مردم املش نیز همچون هموطنان دیگر در اقصی نقاط ایران شب یلدا یا شب چله را جشن می‌گیرند و دارای آیین خاصی هستنند .در شب چله از انواع خوراکی‌ها مصرف می‌کنند مانند هندوانه، آب ایزگیل یا آب کونوس، برشته برنج و سه میوه محلی پرتقال، گلابی محلی به نام «خوج» و لیمو استفاده می‌کنند.
مردم املش هندوانه را حتماً فراهم می‌کنند و معتقدند که هر کس در شب چله هندوانه بخورد در تابستان احساس تشنگی نمی‌کند و در زمستان سرما را حس نخواهد کرد
در بعضی از مناطق روستایی وییلاقی املش چون دسترسی به شهر در قدیم دشوار بود بجای هندوانه پختن کدو مرسوم بوده و بجای خوردن آجیل که شامل پسته و بادام و غیره بود از محصولات خود آبادی استفاده می‌کردند مثل فندق- گردو و گندم برشته شده که خود زنان روستا از چند هفته قبل شروع به تهیه آن می‌کردند.
پختن شیرینی نیز مرسوم بوده از میوه‌های جنگلی مثل کنوس(ازگیل کوهی) که در آب می‌انداختند و از اول پاییز برای شب چله نگهداری می‌کردند نیز استفاده می‌شده.در این شب هر خانواده به نزذ بزرگ فامیل خود یا بیشتر به خانه بزرگ آبادی می‌رفتند.
شیرینی مخصوص این شب بیشتر نان تابه ای (کیلو بیج کماج) بوده و هنوز هم تهیه می‌شود.
«آوکونوس» یکی دیگر از خوردنی‌هایی است که در این منطقه در شب یلدا رواج دارد و به روش خاصی تهیه می‌شود. در فصل پاییز، ازگیل(کونوس)خام را در خمره می‌ریزند، خمره را پر از آب می‌کنند و کمی نمک هم به آن می‌افزایند و در خم را می‌بندند و در گوشه‌ای خارج از هوای گرم اطاق می‌گذارند.
ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه می‌شود. آوکونوس در اغلب خانه‌های گیلان تا بهار آینده یافت می‌شود و هر وقت هوس کنند ازگیل‌تر و تازه و پخته و رسیده و خوشمزه را از خم بیرون می‌آورند و آن را با گلپر و نمک در سینه‌کش آفتاب می‌خورند.(آو= آب و کونوس = ازگیل).
در املش در گذشته در بعضی روستا‌ها و مناطقش در خانواده‌هایی که در همان سال پسرشان را داماد یا نامزد کرده‌اند رسم است که طبقی(مجی ماه) برای خانواده نوعروس می‌فرستند.
در این طبق میوه‌ها و خوراکی‌ها و تنقلات ویژه شب چله به زیبایی در اطراف آراسته می‌شود و در وسط طبق هم یک ماهی بزرگ (معمولا ماهی سفید) تازه و خام همراه با تزیین سبزیجات قرار می‌گیرد که معتقدند باعث خیر و برکت و فراوانی روزی زوج جدید و همچنین سلامت و باروری نوعروس می‌گردد.
منبع :http://amlashnews.com/
http://www.hamshahrionline.ir/
