امامزاده جعفر ( ع )

بقعه امامزاده جعفر یکی از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی شهر بروجرد است که در شرق شهر بروجرد قرار دارد و شامل بقعه امام زاده جعفر و حواشی آن، بقعه دوخواهران، گورستان عمومی و آرامگاه خصوصی است.
طبق کتیبه‌های موجود در این بنا، فرد مدفون را جعفر، فرزند موسی کاظم، هفتمین امام شیعیان می‌دانند اما در برخی کتابها و منابع تاریخی، جعفر با پنج واسطه، فرزند سجاد، چهارمین امام شیعیان ذکر شده است.
بنای آرامگاه امامزاده جعفر بروجرد از بناهای جالب توجه معماری اسلامی است.
گنبد هرمی شکل این آرامگاه با بیش از هزار سال قدمت، در دوره سلجوقیان ساخته شده است و از نمونه‌های معماری سلجوقی به حساب می‌آید.
این بقعه متبرکه دارای سه در ورودی، حیاط ، ایوان، شبستان و فضای گنبد خانه است
که قدیمی‌ترین بخش بنا فضای گنبدخانه و مقبره است که احتمال ساخت آن به روی بنای قدیمی‌تر وجود دارد و زمان ساخت آن قرون هفت و هشت هجری قمری و دوره ایلخانی است.
گنبدخانه شامل یک ایوان ورودی با دو حجره کوچک در طرفین است و بخش مقبره ای به صورت هشت ضلعی در فضای گنبد خانه ساخته شده و در تمامی اضلاع ...مشاهده کامل متن هشت گانه آن ورودی هایی وجود دارد که به یک اتاق کوچک راه پیدا می‌کند.
این گنبد منحصر به فرد، بصورت مخروطی بلند و پلکانی با 18 پله با 25متر ارتفاع ساخته شده است و نمونه اینگونه گنبدها، در غرب ایران کمتر دیده می‌شود اما در مناطق جنوبی‌تر ˈخوزستانˈ، آثار مشابهی مانند آرامگاه دانیال نبی در شوش گسترش بیشتری دارند.
مقبره اصلی هشت ضلعی است و اندازه کل زیر بنای آن ۲۲ در ۲۰ متر و ارتفاع گنبد آن از سطح زمین نزدیک به ۲۵ متر است.
طبقات بقعه یک دست و سالم اند ولی نمای اطراف حرم، اصالت معماری اصلی را از دست داده و به مرور زمان از نظر کالبد ظاهری تغییر کرده است.
درگاه ورودی مقبره دارای دو نشیمن است که با کاشی‌های عصر صفوی و قاجاری مزین شده است. این درگاه، دری از چوب به اندازه ۵/۱ در ۲ متر دارد که کنده کاری شده و بر حاشیه آن نیز آیاتی از قرآن حک شده است.
کنده کاری و منبت کاری روی لنگه‌های در و حاشیه آن از هنر و زیبایی فراوان برخوردار است و شاهکاری از هنر دوره صفوی است.
زنجیر نفیسی از جنس نقره بر درب چوبین امام زاده قرار داشت که مورد دستبرد قرار گرفت. در کناره درگاه، سنگ قبری از مرمر به اندازه ۳۸ در ۵۰ سانتی متر بر دیوار نصب شده که بر حاشیه آن آیاتی از قرآن به طور برجسته کنده کاری شده است.
این سنگ قبر به بانویی به نام شاخاتون تعلق دارد.
در وسط حرم، ضریحی از چوب و ورشو قرار دارد. اصل قبر در طبقه زیرین است و شش پله از کف حرم پایین‌تر است که اتاق آجری سردابه آن به بلندی ۳ متر ساخته شده و اندازه آن ۳/۱۰ در ۷۰/۲ متر است.
در فضای داخلی امامزده مجموعه ای از گچکاری ها، معماری، کاشیکاری و سنگ نوشته‌های باقی مانده از گذشته وجود دارد.
