایکوبی می‌پردازند.
روز عروسی خانواده عروس کلا برای صرف شام و به خانه داماد دعوت می‌گردند و رفتن عروس به خانه داماد قبل از شام انجام می‌شود
در زمانهای قدیم عروس با اسب به خانه بخت می‌رفت که اکنون ماشین جای اسب را گرفته است
روزبعد حنابندان جهازیه عروس صورت برداری شده و به خانه داماد فرستاده می‌شودو دامادریز لیست جهازیه را امضا و تحویل خانه عروس می‌دهد.
عقدنامه نیز همزمان با ورود داماد به خانه عروس جهت بردن عروسبه خانه خویش به خانواده عروس تحویل داده می‌شود. (مراسمات سیب زدن داماد به عروس و ... منسوخ شده است) تنها مراسم مانده مراسم آوردن هدیه توسط خانواده عروس و داماد به خانه عروس است که پس فردای روز عروسی انجام می‌پذیرد که در عرف محلی بنده تخت نامیده می‌شود که این روز نیز با تحویل هدایا و پذیرایی از میهمانان توسط خانواده عروس پایان می‌پذیرد.
فردا شب عروسی عروس و داماد به خانه نادر عروس رفته و شام را میل می‌نمایند و سپس به لحاظ دور از گزند و ... سه روز اول را در خانه خویش سپری می‌نمایند.
روستای قره شیران دو مسجد دارد که یکی در آشاهی محله و مسجد جامع بوده (یوخاری محله) هستند
برای مراسمات مذهبی و ایام سوگواری تاسوعا و عاشورا دو هیئت عزاداری در قالب سینه زنی و زنجیر زن که از اقشار و محله‌های روستا شکل گرفته موجود بوده و در شبهای محرم از اول شب تا شب تاسوعا بترتیب در یک مسجد سینه زنی و در مسجد دیگر به عزاداری می‌پردازند و فردا شب آن روز مسجدی که شب گذشته پذیرای دسته سینه زن بوده اینبار پذیرای هیئت زنجیر زن می‌باشد.
از لحاظ وضعیت اقتصادی روستا یک نوحه خوان برای هر دو دسته (زنجیر و سینه زن) نوحه سرائی می‌نماید. و مراسمات بعد از سخنرانی روحانی محل (حاجی سلطانعلی) در مسجد جامع (بحث احکام و مسائل شرعی و روضه خوانی) شروع می‌گردد.
ظهر عاشورا مراسم احسان در مسجد جامع با حضور اهالی با صرف نهار دنبال میشود قبل از شروع مراسم احسان در دهه محرم در فواصل مراسم شبهای محرم ریش سفیدان هر دو مسجد هزینه‌های احسان را از اهالی جمع آوری می‌کنند.
با پول جمع شده نخست اقدام به خرید یک راس گوساله می‌نمایند و سپس مابقی وسایل آشپزی برنج و .... خریداری و با هماهنگی قبلی با آشپزی که از شهرستان نیر همه ساله به آن روستا می‌آید نسبت به پخت و پز برنج با یک نوع خورشت گوشتی (محلی) اقدام و نهار احسانی را در مسجد صرف و اگر غذا زیادی باشد در ظروف یکبار مصرف به خانواده مدعوین فرستاده می‌شود شب عاشورا (شب یازدهم ماه محرم) شب شام غریبان به جمع شدن کلیه اهالی در مسجد جامع شروع (ازدحام جمعیت روستا در این شب خیلی زیاد است) و مراسم این شب نیز با سخنرانی حاج سلطانعلی و عزاداری و مداحی تا ساعت 12 شب ادامه می‌یابد.
مراسم شبیه خوانی از ساعت 9 روز عاشورا شروع و مقارن با وقت نهار پایان می‌پذیرد محل برگذاری مراسم محوطه حد فاصل مسجد جامع قدیم و مسجد بالا استفاده احداثی بنیاد مسکن و آبگرم روستا انجام می‌پذیرد.

منبع:
http://fa.wikipedia.org
http://meisamarchitect.blogfa.com/post-29.aspx