آسیاب‌های نشتیفان در
خراسان رضوی ,شهرستان
خواف,روستای نشتیفان قرار دارد
آسیاب‌های بادی نشتیفان
خواف از بزرگترین مجموعه‌های خشت، گل و چوب بازمانده از دوره‌ی صفویه، وبزرگترین و قدیمی‌ترین مجموعه آسبادهای جهان هستند
چرخش این آسبادها تنها به وزش بادهای قوی، مداوم و 120 روزه سیستان باز میگردد.
بادهایی که می‌وزند و با به حرکت در آوردن پره‌های چوبی این آسبادها، باعث انتقال نیرو به سنگ‌های این آسیاب‌ها و آرد شدن گندم می‌شده اند.
یکی از مهمتریمن و چشمگیر‌ترین ساختهای فرهنگی در نشتیفان آسبادهای بادی است.
اطلاعات دقیقی درباره پیدایش آسبادها در دسترس نیست,اغلب مورخین که در طول قرون متمادی به
ایران سفر کرده اند مبنای آنها را قبل از فتح
ایران به دست مسلمین می‌دانند.
برخی آنها را به 1700 سال قبل از میلاد مسیح مربوط می‌دانند.
قدیمی‌ترین و موفق‌ترین مرجعی که وجود آسباد را قبل از اسلام در
ایران اثبات می‌کند تاریخ ابن خلدون است. منابع زیادی سیستان را محل اولیه آسبادها می‌دانند.
از توجه در واژه آس می‌توان به تاریخچه آسبادها پی برد. آس به معنی دانه ریز سنگ است.
در فرهنگ معین درباره آس
...مشاهده کامل متن چنین آمده است: دو سنگ گرد و مسطح بر هم نهاده و سنگ زیرین در میان میلی آهنین و جزء آن از سوراخ میان سنگ زیرین در گذشته و سنگ فوقانی به قوت دست آدمی یا باد یا آب و یا برق و یا بخار چرخه و حبوب و جزء آن را خرد کند و آرد سازد.
دلیل روی آوردن به آسبادها در خواف و در سرزمینی که به قول سون هدین: "در تمام طول سال بادهای شمال حاکمیت دارند و استقرار باد و همچنین نبود آب است" را تأکید می‌نماید.
جدای استفاده بهینه از پارامترهای اقلیمی ایجاد آسبادها یک ساخت فرهنگی است که این ساخت در طول تاریخ دچار تغییراتی شده تا به امروز که به این صورت باقی مانده و فرهنگ و دانش غنی انسان را قادر ساخته است تا یکی از محدودیت‌های محیط طبیعی را از میان بردارد و آن را به نقطه قوتی تبدیل سازد تا نه تنها دافع جمعیت نباشد بلکه سبب جذب و تثبیت جمعیت نیز شود.
مطالعاتی که در نشتیفان انجام گرفته نشان می‌دهد که وجود آسباد نقش اساسی و ارزنده ای در معیشت و روند زندگی مردمان گذشته این دیار داشته است.
در زمانی که هیچ نیرویی خاص جهت رفع نیازهای بشر وجود نداشته، مهار باد و استفاده از آن جهت آرد نمودن گندم در این منطقه سبب افزایش کارایی نشتیفان گذشته شده است و اقتصاد در آنرا از وضعیت متناسبی برخوردار ساخته است.
نقش خدماتی بیشتر مردم نشتیفان (حمل و نقل) در مقابل کارکردهای سایر بخش‌ها (صنعت و کشاورزی) بر افزایش درآمد مردم در این زمینه تاثیر بسزایی گذاشته است.
عدم وجود همیشگی باد و در اختیار نبودن آن در همه اوقات سال یک مشکل عمده در استفاده از آسبادها بوده است, ولی مردمان گذشته نشتیفان در فصولی که باد کمی وجود داشته باشد از رودخانه‌های جنوب نشتیفان که در این موقع از جریان آب برخوردار بوده جهت بکارگیری آسیاب‌های آبی استفاده کرده اند.
گسترش تکنولوژی و دانش فنی و نقاط ضعفی که در آسیاب‌های بادی و آبی وجود داشته و همچنن کارایی بهتر آسیاب‌های آتشین (موتوری) و برقی در طول زمان توفیق اینگونه آسیاب‌ها را بر نوع اول به راحت ممکن ساخته است.
از حرکت سنگها بر هم گندم به صورت آرد آماده جمع آوری میگردد. در حفره زیر سنگها دستگاهی است خیلی قدیمی و ابتدایی که بر اساس کار اهرم می‌تواند به جای ترمز سنگها را به هنگام لزوم از حرکت باز دارد.
وقتی با ابزاری به نام تخت وحشت از پایین و از داخل آسیاب حرکت سنگها را کند می‌کند بلافاصله چرخ و پر را در بالا با اهرم دیگری «نی باد» کاملاً مهار می‌کنند و کار تعطیل می‌شود.
محور و چرخ و پر در حفره ای به نام «کلوسی» با «خرپل» ارتباط می‌یابد و میله ای خراطی شده ای به نام «قلندرک» حرکت محور را در داخل کلوسی تسهیل می‌کند.
بی نظمی در کار باد خللی در کار آسیاب بوجود نمی‌آورد و کار به آرامی پیش می‌رود. یعنی یک جوال گندم 30 تا 40 منی (کیسه گندم در حدود 150 کیلوگرم) در پر خو ریخته می‌شود.
آسیابان می‌تواند ساعتها محل کار خود را ترک کند که نیازی به کنترل مستمر در آسیاب بادی احساس نمی‌شود. اگر باد بوزد و سنگ حرکت کند گندم هم به میان سنگها ریخته می‌شود و فقط تشکیلات آسیاب بی حضور باد معطل می‌ماند
قدمت برخی از این آسبادها به دوره صفوی باز میگردد و با شماره ۷۴۹۰ ثبت میراث فرهنگی گردیده اند.
منبع:
http://www.meisamroudaki.ir/
http://www.yanic.ir/cat-6.aspx
