عاروس گله

عاروس گل یکی از آیین‌های بسیار کهنی که در ایران اجرا می‌شد آیین عاروس گل بیشتر در غرب مازندران و شرق گیلان اجرا می‌شود و بازیگران اصلی آن غول ، پیر بابو و نازخانوم هستند.
این گروه در ایام نوروز و پیش از آن نمایش‌های جذابی برای عموم اجرا می‌کنند و البته این آیین هم مثل بسیاری از سنت‌های قدیمی ما متاسفانه در حال فراموشی است ریشه در سنت‌های نمایشی اسطوره‌های کهن مربوط به آغاز بهار دارد و نمادهای زمستان و بهار در آن دیده می‌شود و در واقع جنگی است بین سختی زمستان و لطافت بهار ، گروه حرکت می‌کنند در کوچه‌ها و عده ای هم به دنبالشانه راه می‌افتند در هر خونه ای که می‌رسند هدایایی مثل برنج ، تخم مرغ ، شیرینی و گاهی پول هم دریافت می‌کنند .
غول و پیربابو هر دو عاشق عاروس هستند غول مظهر زمستان و سیاهی است پیربابو مظهر باغبانی که می‌خواهد عروس گل یعنی در واقع بهار را به مردم هدیه دهد غول و پیربابو با هم می‌رقصند و بازی خیلی جذابی می‌باشد.
نمایش عروس گوله ریشه در سنتهای نمایشی اسطورهای کهن مربوط به آغاز بهار دارد که در آن نمادهای ...مشاهده کامل متن سال کهنه و نو با هم به ستیز بر می‌خیزند.
«عروس گوله» بیشترین نقش را در شرق گیلان و غرب مازندران روایت پیش آهنگان بهار موسوم به عمو نوروز بر عهده دارد.
عروس گوله (غول) کلاهی از کلش بر سر می‌نهد، زنگ و زنگوله هایی به خود می‌آویزد و چماقی هم به دست می‌گیرد.«پیربابو» نیز خود را به هیئت پیرمردی می‌آراید و نقش «نازخانم» را هم یکی از جوانان که لباس زنانه می‌پوشد، بازی می‌کرد.
موضوع نمایش، دعوای غول و پیربابو بر سر نازخانم است که سرانجام قرار می‌شود کشتی بگیرند و غول پیروز می‌شود و همراه نازخانم رقص کنان بازی را به پایان می‌برد.
این گروه معمولا چند روز پس از نوروز خوانها پیدا می‌شوند. گروه شبها حرکت می‌کنند و در هر خانه که بازی می‌کنند از صاحبخانه هدایی چون برنج، تخم مرغ و شیرینی و گاهی پول دریافت می‌نمایند.
از شب چهارشنبه سوری به بعد در رشت و حومه‌های شهر شخصی را که عروس گوله می‌گویند لباسهای قشنگ محلی که دارای زینتهای فراوانی است، می‌پوشانند و با عده ای از کودکان همراه به رقص و پایکوبی و دست فشانی می‌پردازند و شادی کرده و می‌گویند:
«عروس کوله باوردیم جان دله باوردیم» یعنی عروس قشنگ و خوب و زیبا آوردیم.
بازیگران اصلی عروس، داماد، غول، پیر بابو، خواننده و کوله بارچی هستند و تعداد آنها گاهی به سه نفر هم می‌رسد.
همراهان آنها نیز با پایکوبی، دست زدن واگیر کردن به جشن عروس گوله نشاط دادن می‌دهند و شخصی هم سبدی را حمل می‌کند و تخم مرغها را از صاحب خانه گرفته و در آن قرار می‌دهد.
«غول» ، مردی بلند قد و زورمند با لباس مندرس و قیافه عجیب با پوتین و کلاه و کچکی در دست است، لباس غول چغا و در پا چمش یا گالش دارد و در ساق پا معمولاً پاتاوه، جارو در کمر، غور و زنگ در کمر و ریسمان متصل به زنگ که شانه‌های او را می‌گیرد، همراه دارد.
پیربابو ، ریش سفید ، پوستین کلاه در سر و کچکی در دست و دور کمر حمایلی که زنگ و غور به آن آویخته می‌شود، دارد و همچنین عروس، مردی با لباس محلی است که در سر مندیل زده و دستمال سفید تور بر سر و همینطور در یک دست دستمال و در دست دیگر جوالدوز برای دفاع از خود دارد.
داماد، لباسی بر تن یا شلوار فدک و پیراهن سفید و کلاه تخم مرغی یا نمدی و جلیقه ای پوشیده و در دست کچکی به همراه دارد، کولبارچی‌ها نیز با کیسه در پشت یا در دست گندم با گروه هستند.
غول تمثیلی از زشتیها و بدیها است و عروس نماد اخلاق و خوبیها، پاسدار نیکی‌ها و پند و نصیحت راستی و چگونه خوب زیستن را به عروس گوله نشان می‌دهد.
غول در را می‌زند و صاحب خانه را می‌خواهد که از خانه بیرون بیاید و پس از رد و بدل شدن صحتهایی می‌گوید:
ای خانخواه بیرون بیه تی سگ مره گیره، یکی زنم میره/ ای خانخواه بیرون بیه عروس گوله بیاردیم/ جان دله بیاردیم خانخواه تره نیردیم تی پسر بیاردیم/ از راه دور بیاردیم چه ظرف زور بیاردیم / خانخواه تره نیاردیم تی پسر بیاردیم / آهای پیربابو تی افسار کهنه وابو، تی پالون پیربابو / تی جوه چرکم بو عروس گوله بیاردیم جان دل بیاردیم.
پیر بابو نیز در جواب می‌گوید: غول ببین غول کمر بجیر توله کمر بجور نقره
و غول پاسخ می‌دهد: عروس میشه می‌جان شه می‌دلشه سیاه کشمشه / زحمت بکشه آهای پیربابو تی ریش سفیدابو / عروس گوله بیاردیم جان دله بیاردیم / خانخواه تره نیاردیم تی پسر بیاردیم/ غلام بما غلام پیر غلام بما شمی محله چربمه برای حاجتر بمه
غلام می‌گوید: غلام دروغ گونه، غلط کنه عروس میشه سیا کشمشه.
دعوا غول و غلام با کچک شروع می‌شود بعد از مدتی همه با هم می‌گویند:
عروس گوله همینه ببینین چه نازنینه / عروس گوله بیاردیم جان دله بیاردیم/ عروس شب بیاردیم بی چادر شب بیاردیم/ خانخواه تره نیاردیم تی پسر بیاردیم/ آهای پیر بابو تی کاره وه چه وابو تی ریشه سفیدابو/ عروس کی شه پیر بابو شه پیر بابو زحمت بکشه / ای غولک شیرازی یه قدری بکن بازی تا خانخواه ببو راضی/ حمام بزار بیاردیم چه ظرف زور بیاردیم / عروس گوله همینه عروس نازنینه عروس بهار چینه / ای پیربابو تی افسار کهنه وابو زمستانم بهارابو/ عروس گوله بیاردیم جان دله بیاردیم خانخواه تره نیاردیم تی پسر بیاردیم /عروس گوله همینه ببین چه نازنینه .
به هرحال عروس گوله و گروهش از کارهای نمایشی بسیار جالب و دوست داشتنی محلی برای همگان است که نمایشگران آن شامل عروس، پیربابو، غول و دیاره زن هستند و نوید بخش آمدن بهار و به ثمر نشستن تلاش برای خوب بودن و خوب ماندن هستند.

منبع :
http://mazandaran.irib.ir/
http://www1.jamejamonline.ir/