در انتهای شمال غربی ناحیه
ممسنی (45 کیلومتری
نور آباد)دخمه سنگی بسیار قدیمی در کوه در ارتفاع ۳۰۰ متری وجود دارد که به داو دختر (در
گویش مردم آن بوم، داو و دختر یا دی و دوور، همانا، به چم مادر و دختر بُوَد) معروف است.
نام محلی این دخمه ” دی ودوور” به معنی مادر و دختراست.
برای رسیدن به این اثر تاریخی باید با امتداد راه فهلیان به
خوزستان، به محلی به نام کوپون رسید و مسیر کوهستان را در پیش گرفت.
این دخمه مرکب از دو اتاق است که نمای آن از دو طرف ورودی با دو نیم ستون تزیین شده است.
بالای ستون‌ها هفت آتشدان کنگره دار هخامنشی را بر سنگ به طور برجسته حجاری نموده اند.
مورخین معتقدند این مقبره باید متعلق به یکی از شهریاران هخامنشی (احتمالاً کوروش اول) باشد و به ۵۵۰ تا ۶۵۰ سال پیش از میلاد تعلق دارد. عده ای نیز آن را به
دوره ماد نسبت می‌دهند.
بی گمان نمای بیرونی آرامگاه نزدیکی بسیار با آرامگاه‌های شهنشاهان دودمان پر شکوه هخامنشی در
نقش رستم و
تخت جمشید می‌باشد.
نمای آرامگاه داو و دختر از دو سو با دو نیم ستون آراسته شده است.
دوره‌ی تاریخی و وابستگی
...مشاهده کامل متن این یادمان به پادشاهان و دودمان‌های باستانی همواره مورد کِشمَکش تاریخ‌دانان و نویسندگان بوده است. برخی آن را از آنِ دوران ماد دانسته و از آن با نام آرامگاه مادر کورش بزرگ نام می‌برند.
برخی نیز آن را وابسته به دوران هخامنشی دانسته و پنداشته‌اند که آرامگاه دختران کورش و یا یکی از شهریاران هخامنشی است.
دسته‌ای دیگر این آرامگاه را، آرامگاه آریو بَرزن، واپسین(آخرین) سردار دلاور هخامنشی دانسته‌اند که این یکی، از آوازه‌ی(شهرت) بیشتری برخوردار است. با این‌همه، نه تنها هیچ‌کدام از این نام‌گذاری‌ها از دیدگاه باستان‌شناسی درست نیست، بلکه این یادمان وابسته به دوران فراهخامنشی یا به گفته‌ای دیگر پس از هخامنشیان است.
دخمه سنگی داو و دختر دارای دو اتاق می‌باشد که نمای آن از دو سوی دهانه‌ی آن با دو نیم ستون پیرایش بشده. بالای ستون‌ها هفت آتشدان کنگره دار هخامنشی را بر سنگ کنده اند.
برای رسیدن به این اثر تاریخی باید با امتداد راه فهلیان به خوزستان، در منطقۀ حسین آباد و مراس خان شهرستان رستم و در دامنۀ کوه دنا قرار دارد.
از دامنه کوه عنا تا رسیدن به اثر داودختر باید فراز تندی را در حدود ۳۰۰ متر پیمود.
از پای محل دخمه تا سکویی که منتهی به درب دخمه می‌گردد حدود ۱۱.۵ متر ارتفاع دارد.
از پای محل سکو که می‌باید از محل دخمه بالا رفت و جهت رسیدن به دخمه راهیابی کرد، سطحی به طول ۶.۵ و عرض ۱.۲ متر حجاری شده است.
جلوی دخمه را به گونه ای استادانه تراشیده اند که سطحی صاف و هموار به وجود امده است. طول این صفحه ۵.۷ متر و عرض آن ۱.۵ متر است.
در دو طرف درب دخمه چهار ستون عمود به ارتفاع سه متر و قطر ۷۸ سانتی متر از سنگ تعبیه شده است، پایین این ستون‌ها جدارهایی به طول ۶۷ و ۵۵ سانتی متر تراشیده شده است.
