یخچال‌های خشتی ابرکوه

اگر به شهرستان ابرکوه سفر کنید در گشت و گذار خود در شهر به طور قطع یکی از یخچال‌های خشتی ابرکوه را خواهید دید، بناهایی که با وجود گذر تاریخ، همچنان ایستاده مانده اند.
ابرکوه دارای آثار باستانی و تاریخی بسیاری است که هر کدام دارای ویژگی‌های خاص خود هستند.
یکی دیگر از آثارتاریخی و دیدنی ابرکوه یخچال یا یخدان قدیمی این شهر است. این یخچال سازه ای مخروطی از گل رس وبه ارتفاع حدود 20 متر می‌باشد. قطر پائین مخروط حدود 10 متر می‌باشد.
و گودالی به عمق 2 تا 3 متر در کف آن حفر شده است.
ضخامت دیوار در کف یک متر است ودیوار در 7 طبقه مجزا اجرا شده .پس ازاجرای طبقه دیوارگلی ،یک لایه تکه‌های چوب درخت خرما قرار داده اند و مجدد لایه بعدی را اجرا کرده اند.
هدف از این کار پیشگیری از تخریب کل سازه در اثرزلزله یا حوادث دیگر بوده است.بدین ترتیب امکات ترمیم آن میسر بوده است.
در حدود 100 سال قبل که اقلیم خیلی تغییر نکرده بود وبارش برف‌های سنگین رایج بود مردم برف هارا درداخل این یخچالها ذخیره و دربهار وتابستان ازآن استفاده می‌کردند.
یخچال‌ها اغلب دارای دو در بوند که یکی در سمت شمال و دیگری در سمت جنوب قرار ...مشاهده کامل متن داشت و در زمستان از در شمال و در تابستان از درب جنوبی استفاده می‌شد و یخچال دار از طریق این درب، یخ را تحویل مشتری می‌داد و هنگامی که از درب‌ها استفاده نمی‌شد، آنها را با یک تیغه خشت و گل مسدود می‌کردند.
ارتفاع بلند یخچال‌ها به این دلیل بوده است که با توجه به اینکه در طی روزهای گرم تابستان گرما در ارتفاع بالاتری قرار گیرد یخ‌ها ذوب نشوند.
معمرین می‌گویند پس از اینکه یخچال پر می‌شد، روی یخ‌ها را با یک نوع گیاه خشکیده به نام "پیزو" می‌پوشاندند.
یخچال ورودی ابرکوه
یخچال ورودی شهر ابرکوه از جمله آثار قدیمی شهرستان ابرکوه است که با پلانی به صورت مدور و حجمی مخروطی شکل به صورت پله ای بنا شده است.
ارتفاع این بنا حدود 20 متر است و سطح کف داخل بنا، گودتر از سطح زمینهای بیرونی ساخته شده است.
در کنار این بنا که در ورودی میدان ولی عصر(عج) شهر ابرکوه قرار دارد، اغلب اوقات شاهد حضور مسافران و گردشگران خارجی هستیم.
یخچال برزن
یخچال برزن از جمله آثار قدیمی شهرستان ابرکوه است که کنار جاده ارتباطی روستای مریم آباد واقع شده و با پلانی بصورت مدور و حجمی مخروطی شکل بنا شده است.
ارتفاع این بنا حدود20 متر است سطح کف داخل بنا، گودتر از سطح زمینهای بیرونی ساخته شده است.
یخچال برزن دارای چهار بخش عمده، حوض بند، مخزن یخ، دیوارهای سایه انداز و گنبد بزرگ روی مخزن است.
مصالح به کار رفته در این بنا، سنگ و خشت خام و گل و چوب و آهک است که ابتدا حدود 50 سانتی متر را با مصالح سنگ، ملات، ماسه و آهک بنا کرده اند و بقیه را با خشت و گل ساخته اند.
از خصوصیات بارز این بنا طرح و فرم ساخت آن است.
یخچال برزن دارای سه دریچه است که در جبهه‌های شمالی، شرقی و غربی آن قرار گرفته است.
راحت‌ترین راه دسترسی به این بنا ورود به جاده منتهی به روستای مریم آباد در جاده خروجی به ابرکوه از سمت یزد است.
این جاده در کنار اداره جهاد کشاورزی ابرکوه قرار دارد و ابتدای جاده، علاوه بر نام روستا، تابلوی امامزاده عباسعلی که خود یکی از جاذبه‌های سیاحتی و زیارتی است، به چشم می‌خورد.
با طی مسافتی کوتاه در راهی آسفالته که به قسمت عمده باغات ابرکوه ختم می‌شود، می‌توانید علاوه بر دیدن این یخچال، از فضای مناسب این امامزاده نیز بهره ببرید.
یخچال هک
یخچال هک دربخش بهمن وروستای هک واقع شده وبا پلانی بصورت مدور وحجمی مخروطی شکل بصورت پله ای بنا شده است. یخچالها مخصوص انبار کردن یخ درزمانهای گذشته بوده اند.
ارتفاع این بناحدود20متراست وسطح کف داخل بنا، گودترازسطح زمینهای بیرونی ساخته شده است.
یخچال هک دارای4 بخش عمده، حوض بند، مخزن یخ، دیوارهای سایه انداز وگنبد بزرگ روی مخزن می‌باشد. مصالح بکاررفته دربنا سنگ وخشت خام وگل وچوب وآهک است که ابتدا حدود50سانتی متررا بامصالح سنگ، ملات، ماسه وآهک بناکرده اند ومابقی را باخشت وگل ساخته اند.
ازخصوصیات بارز این بناطرح وفرم ساخت آن میباشد. قدمت برخی ازیخچالها به عهد قاجاروبرخی دیگربه رونق جاده ابریشم برمیگردد. این بنا دارای سه دریچه می‌باشد که درجبهه‌های شمالی، شرقی وغربی آن قرارگرفته که پس ازانبارکردن یخ بامقداری گیاه خشک دریچه هارامسدود می‌کرده و درتابستان ازآن استفاده می‌کردند.

