قلعه اردلان (اشتران) مربوط به
دوره قاجار است و در شهرستان
تویسرکان،
روستای اشتران واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۱۳۷۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی
ایران به ثبت رسیده است.خاندان اردلان
تویسرکان ازنسل خان احمدخان اردلان حاکم کردستانات هستند.
بانی قلعه معروف اشتران از شاهکارهای معماری
دوره قاجاریه بر نوک تپه ای رفیع مشرف بر آن نواحی، مرحوم حاج مراد خان اردلان می‌باشد . این قلعه یاد آور جنگهای
ایران و روس، و فداکاری این خاندان و مردم با غیرت آن ناحیه برای حراست از سزمین ابا و اجدادی خود یعنی
ایران و حفظ جان و مال و ناموس خود از دستبرد بیگانگان است .
با فوت حاج مراد خان این قلعه به فرزندانش از جمله حاج محمد حسین خان و پس از وی به فرزندانش از جمله مرحوم حمزه خان و محمد ولیخان رسید.
این قلعه مشرف به قلعه خان گرمز و در مسیر جاده قدیمی
همدان تویسرکان ازقلعه‌های بجای مانده از دوران قاجاریه در شهرستان
تویسرکان ...مشاهده کامل متن محسوب می‌شود که از نظر موقعیت جغرافیایی و وسعت یکی از قلعه‌های نادر در استان همدان به شمار می‌آید.
در محوطه پیرامون این قلعه یک حمام خزینه دار که کاملا در زیر خاک مدفون است نیز توسط مرحوم حاج مراد خان اردلان احداث شده است .
این قلعه یک هکتار زیر بنا دارد که شامل ساختمان حیاط بیرونی و از سمت جنوب ورودی هشتی با راهروی باریک است. ساختمان‌های بیرونی و اندرونی شامل دو طبقه مسکونی و یک طبقه زیر زمین است که جزو طبقه اول محسوب می‌شود، در هر طبقه 13 اتاق تزئینی وجود دارد.
جانمائی محلهای سکونت بر اساس طبقه اجتماعی افراد از بزرگان و خانواده‌های آنها تا سربازان ، کارمندان ، کارگران و مهتران و محلهای نگهداری دام و علوفه با نظم و برنامه ریزی خاص در نظر گرفته شده است .
سر در ورودی قلعه دارای یک هشتی بسیار زیبا است که بالای آن ساختمانی شامل چند اتاق به عنوان محل نگهبانی وجود دارد که از طریق راهرو به داخل حصار طویله راه پیدا می‌کند.
در حیاط اندرونی قناتی وجود دارد که در حال حاضر خشک است اما نشان می‌دهد که در گذشته آب شرب قلعه را تامین می‌کرده است. در چهار کنج این قلعه چهار برج مدور وجود دارد که دو برج غربی آن کاملا نظامی و محل استقرار سربازان در مواقع لزوم است و دو برج دیگر علاوه بر داشتن محل استقرار سربازان ، محلی شبیه تراس برای اوقات فراقت در تابستان ساخته شده که دارای دید بسیار زیبا بر دشتهای پیرامون قلعه است .
منبع :
www.hamedannews.com
http://oshtoran.blogfa.com/
http://hamedan.irib.ir/
