سوسن چلچراغ یکی از گونه‌های گیاهی نادر جهان بوده و منطقه "شغال دره"
نمین در 25 کیلومتری
اردبیل یکی از سه میزبان اصلی این گونه گیاهی است.
گل زیبای
سوسن چلچراغ با نام علمی "لیلیوم لدوبوری" یکی از گونه‌های تیرهٔ سوسن با ارتفاع بین ۵۰ تا ۱۵۰سانتیمتر بوده و تنها گونهٔ ایرانی جنس سوسن است که از لحاظ زیبایی هم ردیف اکثر گونه‌های شناخته شده و پرورش یافتهٔ این جنس است.
رویشگاه
سوسن چلچراغ در منطقه جنگلی مرتعی فندوقلو در ناحیه شرق شهرستان
نمین واقع است.
این جنگل دنباله جنگل‌های نیمه گرمسیری
گیلان در استان
اردبیل می‌باشد که به صورت نوار باریکی در منتهی الیه ناحیه شمالی رشته باغرو (
تالش) جای گرفته و حدود شرقی آن به خط تقسیم آب رشته مذکور که مرز سیاسی اداری دو استان
اردبیل و
گیلان را مشخص می‌نماید محدود است.
این جنگل در سرتاسر محدوده گسترش خود که از جانب غرب به اراضی مزروعی و با فاصله نسبتاَ کوتاهی به روستاهای
...مشاهده کامل متن کوهپایه ای دهستان‌های ویلکیج جنوبی، مرکزی از بخش ویلکیج و دهستان و یلکیج شمالی از بخش مرکزی و روستای مینا آباد از بخش عنبران شهرستان نمین منتهی میشود.
لغت لیلیوم شکل لاتین لغت یونانی به معنی سفیدی است و با آثاری که از این گیاه در حالت گلدار در روی ظروف سفالین در ناحیه ای از کرت (جزیره ای در دریای مدیترانه ) به نام "کوس" به دست آمده قدمت شناسایی گیاه به 17 قرن قبل از میلاد نسبت داده میشود و حدود 100 سال بعد از تاریخ مذکور نیز پرورش آن رایج شده است.
در مومیائی‌های مصری نیز پیاز سوسن دیده شده همچنین از آن در تورات نیز نام برده شده و در کتاب زبور حضرت داود از سوسن به عنوان نغمه و نوائی از موسیقی و خنیاگری و نوازندگی یاد شده است.
سوسن چلچراغ از اواسط خرداد گل می‌دهد و گلهای آن تا نیمه تیرماه پایدار می‌ماند. نمونه‌هایی از آن که بیشتر از ۱۵ گل دارند، نیز دیده شده اما معمولا دارای ۴ تا ۱۰ گل است که قطعات گل پوش آن در حدود هفت سانتیمتر طول دارند.
نورافشانی در شب به واسطه مواد فلوئورسان
یکی از ویژگیهای منحصر به فرد سوسن چلچراغ نور افشانی آن در هنگام شب به دلیل دارا بودن مواد مواد فلئورسان است.
قامت این گل حدود یک متر است و از آنجا که گلهای آن به طرز خاصی به پایین برگشته اند نام سوسن چلچراغ به خود گرفته است.
شکوفه‌های این گل به رنگ سفید و به شکل واژگون بازمی شوند که به دلیل دارا بودن مواد فلئورسان در شب نور افشانی میکند.
این گیاه دارای پیازی فلس دار و وجود ریشه درقسمت بالای پیازعامل مهم سازگاری این گل در شرایط نامساعد جوی به ویژه در تنشهای آبی است.
مکان نیمه آفتاب و دمای 15 تا 20 درجه سانتیگراد در طول شب برای رشد و گل دهی سوسن چلچراغ مناسب است.
سه منطقه در جهان رویشگاه سوسن چلچراغ است.
هم اکنون گونه نادر سوسن چلچراغ تنها در سه منطقه از جهان شامل قریه داماش در بخش عمارلو از توابع رودبار، جمهوری آذربایجان در نزدیکی لنکران و در منطقه شغال دره شهرستان نمین استان اردبیل دیده شده است.
اولین بار در سال ۱۳۵۴ گیاه‌شناسی به نام "لدوبوری" در بخش عمارلو استان گیلان روستای داماش موفق به شناسایی این گونه نادر شد و از آن پس نیز این گونه به نام خود کاشف به جهانیان معرفی شد.
پس از معرفی این گل به دولت ایران در ۱۳۵۴ از سوی شورای عالی محیط زیست در زمره آثار زیست محیطی ملی کشور به ثبت رسید و از این تاریخ به بعد رویشگاه سوسن چلچراغ در روستای داماش به مساحت چهار هکتار تحت حفاظت قرار گرفته است.
با توجه به نادر بودن این گل ملی و ثبت شده در فهرست میراث طبیعی، سازمان محیط زیست اطراف این زمین را حصار کشی کرده و از آنجا که این منطقه جزء مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست کشور است هرگونه بهره برداری از آن تنها با مجوز رسمی از دفتر وزارت و بازرسی سازمان محیط زیست کشور ممکن خواهد بود.
ضرورت توجه ویژه به نگهداری اثر ملی
سوسن چلچراغ گونه نادری است که در حال حاضر منطقه رویش آن حصار کشی شده است تا نسبت به توسعه و تکثیر آن اقدام شود.
لزوم معرفی سوسن چلچراغ به عنوان اکوتوریسم استان
اما ارزش گیاهی سوسن چلچراغ موضوعی است که به عقیده کارشناسان نه تنها به لحاظ ثبت ملی بلکه باید به تمام جهانیان معرفی و در زمینه‌های اکوتوریستی و گردشگری از آن بهره گرفت.
منبع :
http://www.ardabil118.com/
http://www.mehrnews.com/
www.shafaf.ir
www.beytoote.com
