کاخ موزه نظامی انزلی

کاخ کاخ موزه انزلی در سمت شرقی محل ساختمان کاخ سوخته “خوشتاریا” بنا گردیده است، همجواری این کاخ در کنار دریا زمینه جذب گردشگران را به قایق سواری یا اتوبوس دریایی رافراهم میکند.
سه محور ارتباطی از شمال ،جنوب وشرق با راه‌های آسفالته درجه یک موقعیت دسترسی به گیلان وشهرستان بندر انزلی واین کاخ موزه را از استان‌های مجاور به نحو مطلوبی فراهم می‌سازند و این خود یکی از عوامل مهم و اساسی برای جذب مسافران به شمار می‌آید.
موقعیت جغرافیایی کاخ:
این کاخ موزه میان دوپل غازیان وانزلی در جوار خیابان اصلی ودر کنار اسکله قرار دارد؛ از جنوب در میان درختان نارنج وسرو واز شمال به کرانه آبی نظارت دارد ؛کاخ را طوری ساخته اند که بروسط دوموج شکن‌ها نظاره دارد.
کاخ موزه انزلی مانند یک شبه جزیره در آغوش بزرگترین دریاچه جهان از یک سو وبزرگترین تالاب از سوی دیگر قرار گرفته که با کمک این دو پتانسیل بی نظیرجذب گردشگر کاخ می‌تواند افزایش یابد.
محوطه وسیع زمین کاخ دارای چهار خیابان است که کاخ در تقاطع آن قرار دارد. دروازه بزرگ در جنوب و به سمت سربازخانه میان پشته و دروازه دیگری در نزدیکی ابتدای پل غازیان ودروازه دیگر آن در انتهای خیابان غربی ودبه میان پشته و محوطه کاخ و پل قرار داشته که هر سه دروازه انتهای ...مشاهده کامل متن سه خیابان بوده است .
خیابان شمالی کوتاه و عریض‌تر و دارای باغچه است که به پلکانی مشرف به کانال انزلی متصل بوده و کرجی‌های سلطنتی در آنجا پهلو می‌گرفتند.
کاخ دارای یک در بزرگ از سمت شمال است که پس از یک راهروی پهن سرسرای کاخ نمایان می‌شودوپلکان پهنی را در بردارد
درهنگام ورود به کاخ دوگوی بزرگ سیاه و لنگر در دوسوی در به چشم می‌خورد.
زمین کلی کاخ 102666 مترمربع و زیر بنای دوطبقه 1168 متر مربع می‌باشد.باتوجه به اینکه طبقه همکف از قسمت بیرونی تاحدود یک متر از سطح زمین قرار داشته ودارای یک شیب ملایم ،جهت نماو استحکام است،زیر بنای آن چند متر مربع بیشتر است.
اگر طول وعرض تقریبی را21×28 متر در نظر بگیریم طبقه پایینی588 متر وطبقه فوقانی 580 متر مربع ازکل وارتفاع از کف زمین 14 متر میباشد.
در اوایل سال 1363 مقدار 22500متر مربع از کل زمین کاخ در سمت جنوب شرقی به منظور احداث مسجد امیرالمومنین وایجاد مجتمع علوم دینی وبرگزاری نماز جمعه ، جداو محصور گردید.
معرفی بنا از لحاظ تاریخی:
موزه نظامی یا کاخ میان پشته ،که تاریخ ساخت آن به دوره رضاخان باز می‌گردد، از بناهای تاریخی بسیار زیبای شهر بندر انزلی است .کار ساخت کاخ در سال 1308 به دستور رضاخان وبه دست مهندسان ایرانی آغاز شد و بین سال‌های 1313-1314 پایان یافت.
البته قبل از احداث آن در جای فعلی، کاخ بسیار زیبا و با شکوه «خوشتاریا» قرار داشت.
خوشتاریا یک تاجر روسی بود که با ایران قرارداد چوب جنگل تالش را بسته بود ویک کارخانه چوب بری هم در میان پشته بندر انزلی احداث نمود.
این قصردو طبقه باشکوه و زیبا که از چوب نراد ساخته شده بود، با استفاده از برق کارخانه چوب بری قصر،شب‌ها غرق درنور می‌گردید.اولین باری که رضا خان به انزلی آمد در این ساختمان بسر برد و زیبایی این کاخ را تمجید کرد.خوشتاریا نیز پیشکش گفت و رضاخان نیز ساختمان را به مالکیت دولت در آورد و در ازای آن ساختمانی بزرگ در خیابان بهارستان تهران به خوشتاریا اهدا کرد .
در یکی از شب‌های زمستان،ا ین کاخ زیبا به آتش کشیده می‌شود. گفته شده درآن شب یکی از مقامات دولتی وارد کاخ شده وچون هوا برفی وبه شدت سوزناک بود دستور روشن کردن آتش در داخل ساختمان را میدهد .
تذکر مرحوم سلام الله مسئول ساختمان،درباره خطر روشن کردن آتش در داخل ساختمان هم راه به جایی نمی‌برد، و ناچار آتش به ساختمانی که تماما با چوب نراد ساخته شده بود افتاده و با سرعت به همه جا راه یافته وکلیه قسمت‌های آن را فرا می‌گیرد.
پس از آتش گرفتن این ساختمان ،رضاشاه به اداره بندر دستور داد که بجای کاخ سوخته ساختمان فعلی کاخ سلطنتی ساخته شود. ساخت این کاخ از سال 1308 شمسی آغاز و پس از دوسال در سال 1310 به پایان رسید.
روایاتی در رابطه با مدت اقامت رضاخان در این کاخ وجود دارد که در یکی گفته می‌شود که رضاخان فقط دوروز در این کاخ اقامت داشته است ودر روایت دیگر آمده که وی فقط دو ساعت به این مکان پا نهاده است، ولی آنچه که مسلم است این کاخ به منزله استراحتگاهی با شکوه برای رضا خان درآمده است.
