زندان سلیمان

کوه زندان سلیمان یا دیو سلیمان، کوه مخروطی شکلی است که درون آن خالی است این کوه در 3 کیلومتری غرب محوطه باستانی تخت سلیمان ,نزدیک شهرستان تکاب در استان آذربایجان غربی قرار دارد.
این بنا چهارگوش و برج مانند بوده که اکنون فقط یک دیواره آن باقی مانده است و احتمالا آرامگاه کمبوجیه بوده است.
این کوه هزاران سال پیش بر اثر وقوع آتشفشان بوجود آمده است,دهانه این کوه با قطری حدود 40 متر شبیه دهانه آتشفشان است.
این کوه حاصل میلیون‌ها سال فعالیت چشمه‌جوشان آرتزینی است و منشاء آن هم
آبهای زیرزمینی است.
زمین شناسان علت تشکیل این‌کوه را ناشی از رسوب کانی‌های آب دریاچه‌ای می‌دانند که هزاران سال پیش در این منطقه وجود داشته است.
این برج بر سکویی سه پله ای قرار داشته است,در ورودی این بنا در جهت شمال غربی بنا شده و ارتفاع آن از سطح زمین 7/50 متر است, بیست و نه پله برای اتاق بالای برج تعبیه شده بود, درب آن طوری ساخته شده بود بعد از بسته شدن دیگر باز نمی‌شد و این موضوع با آرامگاه بودن آن ارتباط دارد .
دیواره‌های این بنا از سنگ سفید و مرمر نما ساخته شده و گودی‌های کوچک مستطیلی در ردیف‌های منظم و ده عدد گودی پنجره مانند (پنجره کور )برای تزیین ...مشاهده کامل متن آنها استفاده شده و این پنجره‌ها را با سنگ‌های سیاه قاب گرفته اند.
نمای بیرون این کوه چیز زیادی را نشان نمی‌دهد ولی صعود از آن و رسیدن به قله که کمتر از نیم ساعت طول می‌کشد,یکی از شگفت انگیزترین پدیده‌های طبیعی ایران را نشان می‌دهد.
عمق حدود صد متری این بنا وحشتی تجربه نشده را به هر بیننده ای منتقل می‌کند و بسیار عجیب و هولناک است.
گروه باستان شناسان آلمانی که قصد پایین رفتن از این سیاه چال را داشتند متوجه وجود نوعی گاز می‌شوند که امکان پایین رفتن را به آنان نمی‌دهد.
آن‌ها بره ای را به کمک طناب به پایین فرستاند و پس از طی حدود 30 متر علائم تنفسی این بره نشان داد که میزان اکسیژن به طور عجیبی کاهش یافته است.
در حدود 600 سال قبل از میلاد این کوه نیایشگاه بوده و موبدان زردشتی در زمان ساسانیان در این محل عبادت می‌کردند و آن را مقدس می‌دانستند آن‌ها حیواناتی که نذر آتشکده می‌شدند را در این محل قربانی می‌کردند.
مخروطی که امـروز خا لی از آب است (می‌گویند زمانی سیاه چال بوده ) در دهانه تپه قرار دارد احتمالاً دوهزار سا ل پیش از آب پر بوده ,بقا یای آ ب‌انبارهای اطراف مخروط، نشان می‌دهد که آب این دهانه و دریاچه درون آن غیرقابل استفاده است ولی شکاف‌های این دریاچه که در عمق ۱۰۰ متری قرار داشتند، بر اثر حجم رسوبات و فرو ریختن به دهانه بسته شده و مخروط خشک شده است.
ارتفاع این کوه از زمین مجاور خود ۹۷ تا ۱۰۷ متر است, بالای آن گودال عمیقی حدود ۸۰ متر دیده می‌شود که قطر دهانه آن تقریبا ۶۵ متر است.
اقوام مختلفی در طول تاریخ مثل ماناها (در هزاره اول قبل از میلاد مسیح) در دامنه این کوه سکونت داشته اند,این کوه در زمان مانایی‌ها ۸۳۰ تا ۶۶۰ نیایشگاه بوده است.
چشمه‌های آب گرم گوگردی زیادی در اطراف کوه زندان سلیمان دیده می‌شود که دارای خاصیت درمانی زیادی هستند,بطور کلی این ناحیه از نظر زمین شناسی بسیار پیچیده و خاص است.
