مسجد جامع رشتخوار در خارج شهر
رشتخوار و در ۷۰۰ متری جنوب شرق
رشتخوار در بیابان شرقی این شهر قرار دارد، این بنا مربوط به
دوره خوارزمشاهی-
دوره تیموریان است.
مسافرانی که جاده آسفالته
تربت حیدریه به
خواف را در پیش دارند این اثر تاریخی را بی فاصله در حاشیه راست جاده و چسبیده به کناره شرقی شهر
رشتخوار می‌بینند.
مسجد جامع رشتخوار با پلانی چهار ضلعی که در بالا به 6 و 8 ضلعی ودر نهایت به گنبد ختم می‌شود جزء مساجد تک ایوانه است، شبستان مسجد به طول 14 و عرض 8متر است و شامل سه قسمت می‌باشد.
این مسجد هم ویژگی‌های معماری اسلامی و هم معماری باستانی دوران (تیموری) را در خود جای داده است ,این بنای تاریخی را خانقاه نیز نامیده اند با این وجود در پی یافته‌های کاوش‌های باستان شناسی مسلم است که این بنای احتمالا در دوران خوارزمشاهیان ریخته شده و در
دوره تیموری مرمت شده است .
آنچه از مسجد باقی مانده است گنبدی است که از بیرون
...مشاهده کامل متن آمیزه ای است از خشت خام و پخته و در جانب جنوبی گنبد هلالی یک طاق بلند که احتمالا متعلق به شبستان تابستانی مسجد بوده است.
سقف این شبستان به کلی فرو ریخته و قسمت سالم بنا همان گنبد و دیواره‌های بسیار زیبای فضای زیر گنبد است . پوشش گنبد ، آجری است نمای پلکانی دارد شبیه آن در مساجد سنگان پایین خواف و نشتیفان هم عینا دیده می‌شود .
به نظر می‌رسد گنبد دارای دو پوشش بوده است و پوشش بیرونی آن از خشت خام و حفاظتی فراهم آمده از غوره گل ساخته شده و پوشش درونی آن از آجر که بطرز بسیار زیبایی با آرایش پلکانی تزیین شده است .
طرح گنبد خانه در پایین مربع مستطیلی است که در قسمت بالا با گوشه سازی به کثیر الاضلاعی تبدیل گشته و گنبدی آجری در آن استوار شده است.سطح بیرونی گنبد به شکل پلکانی است و به نظر می‌رسد در اصل پوششی بیرونی داشته که از بین رفته است.
قسمت بالای گنبد بر 8 غرفه استوار شده, این غرفه‌ها با روزنه‌های خود نور فضای زیر گنبد را تأمین میکند . نواری از یک کتیبه پر کار گچی که آیه هائی از قرآن مجید را در خود دارد مثل کمربندی دور گنبد و در قسمت زیر طاق نماها قرار دارد و جز این کتیبه بقیه دیواره‌های گنبد اعم از هلالی طاق نماها و حواشی غرفه‌ها بوسیله آجر تزیین شده است .غرفه‌های تعبیه شده در اضلاع گنبد خانه‌ها , جوانب آن‌ها آجرکاری شده و در قسمت بالای آن‌ها مربعی مرکب از ۱۲ ستاره از آجر تراش اجرا شده است
در نمای خارجی مسجد از خشت و گل استفاده شده است به همین خاطر آسیب بیش‌تری دیده است.
در ضلع جنوبی محرابی زیبا تعبیه شده است.محراب باقیمانده مسجد با تزئینات فوق العاده چشمگیری نظر هر بیننده را جلب میکند و در واقع سالمترین قسمت مسجد است .
در بقیه مساجد تاریخی این منطقه نیز محراب همچنان زیباترین و سالمترین بخش بر جای مانده و دست نخورده بنا است
این اثر در تاریخ ۴ بهمن ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۳۴۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع:
http://40mahnews.ir
http://roshtkhar.parsiblog.com
http://roshtkharma.ir/?p=188
http://roshtkharinlive.blogfa.com/post/1
http://mashhad.irna.ir
http://fa.wikipedia.org
http://roshtkhartourist.persianblog.ir
