گنبد کاووس

نام قدیم : گرگان
نام این شهرستان که بعد از گرگان مهمترین شهر استان محسوب می‌شود از نام گنبد قابوس بن وشمگیر گرفته شده است که مقبره وی نیز در شمال شهر قرار دارد.
گنبد یا گنبد کاووس یا گنبد قابوس که پیشتر جرجان یا گرگان خوانده می‌شد.
گرگان (نام سابق گنبد کاووس) نام شهر و شهرستان و نیز نام سرزمینی باستانی در جنوب شرقی دریای خزر است. در زبان باستانی آن را گورگان و ورکان و در زبان یونانی هیرکان یا هیرکانیا و در زبان عربی جرجان می‌گفتند.
شهر و شهرستانی که امروز گرگان خوانده می‌شود تا سال ۱۳۱۶ شمسی موسوم به استرآباد بود، و کل منطقه گرگان قدیم، در تقسیمات کشوری امروز، استان گلستان نام دارد.
سال تاسیس این شهرستان به سال 1313 شمسی می‌باشد و در فاصله 516 کیلومتری از پایتخت و 99 کیلومتر از مرکز استان است. مساحت این شهرستان حدود 5071 کیلومتر مربع و جمعیت آن بالغ بر 300000 نفر است و خود شهر گنبد کاووس جمعیتی بالغ بر 135000 نفر دارد.
که از قومیت‌های گوناگون در آن ساکن هستند و بیشترین جمعیت آن ترکمن هستند.
آب و هوای این شهرستان در ارتفاعات آزادشهر و رامیان، معتدل و کوهستانی بوده و در شمال گرگانرود به سوی مرز ترکمنستان به آب و هوای نیمه بیابانی معتدل و نیمه خشک تبدیل می‌شود.میزان بارندگی آن هم از جنوب به شمال و از شرق به غرب کاهش می‌یابد.
شهرستان گنبد کاووس را می‌توان کرسی مطالعات باستان شناسی استان دانست و پروژه‌های شهر قدیم جرجان و دیوار گرگان همه ساله در این شهرستان صورت می‌پذیرد.
کاوشهای باستان‌شناسی پیشینه تمدن این منطقه را ۵ تا ۶ هزار سال اعلام کرده‌اند. با این تمدن کهن، تاریخی پرفراز و نشیب، آثار و بقایای باستانی فراوان و با دانشمندانی نامدار و اقوامی مقتدر و نجیب، گرگان (گنبد کاووس) جایگاهی رفیع و سهمی ارزشمند در تاریخ و تمدن باشکوه ایران دارد.
با ورود اسلام و در سده‌های آغازین آن ایالت گرگان جایگاه ارزشمندی در شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی داشت. شهرهای جرجان و استراباد از این ایالت مهد دانشمندان بزرگ آن دوران بود.
عنصرالمعالی کیکاوس (از آخرین امیران آل زیار و نگارنده کتاب گرانقدر قابوس‌نامه) و عبدالقاهر جرجانی (صاحب تألیفات گرانبها در صرف و نحو و معانی و بیان عربی) در تحول ادبیات فارسی و عربی نقش مهمی داشتند.
قابوسنامه را، همچنین، مجموعه تمدن اسلام پیش از مغول نام نهاده‌اند.
بخش مرکزى چهار دهستان آق‌آباد، باغلى‌ماراما، فجر و سلطان‌على را در بر مى‌گیرد و بخش داشلى‌برون شامل دو دهستان اترک و کرند است. گنبدکاووس و اینچه‌برون دو شهر مهم و روستاهاى آق‌آباد، باغلى‌مارمارا، فجرسلطان‌على، داشلى‌برون و کرند، از روستاهاى مهم این شهرستان هستند.
پایۀ اقتصادی این شهرستان کشاورزی بوده و از محصولات عمدۀ آن ،گندم ،جو، پنبه و دانه‌های روغنی است. دامداری و صنایع وابسته به کشاورزی نیز در ان رواج دارند.
از صنایع دستی هم قالی، قالیچه و قارچین شهرستان گنبد به ویژه فرش‌های سرخ رنگ و مرغوب ترکمن که مظهر پایداری این قوم است، دارای شهرتند، پرورش اسب هم در منطقه رایج بوده و اسب ترکمن از معروفیت جهانی برخوردار است.
همچنین کارخانه هایی مانند آرد، روغن، پنبه پاک کنی، کنسرو، کمپوت، نئوپان و .. در این شهرستان فعالند.
شهر گنبد کاووس با داشتن شبکه معابر شطرنجی در شبکه دسترسی یکی از بهترین طراحی‌های شهر سازی را داشته و از وسعت و عرض معابر و میادین بسیار مناسب برخوردار است.
مهمترین مرکز گردشگری و باستانی این شهرستان عبارتند از: تالابهای بین الملی آلماگل و آجی گل و آلا گل، بازارچه مرزی اینچه برون، یاریم تپه، گبری قلعه، پالاس، غاردام، برج قابوس، شهر باستانی جرجان، امامزاده یحیی بن زید و بقعه دانشمند می‌توان کرسی مطالعات باستان شناسی استان دانست و پژوهش‌های شهر قدیم جرجان و دیوار دفاعی گرگان همه ساله در این شهرستان صورت می‌پذیرد.
عنوان ترکمنی و اصلی دیوار گرگان، قزل آلان «مار سرخ» یا «تپه سرخ» است. بدلیل مدفون شدن غالب بخش‌های آن در زیر خاک و مشابهت آن به تپه می‌باشد. (آلانگ در زبان ترکمنی یعنی جای بلند و مرتفع) از دیگر دیدنی‌های شهر گنبدکاووس، مجموعه سوارکاری و برگزاری مسابقات اسبدوانی و کورس پاییزه و بهاره است.
منبع :http://gonbadcity.ir/
http://www.gonbad.blogfa.com/
http://ichto.ir/
http://www.bayragh.ir/