کتیبه و حوضچه دختر گبر

حوضچه دختر گبر یادمانی از عهد ساسانی و یکی از جاذبه‌های دیدنی شهرستان اقلید در استان فارس است. . در مرکز شهر اقلید به چند تپه بر میخوریم . در پای تپه دوم امامزاده ای با گورستانی بزرگ قرار دارد.
در نیمه‌های این تپه در صخره سنگی، حوضی تراشیده شده است که در نمای جلوی آن در قابی 160*56 سانتیمتری نبشته ای در 21 سطر عمودی حک شده است. این اثر به لحاظ اهمیت تاریخی آن به شناسنامه اقلید نیز معروف می‌باشد و سند هویتی آن محصوب می‌شود که این مهم گواهی بر قدمت تاریخی این شهرستان دارد.
حوضچه دختر گبر در مرکز شهر اقلید و بر دامنه تپه سنگی قلات و درسینه کوهی ازدل سنگ فضایی دوپله ای تراشیده است که دروسط گودالی به ارتفاع 30 سانتی متر حفرشده است که مشهور به دختر گبر است.
حوض دختر گبر دارای سه پله، یک حوض با عمق کم و کتیبه ای به خط پهلوی ساسانی به طول دو متر و عرض ۸۸ سانتی متر می‌باشد. این اثر تاریخی در باورها و اعتقادات مردم این منطقه بسیار ارزشمند و مبارک است و برخی افراد اعتقادات خاصی به آن دارند.
تاریخ نبشته 11-12 آبان از ششمین سال فرمانروایی یزدگرد است و با توجه به سبک قبر احتمالا این نبشته مربوط به زمان یزدگرد سوم است. ...مشاهده کامل متن در نمای جلوی آن در قابی 160*56 سانتیمتری نبشته ای در 21 سطر عمودی حک شده است.
کتیبه حوض دختر گبر به صورت عمودی بر دیواره خارجی گودال، به خط پهلوی ساسانی نوشته شده است. از آنجا که این سنگ‌نوشته به صورت عمودی و با خط شکسته نوشته شده، همراه با سنگ‌نوشته‌های دربند قفقاز و چند نبشته در حوالی تخت جمشید از مهم‌ترین کتیبه‌های ساسانی، در این سبک خاص به شمار می‌روند.
این حوض سنگی در نبشته یاد شده دخمه نامیده می‌شود و هومباخ به این نتیجه رسیده که دخمه در اصل آرامگاه محصور است. به این ترتیب در حوض سنگی، یک نفر به راحتی می‌توانسته است با زانوی جمع شده دفن شده باشد.
بر اساس مدارک تاریخی این اثر مربوط به قبل از اسلام و جزیی از عبادتگاه زرتشتیان و متعلق به قلعه ای در بالای تپه بوده است.
در آن دوران خانه حاکم اقلید بالای این قلعه قرار داشته و در روزهای عید بویژه عید نوروز این حوضچه را پر از حنا می‌کرده اند و دختر حاکم مقداری از حنا را بعنوان تبرک به مردم می‌داده است .
در تعبیری دیگر ، با استناد به آثار دری که در بالای آن تعبیه بوده و هم اکنون از بین رفته است ، از این اثر بعنوان قبر یاد شده که نوشته‌های حک شده بر آن نیز می‌تواند گواهی بر این مدعا باشد.
همچنین وجود استودانهایی مربوط به زرتشتیان در بالای این تپه نیز این تعبیر را تقویت می‌کند.
وی معتقد است : بر اساس باورهای زرتشتیان ، این قوم مردگان خود را در بالای تپه قرار می‌دادند ، اگر کرکسها ابتدا چشم راست مرده را در می‌آوردند ، این فرد را دارای کردار نیک می‌دانستند و جسد وی را به استودان منتقل می‌کردند در غیر اینصورت جسد در همان تپه باقی می‌ماند.
حوضچه دختر گبر نیازمند توجه بیشتری می‌باشد و متاسفانه هشت سطر اول کتیبه آن شکسته شده است.
گرچه 8 سطر آغازین این کتیبه آسیب زیادی دیده، اما بقیه آن خوانده و ترجمه شده و شامل موضوعاتی است مانند نام و نسب متوفی ، تاریخ نگاشته شدن کتیبه (11 آبان سال ششم یزدگردی)، نام کسی که دستور به ساخت این مقبره را داده و اشاره به این که شخص درگذشته را چگونه مطابق آیین‌های مرسوم زمان خود به خاک سپرده‌اند.
این اثر در سال 1334 کشف شده و در سال 54 به شماره 936 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و بر اساس مدارک تاریخی این اثر مربوط به قبل از اسلام و جزئی از عبادتگاه زرتشتیان و متعلق به قلعه ای در بالای تپه بوده است.
لازم به ذکر است بقعه متبرکه امام زاده عبدالرحمن در مرکز شهر و درکنار کوه حوض دختر گبر قرار دارد. بقعه این امام زاده دارای دو گلدسته و گنبد است که در شبستان وصحن جلوی آن گلزارشهدای اقلید قرار دارد و در انتهای شرقی آن مرقدامام زاده عبدالرحمن (ع) قراردارد.
ضریح این امام زاده باقلم کاریهای زیبا مزین شده است.

منابع:
www.farschto.ir
http://fa.wikipedia.org/wiki
www.eghlidkhabar.blogfa.com/
http://fars.isna.ir/Default.aspx
http://irna.ir/fa/news/81097181