ساکنان منطقه تخت سلیمان تکاب این کوه شگفت انگیز را زندان سلیمان یازندان دیو می‌نامند و معتقدند که حضرت سلیمان دیوهایی را که از فرمانش سرپیچی می‌کردند در این کوه زندانی می‌نموده است.
این کوه با توجه به نسبت دادن محل به حضرت سلیمان نامگذاری شده است.
در ارتفاع 85 متری این منطقه بقایای معماری شامل اتاق ها، پلّه ها، تراس وجود دارد که به هزاره اوّل قبل از میلاد مسیح (قوم مانا) متعلق بوده است.
در قسمت طوقه این مخروط بقایای معبد مقدسی قرار دارد که مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است که در دهه چهل توسط هیات باستان شناسی آلمانی مورد کاوش و مطالعه قرار گرفته است.
بقایای آثار معماری مربوط به معبد هزاره‌ی قبل از میلاد که در اطراف این طوقه احداث شده است که مصالح تخته سنگ و لاشه سنگ‌های درشت به شکل خشکه چین استفاده شده است.
ظاهرا این جایگاه مقدس تا زمانی رونق داشته که دریاچه کوه زندان، آب داشته و بعد از خشک شدن آب، این جایگاه بعنوان معبد، متروکه می‌شود.
بعد از رونق آتشکده آذر " گشنسب " دوره ساسانی تا مدتی از کوه زندان سلیمان و تعدادی از واحدهای معماری آن بعنوان قلعه نگهبانی استفاده می‌شده است.
بعضی باستان شناسان وکاوشگران اماکن تاریخی معتقدند این کوه اصلاسابقه آتش نشانی نداشته است و درابتدا دریاچه ای شبیه دریاچه تخت سلیمان بوده که بعدها آب آن خشک شده وبه صورت فعلی درآمده است.
پس از حفاری درارتفاع 65متری این کوه دیواری مانندکمربند دیده شده که طولش درحدود 800متر است تا کنون درمراحل مختلف حفاری چندین تمبوشه سفالی وخمره شکسته کشف شده که بیشترشان مربوطه به دوران ماقبل تاریخ ودوره هخامنشی وساسانی است .
لبه سنگی گودال زندان سلیمان در بعضی از قسمت‌های متورق شده و 8 متر از این دهانه هم بر اثر زلزله فروریخته است.
وجود گاز و چشمه‌های گاز دار داخل این گودال ,که هنوز هم دیواره‌های فرونشسته یک چشمه گاز دار در کف حفره زندان فعالیت دارد نکته جالب دیگر این گودال است که همین موضوع باعث علاقه گردشگران مسافران برای صعود به دهانه این کوه شده است.

زندان سلیمان در حالت کلی ساختار رسوبی مشابهی شبیه وضعیت فعلی مجموعه تخت سلیمان دارد .
در دهه 60میلادی یک هیات باستان شناسی آلمانی برای مطالعه و بررسی ساختار درونی گودال کوه زندان سلیمان از سمت شمال شرقی دامنه کوه تونلی حفر کرد که بعد از ان عملیات مجدد مسدودشد .
سفال‌های پیدا شده در این منظقه بیشتر از سده هشتم پیش از میلاد است و جستجو‌ها نشان می‌دهد که زندان جایگاه مانایی است که به دست مادها تباه شده است.
مجموعه میراث فرهنگی وگردشگری تخت سلیمان در42کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب در جنوب اذربایجان غربی به عنوان اثر ملی کشور دراثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
منبع:
http://fa.wikipedia.org
http://www.hamshahrionline.ir/details/195904
http://www.ainanews.com/Default.aspx?tabid=1298&articleType=ArticleView&articleId=186360
http://koohnews.ir
http://www.yjc.ir
http://www.inn.ir/NSite/FullStory/News/?Serv=0&Id=151459&Rate=0
http://library.tebyan.net/newindex.aspx?pid=102834&ParentID=0&BookID=109973&MetaDataID=46142&Volume=1&PageIndex=0&PersonalID=0&NavigateMode=CommonLibrary&Content=
http://www.tabnak.ir