شهر تاریخی سیروان

شهر تاریخی سیروان در شهرستان شیروان و چرداول، روستای سراب کلان قرار دارد
این روستای تاریخی مربوط به مربوط به دوره ساسانیان - دوران‌های تاریخی پس از اسلام است.
این روستا از جنوب به کوه سیوان و از شمال شرقی به تپه کلاه کلان محدود می‌شود.
کشف آثار و بقایای شهر مدفون شده ماسبذان یا سیروان، در اطراف روستای سراب کلان،نشان دهنده قدمت طولانی استقرار انسانی در قلمرو این روستا و اهمیت تاریخی روستا است
براساس نقل قول‌ها و اسنادی که از مورخان ، سیاحان و باستان شناسان بدست آمده ویرانه‌های فعلی واقع در روستای سراب کلان در دامنه شرقی کوه سیوان منسوب به شهر باستانی سیروان است که از شهرهای مهم و مراکز جمعیتی آباد دوره ساسانی و قرون اولیه اسلامی بوده است.
ویرانه‌های این شهر باستانی در محل روستای سراب کلان و درقسمت سرچشمه رودی که به نام شیروان معروف است واقع شده است
سرچشمه‌ی این رود به صورت چشمه هایی از کنار این آثار جاری است و از به هم پیوستن آنها رود شیروان تشکیل می‌شود و پس از طی مسافتی در جهت شرق به رودخانه پر آب و خروشان سیمره می‌ریزد.
ارتفاع روستای سراب کلان از سطح دریا در حدود 970 متر است و آب و هوای آن در فصول بهار و تابستان، معتدل و در پاییز و زمستان، سرد است.
این شهر پیش از اسلام تا قرن چهارم هجری قمری رونق داشته است
وجود آب فراوان و چشمه‌ها و رودخانه خروشان در این شهر یادآور همزادی توأم آب و آبادی در ایران و تلفیق معماری خاص و باشکوه با آب است.
این شهر در دوران شکوه و عظمت خود مرکز ایالت ماسبذان از شهرهای مهم و آباد ایران در دوره ساسانی بوده و وجود پل‌ها، راه‌ها، محوطه‌ها، قلعه‌های فراوان و سکونت‌گاههای باستانی در این محوطه گویای اهمیت این شهر است.
شهر ماسبذان، از جمله شهرهای آباد زمان خود بوده است. بقایای پلها، راه‌ها و قلعه‌های باستانی، معماری ارزشمند آن دوره را نمایان می‌سازد.
سیروان شهر کوچکی است که بناهای آن مانند شهرهای موصل و تکریت با سنگ و گچ ساخته شده است. این شهر در سال 21 هجری به تصرف لشکریان ابو موسی درمی‌آید. بر اساس گزارش‌ها و آثار مکتوب از جغرافیای نویسان اسلامی و خاورشناسان، سیروان شهری مهم و معتبر بود و در عصر ساسانیان رونق بیشتری داشت و موقعیت خود را تقریباً تا قرن چهارم هجری حفظ نموده است.
این شهر تاریخی در قرون اولیه اسلامی نیز حیات داشته و جزو ایالت جبال بوده است.
بعد از حکومت آل بویه به دلیل انتقال مراکز حومتی از غرب ایران؛ بغداد، تیسفون، همدان به نواحی شرق ایران اطلاعاتی در مورد سیروان و دیگر نواحی حاشیه غربی زاگرس در آثار مورخان دیده نمی‌شود.
امروزه در ویرانه‌های این شهر می‌توان کیفیت شهرسازی و ذوق معماری عصر ساسانی را مشاهده کرد. روستای فعلی سرابکلان روی بناهای متعدد و مختلف باقی مانده از این شهر تاریخی ساخته شده است.
در وسط روستا مجموعه اتاق‌های به هم پیوسته‌ای به صورت یک تل بزرگ دیده می‌شود که بر فراز آن پی اتاق‌های منظم مربع شکل طبقات بالایی ساختمان مشخص و معلوم است.
اما طبقه یا طبقات پایین که به عنوان انبار و کاهدان مورد استفاده اهالی قرار می‌گرفت، هنوز سالم و پابرجا باقی مانده است.
مقایسه معماری شیروان با بناهای دوره ساسانی سبک معماری بناهای سیروان با برخی آثار از جمله شهر باستانی سیمره (دره شهر) و قلعه‌های موجود در پشته‌های کبیر کوه از جمله قلعه شیخ مکان و بهرام چوبین و نیز پل چم آب برده و نزدیکی دره شهر قابل مقایسه است.
سبک بنا، نوع طاق و نوع مصالح ساختمان‌های باقی مانده از سیمره با بناهای سیروان تقریباً یکی است. تمامی بناهای دره شهر (سیمره باستان) از قلوه سنگ ساییده شده ساخته شده است.
وقتی ساختمانهای باقی مانده از سیمره را با بناهای سیروان مقایسه کنیم، می‌بییم که سبک بنا، نوع طاق و نوع مصالح آنها تقریباً یکی است.تمامی بناهای دره شهر (سیمره باستان) از قلوه سنگ ساییده شده ساخته شده است.
قلوه سنگ بکار رفته در بناهای سیمره از کناره‌های رود سیمره و قلوه سنگ هایی که در ساختمان شهر شیروان مورد استفاده قرار گرفته از کناره‌های رود شیروان آورده شده است.
