موزه مردم شناسی قوچان

آدرس : قوچان – میدان آزادی
موزه مردم‌شناسی قوچان (موزه قوچان) موزه‌ای در شهر قوچان است ,مساحت موزه حدود ۳۰۰ متر مربع است
این موزه شامل بخش‌های مختلفی چون موسیقی سنتی، کُشتی چوخه، چاروق دوزی، گلیم بافی، مراسم ازدواج عشایر، آهنگری و گله‌داری است.
در سال ۱۳۵۵ این موزه ابتدا به عنوان رستوران شهرداری در قوچان احداث شد و در سال ۱۳۶۷ به سازمان میراث فرهنگی واگذار شد.
در سال ۱۳۷۶ موزه مردم شناسی بنیان‌گذاری شدو در سال ۱۳۸۵ دوباره ساماندهی شد و از سوی شهرداری به اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری واگذار شد.
این موزه مکانی برای معرفی غنای فرهنگی - تاریخی و جلوه‌هایی از مردم‌شناسی منطقه که اشیاء آن در فضای موزه به نمایش درآمده است.
موزه به دو بخش مردم شناسی و عکس و اسناد و مکتوبات تقسیم می‌شود که از جمله می‌توان به نمایش مدل‌های انسانی زن و مرد با لباسهای بومی، پوشاک محلی، آثار هزاره اول پیش از میلاد، ظروف مختلف، قرآن‌های خطی، مکتوبات و عکس‌های قدیمی از وضعیت قبلی قوچان اشاره کرد.

بخشهای مختلف موزه:

کشتی با چوخه:

این بخش مربوط به کشتی چوخه است که یکی از انواع کشتی ...مشاهده کامل متن پهلوانی است که از شهر قوچان آغاز شده و در شمال خراسان رواج دارد.
در مناسبت‌های مختلف مثل جشن‌ها و گردهمایی‌های قومی این کشتی نیز برگزار می‌گردد. در این کشتی حریفان آستین‌های پیراهن و پاچه‌های شلوارشان را اصطلاحا ور می‌مالانند و به صاف یکدیگر می‌روند.
جوایزی مثل یک راس گوسفند یا بز، وجه نقدی ، کله قند ، لوازم خانگی به فرد برنده اهداء می‌گردد.
امروزه این کشتی بین مردم چناران ، قوچان، کلات، و درگز طرفداران بسیاری دارد. همچنین در سایر مناطق استان خراسان رضوی نظیر شهرستان فریمان گرفتن این نوع کشتی مرسوم است.

ازدواج عشایر:

این بخش مربوط به آداب و رسوم ازدواج عشایر است ,تنوع رنگ پوشاک، مسابقه‌ی کشتی، اسب دوانی، رقص چوب (چوب بازی) ، نواختن ساز و دهل توسط عاشق‌ها و نیز رسومی است که طی دو روز مراسم عروسی کردهای عشایر خراسان برگزار می‌شود
سایر مراسمات حنابندان، رقص چوب، اسب دوانی، نار زند که در آن برادر گفته‌ی داماد چند تکه قند را به داماد داده و داماد سعی می‌کند دو تکه قند را از روبرو به شانه‌های عروس بزند.
پا زدند که اصطلاحا به توقف عروس و پیاده شده او از اسب در برابر منزل داماد اطلاق می‌شود و پختن آبگوشت ودادن انعام به داماد ,می باشد

گله داری:

این بخش مربوط به گله داری عشایر می‌باشد,قوچان به خاطر داشتن کوهستانهای سرسبز و خرم مثل شاه جهان، آق کمر، سنجربیک، پلته کاه ، زیلان، گلول و بهره مندی از چراگاههای طبیعی بی نظیر، منطقه ای مناسب برای گله داری و دامداری به شمار می‌رود.
شغل منحصر عشایر در این مناطق دامداری است . دامداران علاوه بر استفاده از گوشت احشام از پوست دباغی شده‌ی آنان پوستین‌های گرم و زیبایی می‌دوزند

موسیقی سنتی:

این بخش از موزه مربوط به موسیقی محلی نواحی در شمال خراسان است که برگرفته از باورها و اعتقادات قومیت‌های متفاوت در طول تاریخ بوده و می‌توان آن را در چهار نوع: مقامی کرمانجی، مقامی ترکی، موسیقی فارسی برری و تحلیل نمود.که تنها کرمانجی، ترکی و فارسی میان اهل قوچان رایج است.
همچنین سازهای رایج در موسیقی مقامی این خطه شامل دوتار، کمانچه ، قوشمه ، نی ، دهل و سرنا است . از مقام‌های رایج در قوچان می‌توان به مقام لو، طرقه، اله مزار ، هرای، امانه سوز، سردار عوض خان و رشید خان ، نوایی ، بیات گریلی، قره دلی و قره چه بایر اشاره کرد.

چاروق دوزی:

چاروق دوزی از جمله قدیمی‌ترین مشاغل است که دریکی از غرفه‌های موزه به نمایش در آمده اند.
صنعتگران چاروق دوز قوچانی در دوخت این گونه پای افزارها از چنان تبحری برخوردارند که شهرت شان در سراسر استان زبانزد است.
چاروقها انواع و اشکال گوناگونی دارند. رویه‌ی چاروق‌ها از چرم طبیعی ساخته شده و سطح آن را توسط نخ‌های الوان با نقوش ساده هندسی تزیین می‌کنند.
ابزار چارقدوز متنوع و با کاربری‌های خاص می‌باشند که از میان آنها می‌توان از قیچی ، گزن، میخ کفاشی، چکش ، سوزن‌های ویژه و نخ‌های الوان یاد کرد.

گلیم بافی :

گلیم بافی از دیگر هنرهای قوچان است که در این موزه به نمایش در آمده است که در آن گلیم بافان هنرمند به بافت این زیر انداز زیبا سرگرم اند.
در قوچان برای بافت گلیم عموما از دارهای افقی و عمودی استفاده می‌کنند.
ابزار کار گلیم بافان قوچانی که عمدتا زنان می‌باشند مرکب اند از دفتین ، کاره و قیچی. در بافت گلیم از نخ پشمی استفاده می‌شود.
گلیم بافان بیشتر از نقوش ساده‌ی هندسی و گاهی حیوانی و گیاهی استفاده می‌کنند

آهنگری :

آهنگری یکی از مشاغل تاریخی جوامع انسانی است
صنعتگر آهنگر انواع مصنوعات آهنی نظیری بیل، کلنگ ، تیشه ، میخ ، گاو آهن ، چهار شاخ، چاقو ، زنجیر ، چهار شاخ انبر، و قیچی‌های گوناگون را می‌سازد.
این بخش از موزه به صنعت آهنگری و ابزار و وسایلی که در آهنگری مورد استفاده قرار می‌گیرند ارتباط دارد

در گذشته بیش از ۳۰ اثر خطی، تعدادی خمره قدیمی، و بسیاری اشیای تاریخی در این موزه قرار داشت که پس از ساماندهی دوبارهٔ موزه در سال ۱۳۸۵ از این موزه برداشته شد.
دیگر اشیا به انبار میراث فرهنگی شهرستان منتقل شده‌اند.


منبع:
http://fa.wikipedia.org
http://razavi-chto.ir/?portal=mainportal&modules=pages&ref=276#
http://iribcloob.ir/pagenotes/12921/3625//tab/1042
http://cskk.org/fa/modules.php?name=News&file=print&sid=34