نام قدیم : زاروَند، زروند، شاهپور
شهرستان
سلماس در 91 کیلومتری شمال مرکز استان
آذربایجان غربی قرار دارد و یکی از شهرستان‌های استان
آذربایجان غربی ایران است که از جانب شمال به شهرستان
خوی و شرق به استان
آذربایجان شرقی و
دریاچه ...مشاهده کامل متن ارومیه و از جنوب به
ارومیه و از غرب به کشور
ترکیه محدود است.
این شهرستان دارای شهرهای
سلماس و تازه شهر و همچنین دو بخش به نامهای کوهسار و
مرکزی و دارای هفت دهستان است بخش کوهسار با دهستانهای چهریق، شپیران و شناتان و بخش
مرکزی با دهستانهای زولاچای، کره سنی، کناربروژ، لکستان است.
مرکز بخش کوهسار شهر کتبان و مرکز بخش
مرکزی شهر
سلماس است.
مرکز شهرستان
سلماس، شهر
سلماس است. این شهر در ۸۰ کیلومتری شمال
ارومیه در مسیر راه ارتباطی
ارومیه-
تبریز واقع شده‌است. در سال ۱۳۰۹ خورشیدی، زمین لرزه‌ای این شهر را با خاک یکسان کرد.
در پی این زمین لرزه، شهر جدید
سلماس با توجه به اصول شهرسازی مدرن و با طرح شطرنجی در چندکیلومتری شمال ویرانه‌های دیلمان ساخته شده‌است.
سلماس علاوه بر پیشینه تاریخی چندین هزارساله خود یکی از شهرهای مهم آذربایجان در تاریخ تحولات سیاسی، بخصوص در دوران نهضت مشروطه
ایران بوده‌است.
عشایر و کوچ‌نشینان این منطقه از تبار طوایف کره‌سنی هستند. بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1390 ، شهرستان
سلماس دارای 192 هزار و 591 نفر جمعیت بوده است که 59 هزار و 587 نفر آنها جمعیت فعال می‌باشند.
از بین 59 هزار و 587 نفر جمعیت فعال این شهرستان 85.7 درصد ( 51هزار و 86 نفر ) جمعیت شاغل و 14/3 درصد ( 8هزار و 501نفر ) جمعیت بیکار بوده است. سهم این شهرستان از شاغلان کل استان 6/3 درصد می‌باشد .زبان رایج ترکی آذربایجانی و کردی کرمانجی و آشوری می‌باشد.
آنچه مسلم است
بافت اولیه منطقه در گذشته یکی از روستاهای مستعد بوده و مرکزیت ارتباطی برتری داشته است. بارها در این شهر زلزله روی داده و ساکنان دیلمقان در محل فعلی شهر اسکان داشتند.
از حفاریهای به دست آمده از تپه پتان، قدمت
سلماس به زمان مادها می‌رسد. در زمان هخامنشیان جزو آخرین قسمت
ارمنستان بود و آن را زاروَند یا زروند می‌گفتند و کاوش‌های تپه بیان تاریخچه دوران مادی
سلماس را روشن می‌سازد.
در
دوره اشکانیان یکی از ایالتهای حایل بین
ایران و روم بود و پس از شکست آخرین شاه اشکانی ضمیمه متصرفات ساسانیان می‌شود. یادگاری از این
سلسله در کوه پیر چاوش بر سر راه
ارومیه و
سلماس (نزدیک روستای خان تختی) باقی مانده است.
بدین صورت، روی تخته سنگی دو نفر بر اسب وجود دارد. یکی خود اردشیر و دیگری پسرش شاهپور است و در جلو هر یک پیاده‌ای ایستاده مشاهده می‌شود.
شواهد تاریخی می‌رساند که این منطقه مدتی ارمنی نشینی بوده است. وجود کلیساها و گورستان‌های متروکه مسیحی و سکونت فعلی ارامنه در بعضی از روستاها و استعمال کلمه (زارواند) که یکی از واژه‌های ارمنی می‌باشد، همه گواه بر سکونت ارامنه در این منطقه بوده است.
یاقوت حموی هم همین کلمه را به کار برده است بعداً کلمه
سلماس و پس از آن نام شاهپور و بعد از انقلاب مجدداً نام
سلماس جانشین آن شده است.
عمده صنایع دستی این شهرستان شامل: قالیبافی، گلیم بافی، سفالسازی، مجسمه سازی، ریسندگی الیاف،سبد و
حصیر بافی،
زیلو و
جاجیم بافی می‌شود.
از جمله مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری
سلماس می‌توان به ساحل تفریحی و گردشی
دریاچه ارومیه،
آبشار خور خورا، کلیساهای هفتوان، قلعه چهریق، قلعه قارنی یاریق، درّه زولاچای، تالاب چیچک، درّه تمر، آب گرم ایسی سوو سنگ نگاره خان تختی را نام برد.
همچنین در شهرستان
سلماس یک دشت واقع شده که دشت
سلماس مساحتی برابر با 55000 هکتار است. منطقه
دشتی سلماس از دامنه ارتفاعات غربی تا حواشی
دریاچه ارومیه کشیده شده است و با داشتن رودخانه زولاچای که از ارتفاعات غرب واقع در مرز
ایران و
ترکیه سرچشمه گرفته پس از طی یک مسیر در راستای جنوب غرب به شمال شرق از داخل دشت
سلماس عبور نموده و به
دریاچه ارومیه می‌ریزد و باداشتن این رودخانه و تغذیه جانبی از ارتفاعات آهکی منابع غنی از آب دارد.
همچنین دره‌های
سلماس به لحاظ خوش آب و هوا بودن و قرار گرفتن در مسیر رودخانه‌ها و کنار باغات مورد توجه گردشگران و علاقمندان به طبیعت است.
در این شهرستان از گیاهان‌درختی و درختچه‌های کمیاب، پسته‌وحشی، انواع
بادام کوهی،
زرشک و انواع گلابی وحشی و زالزالک را می‌توان اشاره کرد و از سایر گیاهان انواع گون بخصوص گون کتیرا که در اثر بهره‌برداری غلط و سود‌جویانه در گذشته از بین‌رفته است.
منابع:
http://fa.wikipedia.org/wiki
http://www.salmas-ag.ir/tabid/1487/Default.aspx
http://www.salmas-ag.ir/tabid/1487/Default.aspx?PageContentID=288
