سد قدیمی ایزدخواست ، نخستین نمونه سد قوسی در
ایران و جهان است و به سد سربند معروف است
سد ایزدخواست در هفت کیلومتری شهر ایزدخواست در تنگه ای موسوم به "
گلوگاه" که کم عرض‌ترین برش رودخانه است، احداث شده است ,این سد در دوران ساسانیان بر روی رودخانه ایزدخواست بنا شده است
سد از نوع کمانی است که بخش میانی آن شکسته شده و اکنون تنها دو قسمت از آن در کرانه راست و چپ رودخانه باقی مانده است.
دکتر مهدی فرشاد این سد را نخستین سد قوسی جهان دانسته و ساخت آن را به
دوره ساسانی منتسب می‌دارد.
طول این سد 42 متر، ارتفاع متوسط آن 15 متر و از جنس سنگ آهکی به صورت سنگ لاشه وملات گچ و ساروج در هسته است.
نمای سد از سنگ تراشیده با ساروج ( مخلوطی است از آهک و خاکستر یا ریگ که در آب به مرور جذب انیدرید کربنیک کنند و آهکش به صورت سنگ آهک که محکم و پایدار است در می‌آید و از آن در جهت ساختن بنا استفاده می‌کنند) پوشش یافته است.
طرح مرمت این سد توسط اداره کل میراث فرهنگی تهیه وبا هماهنگی سازمان آب اجرا شده است
به نقل از ماکسیم سیرو باستانشناس فرانسوی سد قوسی ایزدخواست ، اولین سد قوسی در جهان است که حدود1600 تا2000 سال قبل، بنا شده است.
این سد که اکنون آثار باقیمانده آن در دو طرف لبه دره وجود دارد، نمونه
...مشاهده کامل متن جالب توجهی در مهندسی و طراحی سدسازی است.
در سال 1372 خورشیدی شرکت پاراب فارس در نزدیکی این سد روی پروژه یک سد جدید مطالعه و عملیاتی را انجام داد که فاز اول آن که گیومه و نمونه برداری بود به پایان رسید و همه گیومه‌ها در آزمایشگاه نتیجه مثبت داد.
فاز دوم آن در مورد طراحی سد، در حال بررسی است و پس از آن فاز سوم که اجرای عملیات سدسازی بوده شروع خواهد شد. این سد مخزنی 17 میلیون متر مکعب گنجایش آب دارد.
سد قوسی ایزد خواست در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۸۰۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
منبع:
http://www.yjc.ir
http://tnews.ir/khabar/241A23317791.html
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2776641
http://159357852.roomfa.com/post5.php
http://tnews.ir/
http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=8686