سیمره شهری با قصرها، کاروانسراها و خانه‌های مختلف است که خیلی از آنها هنوز بر پا هستند.
بیشتر گچ مورد استفاده در شهرهای شیروان و سیمره از کوه‌ها و تپه‌های اطراف که اکثراً سازنده‌های آنها گچی است آورده شده است.
سقف‌های بناهای هر دو شهر از قلوه سنگ و ملاط گچ به صورت گنبدی درآمده و یا با طاق‌های هلالی ساخته شده است
دیوار منازل این شهر بیشتر از سنگ و ملات آهکی فوق‌العاده محکم کوه‌های مجاور ساخته شده و تمام منازل این شهر دارای زیرزمین بوده است.
دیوارهایی با خشت هایی قدیمی از دل شهری مخروبه سربرآورده که تاریخ را بار دیگر نمایش می‌دهند
خانه‌های دو طبقه با طاق‌های هلالی و همان خشونت معماری دوره ساسانیان در جای جای این شهر تکرار شده است.
سقف خانه‌ها با تیرهای چوبی درخت بلوط و اندودی از کاهگل پوشیده شده است.
سیروان همانند شهر تاریخی 'سیمره‌آباد' دارای اماکن مسکونی، تجاری، حکومتی و بازار بوده است.
خانه‌های روستاییان عموماً یک طبقه و به هم چسبیده اند و وسعت هر خانه به موقعیت طبیعی زمین و توان اقتصادی صاحبان آنها بستگی دارد. به دلیل به هم فشردگی و محدودیت فضا، کاربردهای منازل روستاییان بسیار متنوع و گوناگون است.
در ساخت واحدهای مسکونی جدید از مصالح جدید مانند آجر، گچ، سیمان و تیرآهن نیز
استفاده می‌شود.
خرابه‌های سیروان کامل‌ترین بازمانده یک شهر ساسانی به شمار می‌آیند،در میان خرابه‌های شهر سیروان بنایی عظیم موسوم به قصر انوشیروان مشاهده می‌گردد.
در قسمتی از این بنا راهرو بسیار تنگی به یک اتاق گنبدی مانند زیر زمینی به دخمه یا قبر انوشیروان معروف منتهی می‌شود که یک نفر به سختی می‌تواند به درون آن راه یابد اهالی محل می‌گویند جنازه انوشیروان در میان گنجهای فراوان در آنجا مدفون است و یک لوح طلسمی با خطوط ناشناخته در مدخل قبر قرار دارد که هر کس از آن بگذرد بدون شک هلاک می‌شود.
منطقه‌ی سیروان به دلیل آب و هوای مناسب و وجود چشمه‌های فراوان ، دارای آثار باستانی – تاریخی زیادی است .
آثارباستانی منطقه‌ی سیروان عبارتند از:
غارهای چهل ستون و بره زرد و محوطه‌های تاریخی گهواره
قلعه‌ی هیزدر hisder
تپه‌ی باستانی سیروان(قلا)
تپه‌ی باستانی روستای چگینی
آثار طبیعی – گردشگری منطقه‌ی سیروان
تفریگاه طبیعی تنگه‌ی سازبن
رود پرآب سیمره
شهرستان سیروان
باغ‌های مسیر جاده‌ی شهر لومار به روستاهای پایین دست .(درویشان - ورگچ - شوراب )
دشت‌های هموار و مزارع بسیار زیبای برنج (شالی زار) .
باغ‌های روستای کوهستانی بوژان شهرستان سیروان
ساحل رود سیمره
منطقه‌ی عرب رودبار
منطقه کوهستانی هریزین
زیارتگاه‌های شهرستان سیروان عبارتند از:
امام زاده عباس
امام زاده حاجی حاضر
امام زاده صورت بانو
امام زاده سید علی
امام زاده عباس عرب رودبار
امام زاده محمد باقر
بقعه زیارتی شاه قلندر
شهر تاریخی سیروان با وجود تخریب، واقع یادآور شهری زیبا و کاملترین بازمانده از نسل ساسانیان است,اقلیم و شرایط جغرافیایی ناشی از کوهستانی بودن منطقه باعث تخریب بخش‌های زیادی از این شهر تاریخی شده است.
این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۱۶۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع:
http://fa.wikipedia.org
http://hamshahrionline.ir/details/116500
http://www.mehrnews.com/detail/News/2260660
http://gharbonline.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=667:1390-11-16-15-22-52&catid=42:gozaresh
http://www.bultannews.com
http://www.kurdpress.com
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13921220001356
http://sirvan2011.persianblog.ir/page/14
http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=63913&Serv=0&SGr=0
http://www.mahmoodian.ir/article/article.asp?n=28
http://khabarkhoon.com
http://khabarfarsi.com/ext/839872
http://a1sirvan.blogfa.com
http://servanjadid.blogfa.com/post/2
http://vista.ir
http://sirwan2020.mihanblog.com/post/156
http://www.yjc.ir
http://sirvancity1.blogfa.com/post/16
http://www.news360.ir/Services/Fullstory/PrintVersion/?nwid=3105515
http://sasanhatami.blogfa.com/post/13
http://ilam.irna.ir