آدرس : میدان نقش جهان - بازار قنادی‌ها - ابتدای بازار مخلص - روبروی بازار مرکزی طلا
عصارخانه شاهی اصفهان با مساحت تقریبی ۵۰۰ مترمربع و زیربنای ۸۵۰ متر مربع، یکی از آثار مهم تاریخی و گردشگری
اصفهان است که در بازار بزرگ
اصفهان، در ابتدای بازار مخلص و در جوار بازار تفنگ سازها بنا شده است.
عصارخانه یعنی همان کارخانه روغن کشی و
عصارخانه شاهی در
دوره صفویه بدستور شاه عباس اول بنا گردید .
از سال ۱۳۴۰ تا سال 1349 برای حرکت دادن تیر بزرگ و چرخش سنگ آسیاب از موتور برق استفاده شده و بعد از آن زمان به دلیل صنعتی شدن این حرفه و وجود تجهیزات مکانیزه، ادامه کار مقرون به صرفه نبوده و عصارخانه بمدت 30 سال تعطیل شده است؛ تا اینکه در سال ۱۳۷۹ سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری
اصفهان عصارخانه را از مالک اعیانی آن خریداری و از سال 1380 تا ۱۳۸۲ اقدام به مرمت و ساماندهی آن نموده است.
لازم به ذکر است که زمین
عصارخانه شاهی جزو موقوفات و در اختیار سازمان اوقاف و امور خیریه
اصفهان ...مشاهده کامل متن است.
قسمت مرکزی عصارخانه در یک طبقه با ارتفاع حدود 11 متر است و سه فضای گنبدی شکل با مقطع کجاوه ایجاد شده است. سقف‌ها به سبک طاق و چشمه است و نورگیرهای سقف، روشنایی عصارخانه را تامین می‌کنند.
دلیل ساخت سقف گنبدی شکل به خاطر خنک نگه داشتن محل برای نگهداری روغن موجود در عصارخانه بوده است.
دیوارها و سقف خشتی است و به دلیل کاربری آن، بدون کاربندی، قاب سازی، تزئینات و پنجره ساخته شده اند.
فضای اصلی دارای پنج قسمت: پیشخوان، بارانداز، شترخوان، گرمخانه و تیر خانه بوده است.
متاسفانه در حال حاضر قسمت پیشخوان (ورودی عصارخانه)، بارانداز (محل تخلیه و نگهداری دانه ها) و شتر خوان (محل نگهداری شترهای عصارخانه) از بین رفته اند.
قسمت شرقی عصارخانه در دو طبقه شکل گرفته است.
طبقه بالایی معروف به گرمخانه است و از این محل به منظور پاک کردن و بو دادن دانه‌های روغنی استفاده می‌شده است.
در طبقه زیرین یک اتاق هشت ضلعی وجود دارد که محل نگهداری خمره‌های حاوی روغن بوده است.
در قسمت مرکزی که به دلیل وجود تیرهای روغن گیری به آن « تیرخانه » می‌گفتند، سنگ‌های آسیاب قرار دارند. جنس این سنگ‌ها از نوعی سنگ سخت است که از معدن لاسو واقع در حوالی اردستان اصفهان استخراج و ساخته شده اند.
در وسط سنگ افقی آسیاب سوراخی است به نام توره که تیرچوبی استوانه ای شکلی به نام میله را در آن جا داده اند. سنگ عمودی که بزرگ‌تر است به وسیله یک تیر چوبی بلند که از چوب درخت زبان گنجشک و یا وسک ساخته شده است و لکه نام دارد، به شتر عصاری بسته می‌شده است.
شتر عصاری نر بوده است و با پشته ای مرکب از گونی و کرباس و زنجیر به تیر لکه بسته می‌شده است تا بتواند سنگ آسیاب را به گردش درآورد.
چشمان شتر را در حین گردش حول سنگ آسیاب می‌بستند تا دچار سرگیجه نشود.
ابزارهای موجود در عصارخانه عبارتند از : دو سنگ آسیاب بزرگ در فضای اصلی که نقش خردکردن دانه‌ها رابه عهده داشته اند و تنه‌های درخت چنار که به یکدیگر متصل گردیده و به عنوان عنصر فشاری بر روی دانه‌های آسیاب شده عمل می‌کرده اند .
منابع:
http://www.imna.ir/vgldkz0s.yt0z9yl22xa6y.h.html
http://bashgah.tebyan.net/newindex.aspx?pid=258282
http://assarkhaneh.blogfa.com/
http://banki.ir/travel/10506