یخچال روستای هک تحت شماره 6321 درفهرست آثارملی ایران به ثبت رسیده وتحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی قرارگرفته است وهرگونه دخل وتصرف درآن جرم محسوب ومرتکب، مشمول مجازاتهای قانونی خواهد بود.
در بازدید از این روستا می‌توانید گنبد سنگی و معروف آن را نیز که یکی از آثار تاریخی شهرستان است به نظاره بنشینید.
یخچال فتح آباد
این یخچال در صحرایی به همین نام قرار دارد.
برای دسترسی به آن کافی است در کنار سرو 4500 ساله ابرکوه نشانی از صحرای ذکر شده بگیرید تا شما را به کنار امامزاده شهیدان که در نزدیکی این یخچال قرار دارد، راهنمایی کنند تا شما علاوه بر دیدار از این اثر تاریخی به زیارت نوادگان بلافصل امام محمد باقر(ع) نیز نائل شوید.
یخچالها دارای4 بخش عمده، حوض بند، مخزن یخ، دیوارهای سایه انداز وگنبد بزرگ روی مخزن می‌باشند. مصالح بکاررفته دربنا سنگ وخشت خام وگل وچوب وآهک است که ابتدا حدود50سانتی متررا بامصالح سنگ، ملات ، ماسه وآهک بناکرده اند ومابقی را باخشت وگل ساخته اند.
ازخصوصیات بارز این بناطرح وفرم ساخت آن میباشد. قدمت برخی ازیخچالها به عهد قاجاروبرخی دیگر به رونق جاده ابریشم برمیگردد. این بنا دارای سه دریچه می‌باشد که درجبهه‌های شمالی، شرقی وغربی آن قرارگرفته که پس ازانبارکردن یخ بامقداری گیاه خشک دریچه هارامسدود می‌کرده و درتابستان ازآن استفاده می‌کردند.

منبع :http://www.mehrnews.com/
http://isna.ir/fa/news/92032112188
http://mohajer-bidgoli.blogfa.com/