سد آیدوغموش

سد آید وغموش به فاصله تقریبی 20 کیلومتر در جنوب غربی شهرستان میانه در استان آذربایجان شرقی، در شمال غربی ایران قرار دارد.
این سد با انگیزه بهره گیری از جریان سطحی رودخانه آیدوغموش که از شاخه‌های اصلی رودخانه قزل اوزن می‌باشد وبه منظور توسعه و بهبود آبیاری اراضی منطقه طراحی شده است.
سد آید و غموش از نوع سنگریزه أی با هسته ناتراوای میانی به ارتفاع 87 متر از پی می‌باشد. عمق حفاری در زیر بستر رودخانه برای رسیدن به سنگ سخت حدود 20 متر می‌باشد.
طول و عرض تاج سد بترتیب 297 متر و 12 متر و رقوم آن 1350 متر از سطح دریا می‌باشد.
تراز آستانه سرریز 5/1341 متر از سطح دریا است. حجم مخزن سد در تراز نرمال ، 7/145 میلیون متر مکعب، حجم مفید آن 137 میلیون متر مکعب و حجم آب تنظیم شده 131 میلیون متر مکعب است.
برای انجام عملیات تزریق در پی و جناحین، گالری تزریق مشتمل بر دو بخش روباز و تونلی طراحی شده است
سنگ پی در ساختگاه سد آید و غموش مجموعه أی از تراکی آندزیت ها، آگلومراها و برشهای آذرین است که در تکیه گاه‌ها با برشهای نه چندان سخت رسوبی پوشانده شده اند.
به منظور به سازی پی و جناحین عملیات تزریق در بستر و جناحین سد پیش بینی شده است.
سد آید و غموش دارای سازه‌های جنبی با مشخصات زیر می‌باشد:
سرریز :
تخلیه سیلاب بدون خطر روگذری با دبی حداکثر 2450 متر مکعب بر ثانیه توسط سرریز آزاد با طول آستانه 65 متر و تند آب به طول 125 که عرض آن از 65 متر به 40 متر کاهش می‌یابد و در انتها به باکت پرتابی جهت استهلاک انرژی ختم می‌گردد، انجام می‌پذیرد.
سیستم انحراف آب:
مشتمل بر دو نوع تونل با مقطع دایره أی به قطر 5/4 متر و جمعا به طول 648متر، فراز بند به ارتفاع 14 متر و نشیب بند به ارتفاع 3 متر (هر دو به عنوان جزیی از بدنه سد) و دیواره‌های آب بند در زیر فراز بند و نشیب بند (از جنس بتن پلاستیک) می‌باشد.
ظرفیت سستم انحراف آب 310 متر مکعب بر ثانیه می‌باشد.
سیستم آبگیری و تخلیه تحتانی :
تونل‌های حفاری شده انحراف به عنوان بخشی از سیستم آبیاری و تخلیه کننده تحتانی بکار گرفته خواهند شد. آبگیری برای مصارف کشاورزی توسط برج آبگیر با چهار دریچه مطابق با چهار دوره بهره برداری با حداکثر ظرفیت تخلیه 7/14 متر مکعب بر ثانیه و تخلیه تحتانی با حداکثر ظرفیت تخلیه 55 متر مکعب بر ثانیه (با سیستم کنترل میانی) صورت می‌پذیرد.

منبع :
http://tabriz.irib.ir/