سد طاق شاه عباسی

طاق شاه عباسی که به سد شاه عباسی نیز معروف است، از جاذبه‌های تاریخی می‌باشد که در روستای خرو و در فاصله 27 کیلومتری شهر طبس واقع شده است و بنایی است که شاید دیدنی‌ترین اثر تاریخی طبس به شمار بیاید.
این بنا یکی از جاذبه‌های فراموش نشدنی است که چندین لقب تکرار نشدنی را همراه خود دارد و یکی از پر رکوردترین بناهای تاریخی ایران است.
در میان کوهستانهای شرقی شهر طبس، این سازه‌ی دست ساخته‌ی انسان، با پیکری آجری که تاجی از سنگ دارد قرار دارد.
این بند که در دره کانیونی سردر است ، در پایین طاقی است آجری که پاکار آن بر کوههای سنگی دوطرف رودخانه قرار دارد.
در گذشته با ایجاد طاقی بر روی رودخانه ، در محلی که باید بند جا می‌گرفته ،مانع حرکت آب نمی‌شدند و بنایی بند را که مدتهای مدیدی طول می‌کشیده ، اجرا می‌کردند .پس از اتمام ساختمان بند ،با تونل کوچک انحرافی، آب را منحرف می‌کردند تا زیر طاق با مصالح محکم مسدود شود .
سپس تونل انحرافی، مسدود شده آب به مسیر اصلی باز می‌گشته و در پشت سد انباشته می‌شده وبالای بند در آخرین مرحله مرمت طاق شاه عباسی ،با قلوه سنگهایی ساخته شده که این امر به فرموده شاه عباس صورت پذیرفته است.
قدمت این ...مشاهده کامل متن طاق را به دوره صفویه نسبت می‌دهند و معتقدند که سنگ نگاره‌های بزکوهی که بر آن حک شده‌اند، نمادی از درخواست فراوانی آب، زایندگی و فراوانی نعمت است.
عده‌ای هم این بز‌ها را نمادی از فرشتگانی می‌دانند که برای نگهبانی آب، افزایش و فراوانی نعمت بر دیواره‌های طاق دعا می‌کنند.
در زیر این سازهٔ آبی که در دهانهٔ یک دره ایجاد شده، در قدیم چشمه‌های آب جاری بوده و آب شرب و کشاورزی طبس را فراهم می‌کرده است. ساختار این سازهٔ آبی نادر است و درباره کاربری‌اش در گذشته، صحبت‌های مختلفی مطرح است.
حتا گفته می‌شود برای کنترل سیلاب‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
طاق شاه عباسی سدی با 60 متر ارتفاع که نه تنها لقب قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین سد قوسی جهان را با خود یدک می‌کشد، بلکه به مدت 550 سال هم به عنوان بلندترین سد در جهان شناخته می‌شد.
اما سد شاه عباسی یک لقب دیگر هم دارد که هنوز هیچ سدی موفق به تصاحب آن نشده است: نازکترین سد جهان که به خاطر عرض تاج یک متری اش به این نام شناخته می‌شود.
این طاق زیبا و مستحکم در دره کانیونی باریک و متشکل از صخره‌های آهکی قد بر افراشته و ازنظر شرایط زمین شناسی در بهترین محل ممکن ساخته شده است . در واقع طاق شاه عباسی نوعی سد قوسی است که از استحکام ویژه ای برخوردار است.
این سد یا به عبارتی طاق شاه عباسی از جمله سدهای پیشرفته جهان است.
همچنین سوراخهایی چهار گوش و یا بیشتر راست گوشه در بدنه‌ی این کوهها دیده می‌شود که با نام خانه "گبر " به گونه ای رازآمیز زبانزد مردم شهر طبس است .
در حقیقت این سوراخها نوعی کاری یا قنات بوده اند که در گذشته آب رودخانه را به شهر طبس می‌رسانده اند و با ریزش کوه به این شکل در آمده ،به چشم می‌آید.
برای دیدن طاق شاه عباسی که به سد شاه عباسی هم معروف است، باید به روستای 700 ساله خرو و در فاصله ‪27‬ کیلومتری شهر طبس سفر کنید و جایی در نزدیکی چشمه آبگرم مرتضی علی، طاق شاه عباسی نمایان است.
برای رسیدن به آبگرم مرتضی علی باید از شهر طبس بگذرید و بعد، حدود پنج کیلومتر را با پای پیاده طی کنید که بیشتر این مسیر از داخل آب می‌گذرد! در طول راه، دیواره‌های بلند دره مانندی در دو طرف همراهی تان می‌کنند که روی آنها حفره‌های کوچک و بزرگ با نظم خاصی قرار گرفته اند.
بعضی از این حفره ها، چشمه‌های جوشان آب هستند که بزرگترین شان به حمام مرتضی علی معروف شده است. حمامی برای چند دقیقه آب تنی مسافران!
کمی بالاتر از چشمه مرتضی علی، دره محصور و تنگی را می‌بینید به نام دره سد نهرین که شاید تماشای آن یکی از دیدنی‌ترین تجربه‌های سفرتان باشد.
اگر باز هم مسیر را ادامه دهید، به طاق یا سد شاه عباسی خواهید رسید که از آثار بسیار زیبای این منطقه می‌باشد.

منابع:
http://www.negahmedia.ir/media/show_video/6385
http://www.hamshahrionline.ir/details/238393
http://tabasnews.ir/ab
http://www.jahangardi20.blogfa.com/post/49
http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=128375