کاخ سنگ سیاه مربوط به
دوره هخامنشی است، این کاخ تقریبا ًدر شمال خاوری بندر
بوشهر و 110 کیلومتری جنوب باختری
کازرون، بر سر راه آسفالت
شیراز به
بوشهر، در شهرستان
دشتستان به مرکزیت برازجان قرار دارد.
بقایای
کاخ سنگ سیاه از مجموع کاخهای سه گانه امپراطوری هخامنشیان است
در شهرستان برازجان آثار و بقایای 3 کاخ هخامنشی به نام‌های کاخ چرخاب،
کاخ سنگ سیاه (که در بین اهالی به کاخ نظرآقا شهرت دارد) و کاخ بردک سیاه وجود دارد.
این کاخ که در حاشیه رودخانه است بزرگی و عظمت کاخ
شوش را داشت اما به دلایل نامعلومی نیمه تمام ماند. پس از آن معماران هخامنشی تصمیم می‌گیرند در فاصله 30 کیلومتری آن کاخ کوچکتر و زیبای بردک سیاه را بسازند.
کاخ بردک سیاه کاخ زمستانی داریوش اول هخامنشی بوده است
علاوه بر آن کاخ چرخاب نیز که از کاخهای زمستانی کوروش هخامنشی بوده و تنها و یا حداقل اصلی‌ترین سند معماری است که ثابت می‌کند خلیج
فارس ...مشاهده کامل متن از دوران باستان متعلق به ایرانیان است
با راه اندازی ناوگان دریایی در زمان فرمانروایی پادشاهان قدرتمند هخامنشی، جلگه برازجان اهمیت زیادی پیدا کرد و به همین دلیل، کاخهای سه گانه ای به نام‌های سنگ سیاه، چرخاب و بردک سیاه در این منطقه ساخته شدند.
علت انتخاب این جلگه نزدیکی آن به خلیج فارس و امکان تسلط بیشتر بر راه‌های تجاری منطقه و تحت نظر داشتن آب راهه‌های جنوبی از نظر روابط نظامی بود که احداث این سه کاخ می‌توانست تمام این اهداف را برآورده کند.
کاخ سنگ سیاه یک تالار گسترده میانی و چهار ایوان در چهار سوی خود دارد.
تالار میانی با چهار درگاه ــ که گذرگاه هر یک از سنگ‌های آهکی سیاه رنگ است و چون آبگینه آنها را تراشیده اند ــ پیوند دارد و به همین خاطر در نگاه نخست «کاخ سنگ سیاه» به درستی برابر با کاخ بارعام کوروش بزرگ است و در ویژگی‌های یک سان این دو بنای هخامنشی کم‌ترین دوگانگی یا ناهماهنگی دیده نمی‌شود.
ظاهر کاخ سنگ سیاه از لحاظ سبک هنر معماری و ترکیب رنگ‌های سیاه و سفی نشان دهنده این است که این کاخ بعد از کاخ برازجان ساخته شده‌است.
کاخ سنگ سیاه دارای تالاری مرکب از ۱۰ ستون است، در دو ردیف پنج تایی که به سبک و پلان و نقشه‌های هخامنشی ساخته شده و مخصوصا قابل انطباق با پاسارگاد و برازجان است ولی رعایت رنگ پایه ستون‌ها با این دو محل تفاوت دارد و برخلاف ستون کاخهای دیگر که سفید یا ترکیبی از سفید و سیاه هستند.
ستونهای کاخ سنگ سیاه با سنگ آهکی سیاه صیقل خورده ساخته شده اند. استفاده از بست‌های دم چلچله ای بر روی یکی از پایه ستونهای این کاخ هم نشان می‌دهد که ساخت آن بعد از پاسارگاد و برازجان انجام شده است.
اشیای مختلفی تا کنون از این کاخ کشف شده است که می‌توان به نقش برجسته داریوش اول، دسته خنجرزنان هخامنشی، یک کتیبه خط میخی و چندین قطعه ظروف طلا اشاره کرد.
کاخ سنگ سیاه که اهالی منطقه به آن کاخ نظر آقا می‌گویند، بعد از کاخ کوروش بنا شد و در مقایسه با دیگر کاخهای هخامنشی، مثل کاخ برازجان و پاسارگاد، ظرافت‌ها کمتری دارد.
بیشترین بخش کاخ سنگ سیاه، وقتی تخریب شد که سربازان اسکندر به این کاخ یورش بردند و تالار اصلی آن را خراب کردند.
اما مدتی بعد، باران‌های سیل آسای موسمی در دشتستان، بالا آمدن آب رودخانه دالکی و طغیان آن، ضربه نهایی را به این کاخ زد و این کاخ را به کل از بین برد.
آنقدر که جز تکه سنگ‌های تیره ستون ها، چیز دیگری برای نسل ما باقی نماند.
محوطه‌های باستانی محل واقع شدن این سه کاخ هم از لحاظ تاریخی دارای ارزشهای بالایی است و هم بناهای موجود در آنها آثاری ویژه در هنر معماری ایرانیان محسوب می‌شوند.
این کاخ در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۰۴۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
منبع:
http://hamshahrionline.ir/details/166382
http://www.bushehrnews.com
http://www.tebyan.net/newindex.aspx
http://boushehr.irib.ir/sp
http://bastanshenasan.javanblog.ir
http://khabarfarsi.com/ext/2393071
http://www.torontopersians.com
http://fa.wikipedia.org