این مقبره از دو طبقه بر روی هم ساخته شده است.
در بالای سر طبقه دوم حفره ای به عرض ۱.۵ متر پیچ و تاب می‌خورد و به نقطه ای نامحدود منتهی می‌گردد.
دو جوی باریک به عرض ۱۰ سانتی متر در حاشیه اتاق تحتانی تعبیه شده تا از تجمع آب درون دخمه جلوگیری شود. بر همین اصل جهت راندن آب از درون دخمه به بیرون پلکان ورودی و خروجی درب دخمه که قبلا یکدست بوده از وسط بریده شده و به جوی باریک مبدل شده است.
طول اتاق تحتانی دخمه ۶ متر و عرض آن ۳.۴۲ و ارتفاع آن ۳ متر می‌باشد.
طول اتاق فوقانی دخمه ۷ متر و عرض آن ۵ متر و ارتفاع آن ۱.۵ متر می‌باشد. بر فراز این اتاق از دخمه حفره ای به عرض ۱.۵ متر و نامحدود قرار دارد.
بر بالای دخمه و بر فراز چهار ستون تعبیه شده هفت نقش کنگره ای تعبیه شده است.
در گوشه چپ دخمه رو به بالا روزنه ای مستطیل شکل تعبیه شده تا نور لازم را به اتاق فوقانی بتاباند. ط
ول این روزنه ۸۰ سانتیمتر و عرض آن ۷۰ سانتیمتر می‌باشد.
هنگام ساخت دخمه دو طبقه ای داودختر اتاق تحتانی با اتاق فوقانی راه نداشت و مجزا از هم بودند ولی بنا به عللی در سال‌های بعد سقف اتاق تحتانی را سوراخ و حفره ای نامنظم به قطر ۵۰ سانتیمتر تعبیه نمودند تا دو دخمه را به هم مرتبط دهند.
گور دخمه داودختر در تاریخ ۱۹ آذرماه ۱۳۱۶ هجری شمسی به شماره ۲۹۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و تاکنون هیچگونه مرمتی و امکاناتی که بتوان به داخل این گوردخمه راه یافت
دخمه تشکیل شده از سطح پهن و بلندی است که قسمت پایین آن را به صورت صاف در آورده اند.
این دخمه دارای سکویی به طول ۸۰.۵ متر و عرض ۵ متر است که فاصله آن تا پایین دخمه ۱۰۰ متر است.
مدخل دخمه در قسمت وسط قرار دارد و هر جانب آن دارای دو ستون به ارتفاع سه متر و قطر ۷۵ سانتی متر است.
اتاقک درون دخمه دارای طول ۵ متر و عرض ۴۵.۳ متر و ارتفاع ۲۶۰ سانتی متر است. بالای ستون‌ها نیز حاشیۀ صاف و مسطحی وجود داشته و بر فراز آن شکل کنگره‌های دندانه دار هخامنشی بر سنگ کوه تراشیده اند.
نخستین بار در پژوهش‌های «هِرتسفِلد» Ernst Herzfeld شناسایی شد و
فون گال این آرامگاه را دقیق‌ترین نمونه‌ی همانند با آرامگاه‌های نقش رستم و پارسه می‌داند.
این یادگار دو هزار و اَندی ساله،در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی جای دارد. نم و رطوبت در درون گورها و دیواره‌های آن است که دشواری بزرگی را برایش رقم زده است و اگر برای این مهم هرچه زودتر چاره‌ای ریشه‌ای اندیشیده نشود در آینده‌ای نه چندان دور تاوان سنگین‌تری را باید برایش پرداخت کرد.
این یادمان با شماره‌ی 299 در 29 آذرماه 1316 خورشیدی در سیاهه‌ی یادمان‌های ملی به ثبت رسیده است.
منبع :خبرنگار اَمُرداد - سیاوُش آریا
http://www.amordadnews.com
http://www.iranvillage.ir/
http://abshar-news.ir/