الحاقات و تعمیرات این بنا از جمله ورودی اصلی بنا و شبستانی که در شرق و شمال قسمت گنبد خانه بوده , در دوره صفویه انجام شده است.
این بنا اوایل دوره قاجار و در زمان محمد تقی خان رازانی حاکم وقت بروجرد نیز تعمیر و الحاقاتی داشته که یک کتیبه سنگی در کنار ایوان ورودی مقبره در این زمان نصب شده است.
از جمله الحاقات این دوره ساختن چهار ایوان صفه مانند (احتمالاً نوعی محل برای استراحت زائرین بود) در طرفین ایوان ورودی بنا و جهات شمالی وجنوبی حیاط بوده که پوشش سقف و جنس ستونهای آن چوبی است.
لازم به ذکر بوده که بنا دارای دو درب منبت کاری بسیار نفیس منقوش به تاریخهای 937 و 1203 هـ در قسمت گنبد خانه است.
هر سال در ایام عید برنامه‌های مختلفی ازجمله مراسم تحویل سال ، اجرای برنامه‌های مختلف دینی و فرهنگی و نمایشگاه برگزارمی شود و در ایام عید بیش از 10هزار زائر و مسافر نوروزی ازاین مکان متبرکه دیدن می‌کنند.
دروازه غربی امام زاده دروازه ورودی اصلی امام زاده جعفر به حساب می‌آید که سابقا آن را از طریق بازارچه ای به کوی دانگه بروجرد وصل می‌کرده است. سر در فعلی گویا در دوره قاجار تعمیر و یا بنا شده است.
در صحن امام زاده و در شرق بنای اصلی، بقعه ای متبرک به نام دوخواهران وجود دارد که تا کنون مورد پژوهش کارشناسانه قرار نگرفته است اما مردم بروجرد توجه ویژه ای نسبت به زیارت این بنا دارند.
این بنای آجری گرد است و فاقد ظرافت‌های معماری است.
صحن جنوبی و شرقی امام زاده جعفر بروجرد، گورستانی عمومی است که در گذشته، شرقی‌ترین بخش شهر به حساب می‌آمده و مجاور دیوار قلعه شهر بود. دیواره قلعه باستانی بروجرد تا اواسط دهه شصت بر جا بود که بدون در نظر گیری وجهه تاریخی آن توسط شهرداری تخریب و دیواره جدیدی به جای آن بنا نهاده شد.
برخی سنگ قبرهای این گورستان قدیمی اند و صدها سال قدمت دارند که جای دارد نسبت به نگه داری از آنان دقت شود.
همچنین آرامگاه خصوصی جالب توجهی در شرق بقعه اصلی قرار داشت که کم کم تخریب شد. در میان افراد مدفون در این محل، شاعران و عالمان مذهبی متعددی دیده می‌شوند که مشخصه آنها سنگ قبرهای نفیس با نوشته‌های عربی است.
آیت الله سید محسن شریعتمداری فقیه و امام جماعت مسجد جامع بروجرد در داخل امامزاده جعفر (بروجرد) زاویه بالا سر مدفون است.
چند چنار قدیمی در صحن امام زاده جعفر قرار دارد که سن آنها را چند صد سال تخمین می‌زنند. قدمت و بزرگی این چنارها در بروجرد به مثل تبدیل شده است.
بنای امامزاده جعفر (ع) بروجرد که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده در همه ایام سال مورد توجه و احترام شهروندان بروجردی و مسافران است.

منبع:
http://www.borujerdtimes.ir/tarykh/amamzadh-jafr-brvjrd-darai-sh-dvrh-mtfavt-tarikhi-v-mamary-ast.aspx?Itemid=335
http://vista.ir/
http://www.negahmedia.ir/mob/media/show_podcast/13492
http://www.irna.ir/fa/News/80582206/