مسجد اکبریه

مسجد اکبریه یکی از مشهورترین مساجد استان گیلان می‌باشد و از بناهای مهم لاهیجان به شمار می‌آید. این مسجد در زمان فتحعلی شاه قاجار بنا شده است.
سنگ نبشته مرمری به خط نستعلیق که بر دیوار ضلع شرقی مسجد جای دارد، بانی مسجد را حاج علی اکبر لاهیجانی نامیده است.
وضوخانه مسجد در دو طبقه ساخته شده و هر طبقه دارای هشت ستون میانی می‌باشد. از وضوخانه طبقه همکف، سه در بزرگ چوبی به شبستان باز می‌شود. هر دو وضو خانه دارای پوشش گنبدی می‌باشند.
مسجد اکبریه از دو قسمت وضوخانه و شبستان تشکیل شده است. در حاشیه شبستان و متن محراب، کاشی کاری همراه با خطوط نسخ و مزین به آیات قرآنی دیده می‌شود.
این مسجد تاریخی در محله گابنه شهر لاهیجان واقع شده است.
شبستان مسجد به طول بیست و چهار متر و عرض شانزده متر، دارای کاشی‌کاری هایی همراه با خطوط نسخ و مزین به آیات قرآنی می‌باشد. در قسمت میانی ضلع جنوبی شبستان، محراب مسجد قرار دارد که کف آن، هفت سانتی‌متر از کف شبستان پایین‌‌تر است.
داخل محراب در دو نوار کاشی سبز رنگ، عباراتی از آیات قرآنی "الله نور السموات و الارض مثل نوره کمشکوه فیها" و در دو طرف نوک فیلگوش‌‌ها نیز سوره قدر نوشته شده است.
نورگیر داخل ساختمان به وسیله پنجره‌های بزرگ سراسری شرق شبستان تأمین می‌شود. در قسمت شمال شرقی مسجد، مناره زیبای مسجد با بدنه آجری قرار دارد که ارتفاع آن به هجده متر می‌رسد.
مناره مسجد به شکل هشت گوش بوده و دارای خشخاش یا اضلاعی است که بین هر ضلع، طاق‌های باریک و بلندی ساخته شده است. بر بالای مناره یک گنبد کوچک هرمی شکل جای گرفته که دارای کاشی‌کاری با طرح‌‌های هندسی و به رنگ آبی آسمانی، زرد، سیاه و سفید است.
نمای بیرونی مسجد از سمت شرق دارای طاق‌نماهای بلند بر روی درهای سه گانه ای می‌باشد و بالای درها، پنجره‌ها و نورگیرهای بزرگی تعبیه شده است. دیوارهای این قسمت سنگ‌کاری شده و دارای کنگره‌‌های برجسته چلیپایی به شکل وارونه هستند که در قسمت فوقانی و زیر دامنه سقف قرار دارند.
میان طاق‌نماها، طره‌‌های بزرگ آونگ شکل ایجاد شده که رنگی تیره دارد. چنین تزئینی در بنای مساجد ایرانی سابقه نداشته است.
دیوارهای بیرونی سمت جنوبی از داخل کوچه پشت مسجد، بسیار بلند و مستحکم با پشتیبان‌های نیم دایره ای قطور می‌باشند که در فاصله سه متری از یکدیگر قرار گرفته‌اند.
این پشتیبان‌‌ها هرچه به سمت بالا می‌روند، از قطرشان کم می‌شود.
درگاه و دروازه اصلی مسجد از آجر قرمز کار شده و در قسمت فوقانی دارای تزئینات کنگره ای برجسته آجری می‌باشد. درب ورودی مسجد بلند و قطور، چوبی و دو لنگه است.
با توجه به بیتی از شعر کتیبه مسجد، چنین استنباط می‌‌شود که این بنا به قصد عبادت، تعلیم و تعلم ساخته شده، از این رو علاوه بر مسجد، مدرسه‌ای برای تعلیم علوم دینی نیز بوده است.
بنا به نوشته رابینو (سرکنسول دولت بریتانیا در شهر رشت در اوایل قرن بیستم)، این مسجد به علت سعایت بدخواهان حاکم وقت لاهیجان نزد شاه و کاخ نامیدن این مسجد، ناتمام ماند وگرنه یکی از مساجد و بهترین مسجد گیلان به شمار می‌رفت.
در واقع شاید وجود تزئیناتی چون آونگ‌‌های قسمت شرقی و تزئینات کنگره ای چلیپا شکل، چنین حساسیتی را در آن دوره موجب شده باشد.
محمد مهدوی لاهیجانی در کتاب جغرافیای گیلان، این مسجد را به مسجد ایاصوفیه (در ترکیه) شبیه دانسته است.
در حال حاضر مسجد اکبریه لاهیجان شامل دو بخش مسجد نو و مسجد کهنه می‌باشد که با یک درب بزرگ به یکدیگر راه دارند.
قدمت مسجد نو به حدود صد سال می‌رسد.

منابع :
http://www.rasamahale.ir/
http://www.lahijan2008.blogfa.com/
http://www.beytoote.com/
http://fa.wikipedia.org/
http://www.artakava.com/