معرفی بنا از نظر معماری باستان شناسی:
بدنه ساختمان موزه دوجداره و از بلوک سیمانی ساخته شده وبین دو جدار 10سانتی متر فاصل نهاده اند .در اتاق‌ها و در قسمت‌های بیرنی هواکش هایی با تورهای فلزی تعبیه شده است تا ساختمان از رطوبت محفوظ بماند
کاخ طوری ساخته شده است که درست بر وسط دو موج شکن نظاره دارد.
پس از یک راهروی پهن سرسرای کاخ نمایان می‌شود وبا دوردیف پلکان وسیع ومتقارن از دوسو به طبقه بالا منتهی می‌گرد.در میان این دوردیف پله ،پنجره چوبی دلبازی با طرحی از یک خورشید کامل خود نمایی میکند .
این کاخ دارای یک سرسرای وسیع ، 11 اتاق و یک سالن پذیرایی با چهار سرویس حمام ودستشویی است.سقف همه اتاق‌ها از بتون آرمه بوده وروی آن به شکل زیبا وهنرمندانه ای گچ بری و زوایای سقف با تعدادی مجسمه‌های گچی کوچک ازجمله مجسمه کوروش کبیر، داریوش کبیر، رضاشاه، فرح پهلوی و همچنین پدر رضاشاه تزیین شده است.
ازجمله کار‌های هنری این ساختمان پله ای بنا نهاده بر روی یک ستون است که طبقات را به هم وصل می‌کند،به طوری که اگر شخصی زیر شیروانی ساختمان باشد، می‌تواند کف زیرین را ببیند.در همه اتاق‌ها ی کاخ شومینه دیواری تعبیه شده وپنجره‌های بزرگ و دلباز پذیرای نور خورشید هستند و این امکان را برای دیدار کنندگان مهیا می‌کند زوایای مختلف باغ موج شکن را ببینند.
بنای کاخ متاثر از معماری گذشته اروپا ودر تقابل با معماری گیلان شکل گرفته است. از این رو بنای موزه به لحاظ معماری خود یکی از بناهای تاریخی گیلان محسوب می‌شود.
از جمله هنرمندانی که در طراحی این کاخ موزه نقش عمده داشتند:
گچبری‌های این بنا را که از زیباترین کارهای هنری است استاد محمود همدانی و پدرش انجام داده اندوکار نجاری آن رانیز استاد مینویی واستاد باقر قزوینی عهده دار شدند.
ابزار زنی درها وخنچه‌های کارشده روی آنها ونیز پله‌های معروف این بنا که بسیار ماهرانه وبدون به کاربردن پایه‌ها وستون ساخته شده یادگار دستان توانمند حاج سلیمان شاروقی است.
بنای این عمارت را نیز مهندس مظلومیان ساخته است .به نظر کارشناسان هزینه ساخت این بنا در آن زمان 75000 ریال بوده است.
این کاخ در سال ۱۳۴۸ هجری شمسی به نیروی دریایی واگذار شد و در سال ۱۳۵۷ هجری شمسی تبدیل به موزه شد، پس از پیروزی انقلاب اسلامی چند سال بلا استفاده ماند سپس در سال ۱۳۶۴ هجری شمسی بازگشایی شد.
کاخ انزلی، در سال ۱۳۸۰هجری شمسی به دستور فرمانده وقت نیروی دریایی ارتش در طی مدت شش ماه بازسازی و به تأیید سازمان میراث فرهنگی رسید.
در این موزه سیر تکامل سلاح‌های سبک سرد و گرم موجود در ارتش ایران از دوران صفویه تا دوران پهلوی، فرش ها، مبلمان وظروف چینی که مورد استفاده شخصی رضاخان قرار می‌گرفت به نمایش گذاشته شده است.
این موزه مورد بازدید گردشگران داخلی به ویژه گردشگران خارجی است.
رادیو ضبط مبله ای که هیتلر به رضا شاه هدیه داده بود، چلچراغ تراشیده از چوب ، میز کار چوبی رضا شاه که پایه هایی به شکل چهار شیر نشسته دارد از جمله اشیای زیبا و تماشایی موزه است.
چایخانه سنتی زیبایی در میان درختان مصفا و نیز محوطه بازی جهت بچه‌ها از دیگر امکانات در نظر گرفته شده برای دیدارکنندگان از موزه بوده و در بخش هایی از حیاط کاخ نیز چند عرابه تانک و توپ و سلاح‌های سنگین و نیمه سنگین قرار داده شده که علاقمندان می‌توانند در کنار آن عکس یادگاری بگیرند.
کاخ موزه انزلی، دارای بخش های، نمایشگاه سلاح سرد وگرم، نمایشگاه هدایای سران کشورها به خاندان پهلوی، نمایشگاه عکس‌های قدیمی از نحوه شکل گیری ارتش از سال ۱۳۰۰هجری شمسی به بعد، نمایشگاه تجهیزات ناوبری و غواصی قدیمی و بازسازی و مرمت آلاچیق سنتی و ساخت آتلیه عکاسی با لباس محلی گیلان است.
کاخ موزه انزلی در خیابان تکاوران این شهر و جنب مصلی انزلی قرار گرفته و دارای ۱۰هزار و ۵۰۰متر مساحت است.
این موزه از ساعت هشت صبح تا ۱۳ ظهر و ۱۶ تا ۲۰ عصر به روی بازدیدکنندگان باز است.

منابع:
http://www.seemorgh.com/
http://www.jamejamonline.ir/
http://fa.wikipedia.org/
http://www.karkan.ir/post-6458