مجموعه تاریخی بیت امام (ره)

منزل پدری امام راحل در خمین، از بناهای عظیم دوره قاجاریه در بافت تاریخی خمین در محله ای به نام «سه پل» در شمال رودخانه خمین قرار دارد. این عمارت منحصر بفرد مجموعه ای چهار هسته‌ای ست.
خانه ای که به سرا قلعه معروف بوده و قلعه تدافعی بوده که هنگام حمله اشرار و غارتگران، محلی امن برای اهالی بی‌دفاع محسوب می‌شده است. این منزل حدود دوهزار و پانصد متر مربع مساحت دارد و قدمت آن به حدود 175 سال می‌رسد.
مصالح آن خشت خام و گل چینه است و در نمای برخی دیوارها تا ارتفاع یک متر از سنگ استفاده گشته و کف اکثر ایوان‌ها آجرفرش شده است. در مجموعه این بیت 5 خانه بزرگ و یک خانه کوچک قرار دارد.
ورودی اصلی بیت در قسمت شمالی واقع است و در چوبی با تزئینات ساده فلزی گل و میخ دارد و شامل هشتی راهروی ارتباطی یا زیرطاقی، اندرونی، بیرونی و محل نگهداری حیوانات و یک باغ کوچک بوده است.
بر خلاف معماری‌های سنتی ایران در این عمارت چهار هسته‌ای هیچ کدام از حیاط‌ها نقش حیاط مرکزی را ندارند. این خانه شامل تقسیمات چون جلوخان، فضای ورودی اصلی و پیش طاق، هشتی، دالان، حیاط اندرونی، حیاط ...مشاهده کامل متن بیرونی و حیاط دارای شبستان است.
در اصلی این خانه دو لنگه بوده و هر لنگه متشکل از چند ردیف تخته ضخیم طولی است.
حیاط‌های بیرونی و اندرونی با اتاق‌های ساده چوبی آرامش زیادی را در خانه بوجود می‌آورده است. در سمت غربی حیاط اندرونی برج حفاظتی وجود دارد که به نظر می‌آید همه مصالح آن خشت خام است.
این برج بلند در زمان حمله اشرار و یاغی‌ها برای دیده‌بانی، اعلام خطر و دفاع از شهر استفاده می‌شده، همچنین محل زندگی نیز بوده است. این برج دارای دو طبقه و یک ایوان به سمت جنوب است و از پشت بام نیز یک دیوار جان پناه با ارتفاع 50 سانتی متر دارد.
جلوخانهایش که بخش نسبتا وسیعی است به صورت فرو رفتگی در کنار مسیر و در جلوی در اصلی قرار دارد.
اطاق‌ها و شبستان‌های این خانه نیز با معماری خاص خود در این عمارت بزرگ پراکنده هستند.
از دیگر اجزا و فضاهای این عمارت می‌توان به چند انبار، اصطبل و آشپزخانه اشاره کرد.

184 عکس و تابلو به عنوان اثر ملی و تاریخی از زندگی امام راحل در بیت ایشان نگهداری می‌شود.
همه این عکس‌های در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است و نسخه ای از آنها در مکان بیت قدیمی در خمین حفظ و نگهداری می‌شود.

این عمارت به شماره ‎ 1746در فهرست آثار ملی ایران به عنوان آثار معماری دوره قاجاریه ثبت شده است.


منابع:
www.ichto.ir
www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=109217&Serv=2&SGr=68
www.mehrnews.com/detail/News/2259701
www.mashreghnews.ir/fa/news/202749